چرا كارتن‌خوابي؟
حبيب بهرامي٭
واقعا چرا كارتن‌خوابي؟ چرا اچ‌آي وي/ ايدز، چرا هپاتيت، چرا ترور شخصيتي، چرا زندگي در شرايط سخت، چرا تمايل به مصرف مواد و در كنار آن اجبار به درمان، چرا آشفتگي زندگي، چرا خراب كردن چهره شهر، چرا فقر و طلاق ناشي از اعتياد، چرا بزهكاري و در پي آن زندان و خيلي چراهاي ديگر؟ اينها سوالاتي است كه اغلب به آنها كمتر توجه مي‌شود. آيا واقعا به خواسته‌هاي يك مصرف‌كننده مواد هم توجه مي‌شود؟ آيا امكان ايجاد سرپناهي براي كارتن‌خواب‌ها وجود دارد؟ آيا امكان كاهش بيشتر انتقال بيماري‌هاي عفوني در ميان ايشان وجود دارد؟ آيا امكان ايجاد فضايي براي زندگي مسالمت‌آميز بين معتادان و اقشار ديگر جامعه وجود دارد؟ اينها سوالاتي است كه پس از بيش از 10 سال فعاليت در حوزه كاهش آسيب اعتياد، براي من پيش مي‌آيد. فردي به دليل وجود مشكلات روحي، رواني و اجتماعي در زندگي خود و عدم آگاهي و توانايي در روبه‌رو شدن و حل اين مسائل با مصرف مواد مخدر درد خود را تسكين داده و پس از مدتي مصرف، به اجبار در مصرف مواد مخدر رسيده و به دليل عدم پذيرش و حمايت جامعه و وجود انگ ناشي از مصرف مواد مخدر تمام انرژي خود را كه بايد صرف رسيدگي به امورات زندگي خود كند، در چرخه تهيه و مصرف مواد مخدر گذاشته و به دليل غيرقانوني بودن اين رفتار هر روز منزوي‌تر شده تا اينكه يك روز خود را در پاتوق معتادان كارتن‌خواب خياباني پيدا مي‌كند. و شايد هم پيدا نكرده و در اين چرخه جان خود را از دست بدهد. به نظر مي‌رسد بايد نگاه جدي‌تر به اين مساله داشت و به فكر رفع نيازهاي اوليه براي او بود. معتاد كارتن‌خواب به عنوان يك انسان احتياج به احترام، تغذيه مناسب، سرپناه، خدمات بهداشتي درماني، خدمات اجتماعي، آموزش و خيلي از نيازهاي اوليه براي زندگي دارد. با تغيير نگرش در روبه رو شدن با اين مقوله و جايگزيني برنامه‌هاي كاهش آسيب با نگاه قهري و برخورد اجباري، آسيب‌هاي ناشي از سوء مصرف مواد مخدر در بين كارتن‌خواب‌ها كاهش پيدا كرده و امكان مداخلات تخصصي‌تر ايجاد مي‌شود. البته برنامه‌هاي كاهش آسيب در كشور ما نياز به بازنگري دارند. فعال كردن تيم‌هاي مداخله‌گر و ارايه‌دهنده خدمات و ورود به پاتوق‌هاي كارتن‌خواب‌ها و بردن خدمات به داخل پاتوق‌هاي مصرف، يكي از بهترين روش‌هاي كاهش آسيب خواهد بود. در اين بين حمايت سيستم دولتي از برنامه‌هاي كاهش آسيب و فرهنگ‌سازي و كشاندن نيروهاي مردمي پاي كار مي‌تواند كمك‌هاي قابل توجهي به برنامه‌هاي كاهش آسيب داشته باشد. تمايل به قطع مصرف مواد مخدر يكي از موارد مهم در درمان اعتياد به مواد مخدر است كه متاسفانه توجه كمي به اين موضوع مي‌شود. در كشور ما و با ظرفيت ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزيستي، شهرداري‌ها و سازمان‌هاي مردم نهاد امكان بسيار خوبي براي كاهش مشكلات و آسيب‌هاي ناشي از سوءمصرف مواد مخدر، خصوصا در بين معتادان خياباني وجود دارد. البته در صورتي كه با نگاه كارشناسي و استفاده از تجربه سازمان‌هاي مردم‌نهاد و برنامه‌ريزي پيش رفت.
٭مديرعامل موسسه كاهش آسيب سيماي سبز رهايي