تكدي كودكان
بهروز معبوديان٭
در آخرين آمار سازمان جهاني كار آمده است كه در ايران يك ميليون و 800 هزار كودك به كار اشتغال دارند. بايد پذيرفت كه اين آمار با افزايش جمعيت كشورمان و علاقه به شهرنشيني به سرعت رو به گسترش است. كودكان خياباني در همه شهرهاي بزرگ يافت مي‌شوند. در سال‌هاي اخير گرايش به تكدي به صورت‌هاي مختلف در اين كودكان نمود پيدا كرده است.
بر اساس آمار‌هاي موجود، حدود هفت درصد ازكودكان سنين۱۰ تا ۱۸ ساله كشور تا سال ۸۵ ازدواج كرده‌اند كه اين درصد بالغ برحدود ۸۴۸ هزار كودك اعم از دختر و پسر مي‌شود و ۶۲ هزار نفر از اين كودكان ازدواج كرده داراي همسر، كمتر از ۱۴ سال دارند.
از سوي ديگر تكدي يكي از مخرب‌ترين اشكال كار كودك در خيابان است.
بين «كار كودكان» (معمولا با مزد) و تكدي كودكان و «كار كشيدن از كودكان» (بدون مزد) تفاوت وجود دارد، چرا كه هر سه حالت فوق مستقيما با آموزش، بهداشت و سلامتي، بازي، احساس امنيت، رشد و شكوفايي كودكان در تعارض است.
طي چند سال گذشته تقريبا اكثر كشورهاي جهان خود را رسما متعهد به مبارزه با كار كودكان كرده‌اند. آنها اين تعهد را با تصويب پيمان‌نامه سازمان ملل متحد درباره حقوق كودك مصوب سال 1989متقبل شده‌اند. اين پيمان نامه را مي‌توان فراگيرترين پيمان نامه بين المللي در طول تاريخ دانست. در ماده 32 اين پيمان نامه آمده است:
1- كشورهاي عضو حق كودك را براي برخورداري از حمايت در برابر سوءاستفاده اقتصادي و انجام هر گونه كاري كه ممكن است زيانبار باشد يا خللي در تحصيل كودك وارد آورد و يا به سلامتي كودك يا رشد جسماني، ذهني، اخلاقي يا اجتماعي آسيب رساند به رسميت مي‌شناسند.
2- كشورهاي عضوجهت تضمين اجراي ماده حاضر اقدامات قانوني، اجرايي، اجتماعي و آموزشي به عمل خواهند آورد. به اين منظور و با عنايت به مفاد ساير اسناد بين‌المللي مربوطه كشورهاي عضو به ويژه اقدامات ذيل را انجام خواهند داد.
الف- تعيين حداقل سن يا حدقل سنين براي اشتغال
ب- تدوين مقررات مناسب در ارتباط با ساعات كار وشرايط اشتغال
پ- تعيين مجازات‌هاي مناسب يا ضمانت‌هاي اجرايي ديگر براي تضمين اجراي موثر ماده حاضر
جمهوري اسلامي ايران پيمان‌نامه جهاني كودك حقوق كودك را به شرط تحفظ كلي در سال 1373 امضا كرده و تاكنون دو بار (درباره وضعيت حقوق كودك در ايران) به كميته حقوق كودك گزارش داده است.
آسيب‌هاي ناشي از تكدي كودكان
1- از دست رفتن فرصت‌هاي آموزشي، بازماندن ازادامه تحصيل و يا ترك تحصيل اجباري
2- بي‌توجهي به بهداشت فردي همچنين كاهش نشاط و شادابي
3- بروز مشكلات جسماني به دليل قرار گرفتن در معرض سرما، گرما، آلودگي هوا و...
4- كاهش شاخص‌هاي رشد (قد و وزن)، تغيير شكل اندام‌هاي بدن
5- بالا رفتن ضريب سوانح و رويدادهاي آسيب‌زا به دليل حضور در معابر عمومي
6- بروز تغييرات خلقي به خصوص افزايش اضطراب، افسردگي و ترس دركودكان به علت شرايط نامناسب محيط اجتماعي
7- افزايش ناسازگاري، انزواطلبي و پرخاشگري در كودكان
8- ضعف و مشكل در مهارت‌هاي ارتباطي واجتماعي و محروم بودن از امكانات تفريحي
9- كاهش اعتمادبه نفس و احساس ارزشمندي به دلايل متعدد ازجمله: سوءرفتار، توهين، تبعيض، تحقير و...
10- كاهش احساس تعلق، احساس ايمني، ومشاركت اجتماعي
11- عدم برخورداري از مهارت‌هاي حرفه‌اي
12- ايجاد انگيزه در كودكاني كه به دلايل متعدد علاقه‌اي به تحصيل ندارند و فرار آنها ازخانه
13- كاهش گرايش به كاروفعاليت‌هاي اجتماعي
14- تثبيت رفتارهاي روان نژندانه براي كسب درآمد از طريق تكدي مثل رفتارهاي ترحم‌آميز، گريه زاري كردن، خودبيمارانگاري، تمارض و...
15- تضعيف روحيه كار و تلاش در كودكان
16- ضعف رشد عاطفي و اجتماعي و مشكلات مربوط به جامعه‌پذيري
17- شكل‌گيري شخصيت ضد اجتماعي در بلندمدت
18- از دست رفتن شأن و منزلت اجتماعي كودكان
19- گرايش به بزهكاري به دليل عدم حمايت و نظارت والدين و بستگان كودك
20- افزايش طرد اجتماعي كودكان به دليل عدم پذيرش كسب درآمد از طريق گدايي توسط مردم
21- احتمال جذب كودكان توسط باندهاي تبهكار و سودجويي از آنها
22- افزايش آسيب‌هاي اجتماعي به دليل حضور كودكان در خيابان
23- احتمال سوءمصرف مواد مخدر وسوءاستفاده از كودكان در امر توزيع و فروش مواد مخدر
24- ارايه چهره زشت از شهر و تبعات ناخوشايند ناشي از آن
٭ روان‌شناس باليني (MA)
Email: behrouz1345@yahoo.com