مكتب‌سازي از انديشه امام
محمدعلي ابطحي
امسال سالگرد امام خميني همزمان شده است با ايام شهادت حضرت علي اميرالمومنين. شب‌هايي كه در فرهنگ شيعي شب‌هاي قدر تلقي مي‌شود و سرنوشت انسان‌ها براساس باورهاي اسلامي در اين شب‌ها رقم خواهد خورد. امام علي(ع) الگوي بزرگي براي زندگي بشري است.
براي ما ايرانيان كه در چهلمين سالگرد انقلاب اسلامي هستيم، چه بخواهيم و چه نخواهيم رفتار و منش امام خميني به عنوان بنيانگذار و موسس جمهوري اسلامي در زندگي ما موثر است.
هم در مورد علي عليه‌السلام كه بيشتر ايرانيان شيعيان و پيروان آن حضرت هستند و هم در مورد شاگرد بزرگ آن مكتب امام خميني- كه زندگي مردم ايران تحت تاثير راه و روش و تفكر آن مرد هست- نمي‌توان به رفتارهاي روزمره آنان تمسك كرد و زندگي را بر پايه‌هاي رفتارهاي روزمره آنان تنظيم كرد. به خصوص اين مساله در مورد امام خميني بيشتر قابل توجه است. خيلي‌ها وقتي از امام خميني ياد مي‌شود يا مي‌خواهند او را به نسل جديد بشناسانند، از زندگي شخصي ايشان ياد مي‌كنند.
خاطراتي از زندگي ايشان نقل مي‌شود. خاطراتي از قبيل اينكه در زندگي شخصي چگونه بودند يا رفتارهاي فردي ايشان چه بود.
البته نقل اين اتفاقات براي بحث‌هاي تاريخي يا حتي اخلاقي مفيد است. به صورت طبيعي خيلي‌ها دوست دارند در مورد زندگي شخصي بزرگان تاريخ چيزي بدانند. كتاب‌هاي زيادي هم در مورد زندگي شخصي خيلي از شخصيت‌هاي سياسي يا سلبريتي‌هاي تاريخي يا معاصر نوشته مي‌شود و مخاطب خاص خود را دارد.
اما اگر افرادي قرار باشد صاحب مكتب باشند و جامعه و سياست‌هاي حاكم بر جامعه بخواهد بر اساس نظريات آنها طراحي شود، نمي‌شود به رفتارهاي آنان يا حتي نصوص كلمات‌شان اكتفا كرد.
در مورد كساني مثل امام خميني كه توقع مي‌رود جامعه بر اساس انديشه‌هاي آن بزرگوار اداره شود و همچنان وي را به عنوان صاحب خط و تفكري كه بر اساس ان بايد سياستگذاري صورت پذيرد، معرفي مي‌كنند، خاطرات تاريخي و رفتارهاي فردي پر فايده نيست.
افراد الگو بايد قبل از هرچيز به دور از حب و بغض از مجموعه رفتارها، گفتارها، مباني انديشه، تاريخ تطور آنان اصول اساسي استخراج شود و آن مباني تابلوي اصلي باشند. بعد در سال‌هاي مختلف با توجه به مسائل جانبي كه در جهان اتفاق مي‌افتد راهكارهاي متناسب با شرايط زمانه را در قالب كليات آن مباني انتخاب كنند.
چون زمان در نوع شكل‌دهي به اصول اساسي موثر است. امام خميني هرسالي از سال‌هاي اندك پس از انقلاب نظرات متفاوتي بر اساس مصالح جامعه داده‌اند اما همه آنها در چارچوب تفكر اصلي‌شان بوده‌اند.
بعد از گذشت 30 سال از ارتحال امام در صورتي مكتب او كه مكتب علي عليه السلام هم هست زنده مي‌ماند كه خارج از رفتارهاي شخصي مباني كلي او مورد توجه جامعه قرار گيرد.
امسال كه مناسبت ايام شهادت علي عليه السلام و شب قدر و سالگرد ارتحال امام همزمان شده است، بر اساس واقعيت‌هاي جامعه، مباني اصلي امام و مكتب عدالت‌محور علي اگر رفتار كنيم تقديرمان در شب قدر به خوبي مقدر مي‌شود.