در سال‌هاي گذشته جشنواره فيلم فجر محل مناقشه زيادي ميان اهالي سينما، منتقدان و مخاطبان سينمايي بوده و بحث‌هاي زيادي درباره اهداي جوايز صورت گرفته و جدل‌هايي كه شكل گرفته باعث شده ماهيت جشنواره زير سوال برود اما اينها دليلي نبوده كه از اهميت جشنواره فيلم فجر كاسته شود. زماني كه جشنواره فيلم فجر در كشور برگزار مي‌شود همه چيز در سينما حول محور اين گردهمايي بزرگ قرار مي‌گيرد و حتي كساني كه با سينما آشنايي و قرابت خاصي ندارند، پيگير نمايش و سانس‌هاي فيلم‌هاي اين رويداد مهم مي‌شوند و در روزنامه‌ها اخبار اين رويداد را دنبال مي‌كنند.
ويترين جشنواره امسال هم از كارگردانان مختلفي چيده شده است، بعضي فيلم‌ها به واسطه فضاي پروپاگاندايي كه ايجاد كردند و بعضي هم به واسطه سازنده آثارشان بحث‌برانگيز هستند. در اين گزارش نگاه اجمالي داريم به تعدادي از فيلم‌هايي كه احتمالا در جشنواره امسال با استقبال مخاطبان همراه مي‌شوند و چه بسا فيلم‌هايي درخشان ديگري هم وجود داشته باشند كه در دايره گزارش ما قرار نگرفتند و ممكن است در جشنواره امسال بدرخشند...
1- «طلا»/ پرويز شهبازي
ابتداي دهه 80 بعد از ساخت فيلم «نفس عميق» بود كه سينماي ايران به كارگردان خلاق و خوشفكر ديگري اميدوار شد. اين كارگردان بعدها با ساخت «عيار 14» و در ادامه آن «دربند» در همان مسير فيلمسازي خود پرسه زد، اگرچه فيلم «مالاريا»ي او با نظرات ضد ونقيضي همراه بود اما در كارنامه كاري اين فيلمساز عنصر بي‌تاثيري نيست.
پرويز شهبازي تبحر و ويژگي خاصي در روايت فيلم‌هاي رئاليستي دارد. شناخت خوبي كه از دنياي جوانان دارد، باعث باور‌پذيري داستان‌هاي او مي‌شود. ساخته‌هاي او در عين واقعي بودن اما از جهاني تامل‌برانگيز برخوردار است و پيچيدگي‌هاي داستانش باعث مي‌شود، تفسير و تاويل‌هاي متعددي از فيلمش شود. فضاي فيلم‌هاي شهبازي آنقدر واقعي است كه اين عيني بودن به نحوه بازي بازيگران انتقال پيدا كرده و آنها بخشي از خودشان را مقابل دوربين مي‌برند.
حالا او فيلم «طلا» را ساخته. داستان فيلم جديد او دوباره حول محور چند جوان قرار مي‌گيرد كه آنها قصد راه‌اندازي رستوراني را دارند در اين ميان پدر يكي از آنها فوت كرده و مبلغ قابل توجهي پول نيز مفقود مي‌شود.
روايت ملموسي كه شهبازي از واقعيت دارد به اضافه چگونگي شخصيت‌پردازي او از كاراكتر فيلم‌هايش همچنين جوايز معتبري كه از فستيوال‌هاي داخلي و خارجي دريافت كرده همه و همه در كنار هم شهبازي را به كارگردان مهمي تبديل كرده است. هم منتقدان و هم مخاطبان منتظرند تا ببينند، فضاي جديد فيلم اين كارگردان از چه ويژگي‌هاي برخوردار است و آيا انتظار آنها را برآورده مي‌كند يا خير؟ تهيه فيلم جديد شهبازي بر عهده رامبد جوان است و جمعي از بازيگران چهره و در عين حال توانمندي همچون هومن سيدي، نگار جواهريان، طناز طباطبايي، احترام برومند، هدي زين‌العابدين و مهرداد صديقيان با او همكاري مي‌كنند. همچنين پيمان شادمانفر، فيلمبردار خوش‌ذوق سينما مسووليت ثبت نماهاي فيلم را بر عهده داشته است.
2-«آشفته‌گي»/ فريدون جيراني
يكي از كارگرداناني كه قطعا سانس فيلم‌هايش در سينماي اصحاب رسانه شلوغ مي‌شود، فريدون جيراني است. جيراني از كارگردانان نسل اول پس از انقلاب است و در مقاطعي با ساخت فيلم‌هايي نظير «قرمز»، «شام آخر» و... آغاز‌گر بحث‌هاي جدي در سينما بود و بازيگران توانايي همچون هديه تهراني و محمدرضا فروتن را به سينما معرفي كرد. از سوي ديگر اطلاعات و دانش سينمايي فريدون جيراني زبانزد خاص و عام است. جيراني خود به تنهايي كاريزماي لازم جذب مخاطب را دارد كمااينكه برنامه «هفت» با اجراي او يكي از پر رونق‌ترين دوران خود را سپري كرد. فيلم اخير او «خفه‌گي» موافقان و مخالفان زيادي داشت و عدم كسب سيمرغ در اختتاميه سي و پنجمين جشنواره فيلم فجر حواشي زيادي براي اين كارگردان به همراه داشت. روز گذشته اولين پوستر فيلم جديد فريدون جيراني «آشفته‌گي» رونمايي شد كه تصوير درج شده روي آن به پوسترهايي رايج سينما هيچ شباهتي ندارد. با اينكه فيلم «آشفته‌گي» از بازيگران چهره زيادي برخوردار است اما جيراني ترجيح داد، فضا و حس و حال دروني فيلمش در پوستر نشان داده شود آنچه از پوستر فيلم بر مي‌آيد، فضاي كلاسيك دارد و در ادامه همان فيلم «خفه‌گي» بايد باشد. بهرام رادان، مهناز افشار، مهران احمدي و نسيم ادبي در «آشفته‌گي» به ايفاي نقش پرداختند. از نقاط قوت و كنجكاوي‌برانگيز ديگر فيلم جيراني به مديريت فيلمبرداري مسعود سلامي، مي‌توان اشاره كرد. قاب‌بندي‌هاي مسعود سلامي منحصر به‌فرد است. او براي فيلم «خفه‌گي»جايزه بهترين فيلمبرداري شانزدهمين جشنواره داكا را به خود اختصاص داد. نكته قابل اشاره ديگر درباره فيلم «آشفته‌گي» به ساخت موسيقي آن مربوط مي‌شود كه كارن همايونفر اين مسووليت را بر عهده داشته است.
3-«ماجراي نيمروز2»/ محمدحسين مهدويان
هر چند مستند «آخرين روزهاي زمستان» اثري خوش‌ساخت بود اما فيلم‌هاي «ايستاده در غبار» و «ماجراي نيمروز» او با تحسين زياد منتقدان همراه شد و از او به عنوان كارگردان با فكر نو و انديشه خلاق در سينماي ايران ياد مي‌شد. فيلم «لاتاري» اما براي محمدحسين مهدويان حاشيه‌هاي فرامتني زيادي به وجود آورد. حاشيه‌هايي كه بعضا باعث شد، تفكر او مورد قضاوت جناح‌هاي چپ و راست قرار گيرد. او از سال 93 به اين طرف به صورت مداوم و پي در پي در سينماي ايران فيلم مي‌سازد، همه فيلم‌هايش در بخش‌هاي مسابقه جشنواره فيلم فجر بوده و با وجود انتقاداتي كه به فيلم‌ها و نوع فعاليتش در سينما مي‌شود و فيلم‌هايش محل بحث و اختلاف نظر ميان منتقدان است، او همچنان اراده راسخ در فيلمسازي دارد. فيلم جديد محمدحسين مهدويان «ماجراي نيمروز 2: رد خون» كه قرار است امسال در جشنواره نمايش داده شود، ادامه «ماجراي نيمروز» فيلم گذشته اين كارگردان است كه به حادثه تاريخي عمليات مرصاد مي‌پردازد و داستان آن حول اين اتفاق پيش مي‌رود. بهنوش طباطبايي، حسين مهري، هادي حجازي‌فر، محسن كيايي، هستي مهدوي، جواد عزتي در فيلم «ماجراي نيمروز 2: رد خون» بازي مي‌كنند.
قطعا زبان سينمايي و ردپاي مهدويان در كارگرداني در فيلم جديد او بيشتر از گذشته مشخص مي‌شود و اساسا معلوم مي‌شود نسبت او با سينما چند چند است. پرداخت سينمايي كه او به موضوعات دارد قطعا باعث مي‌شود، سانس فيلم او در سالن رسانه پرمخاطب باشد.
4- «قصر شيرين»/ سيدرضا ميركريمي
مسووليت‌هاي مديريتي پي در پي كه از سال‌هاي دور داشته هيچگاه باعث نشده كه او از ساخت فيلم و علاقه‌اش به دنياي فيلمسازي فاصله بگيرد. چه وقت‌هايي كه مديريت خانه سينما را بر عهده داشت و مديرعامل اين نهاد صنفي بوده و چه زماني كه دبير جشنواره جهاني بوده و هست فيلمسازي براي او مسير تعريف شده‌اي دارد و با مسووليت‌هاي ديگر او آميخته نمي‌شود. ظرف چند ماه ديگر جشنواره مهم جهاني در تهران برگزار مي‌شود سيدرضا ميركريمي در كنار مديريت اين بخش به طور همزمان فيلم جديد خود را هم كارگرداني كرده و قرار است در جشنواره امسال در بخش سوداي سيمرغ رونمايي شود. «قصر شيرين» فيلمي بر اساس طرحي از سيدرضا ميركريمي كه محسن قرايي و محمد داوودي مسووليت نگارش آن را بر عهده داشته‌اند و حامد بهداد هم نقش اصلي آن را بر عهده دارد. ميركريمي از جمله كارگرداناني است كه از اولين ساخته خود توجه‌ها را به خود جلب كرد. او براي فيلم «زير نور ماه» بود كه جايزه بهترين فيلم هفته منتقدان جشنواره فيلم كن را دريافت كرد يا فيلم «اينجا چراغي روشن است» سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني جشنواره فيلم فجر را براي او به ارمغان آورد. «كودك و سرباز» جايزه ويژه هيات داوران جشنواره فيلم آسيا پاسيفيك را به همراه داشت يا فيلم‌هاي «خيلي دور خيلي نزديك» «به همين سادگي» و «يه حبه قند» در ايران با استقبال منتقدان همراه بود به هر جهت همه فيلم‌هاي كارنامه اين فيلمساز از در اغلب محافل بين‌المللي و داخلي پذيرفته شده و با اظهارنظرات متفاوتي همراه بوده است. هر چند ساخته‌هاي اخير او با اقبال زيادي در داخل مواجه نشد اما اينها دليلي از اهميت ميركريمي بودن كم نمي‌كند.
5- «متري شش و نيم»/ سعيد روستايي
همين چند روز پيش بود كه نوشتيم حرف و حديث‌ها پيرامون فيلم جديد سعيد روستايي زياد است و اين سوال مطرح است كه نسخه كامل فيلم متري شش ونيم به جشنواره امسال مي‌رسد يا خير؟ امروز مي‌خواهيم بگوييم كه نسخه كامل فيلم به دبيرخانه جشنواره فيلم فجر ارسال شده و حقيقتا فيلم جديد سعيد روستايي چراغ جشنواره امسال را روشن مي‌كند. روستايي بعد از موفقيت‌هاي پي در پي «ابد ويك روز » چند سالي روي فيلم نامه جديد خود كار كرد و در فيلم «متري شش ونيم» موضوعي اجتماعي كه به معضل مواد مخدر مي‌پردازد را براي مخاطب روايت مي‌كند. اگر بگويم شلوغ‌ترين سانس جشنواره امسال در همه سينماها فيلم «متري شش ونيم» است، بيراه نگفته‌ايم. هنوز كسي از فضاي فيلم جديد روستايي مطلع نيست اما شواهد امر نشان مي‌دهد اين فيلمساز مي‌خواهد دوباره با فضايي خيره‌كننده مخاطب را غافلگير كند.
6- «شبي كه ماه كامل شد»/ نرگس آبيار
نرگس آبيار از فيلمسازان قابل تأمل جشنواره امسال خواهد بود چرا؟ او 4 فيلم در كارنامه بيشتر ندارد اما فيلم «شيار 143» در كارنامه او با بازتاب‌هاي زيادي همراه بوده و منتقدان از اين اثر او با تحسين ياد مي‌كنند. علاوه بر جوايزي كه در سال‌هاي گذشته به اين كارگردان اهدا شده سال گذشته فيلم نفس او نماينده رسمي فيلم ايران به آكادمي اسكار بوده است هر چند در بخش فيلم‌هاي خارجي‌زبان فيلم نرگس آبيار پذيرفته نشد اما باعث شد، ساخته‌هاي بعدي اين كارگردان مورد توجه قرار گيرد. فيلم جديد اين كارگردان به تهيه‌كنندگي محمدحسين قاسمي با نام «شبي كه ماه كامل شد» در جشنواره امسال رونمايي مي‌شود، فيلمي كه به نظر مي‌رسد در حال و هوايي متفاوت از ساخته‌هاي قبلي اين كارگردان است.
7- «غلامرضا تختي» / بهرام توكلي
بهرام توكلي پارسال براي فيلم «تنگه ابوقريب» سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني را نصيب خود كرد. او بي‌درنگ ساخت فيلمي را كه روايتي از زندگي غلامرضا تختي است در پيش گرفت كه قرار است امسال در جشنواره فيلم فجر رونمايي شود. روايت زندگي ورزشكار مهم و با اخلاقي چون غلامرضا تختي به تنهايي بار اعتبار فيلم را به دوش مي‌كشد حال اينكه سكان هدايت فيلم در دست بهرام توكلي و سعيد ملكان است كه در كارنامه شان يكي پس از ديگري فيلم‌هاي خوش ساخت دارند. ديگر تكليف كار كاملا مشخص است. فيلم تختي در مقطعي با حاشيه‌هايي همراه بود. قرار بود امير جديدي نقش غلامرضا تختي را بر عهده بگيرد و براي اين نقش چند ماهي وقت صرف كرد و تمرين‌هاي مكرر انجام داد اما در نهايت با صلاح ديد كارگردان نقش به نابازيگر محول شد و همين نكته اسباب دلخوري و ناراحتي امير جديدي را به وجود آورد. به هر جهت همه اين گزاره‌ها در نهايت باعث مي‌شود فيلم «غلامرضا تختي» از فيلم‌هاي بحث‌برانگيز جشنواره فيلم فجر امسال باشد.
8- «تيغ و ترمه»/ كيومرث پوراحمد
چند فيلم آخر كيومرث پوراحمد نتوانسته اقبال منتقدان را با خود همراه مي‌كند اما به هر جهت كيومرث پوراحمد از كارگردانان نسل اول بعد از انقلاب است و فيلم‌هاي او در مقاطع مختلف علاوه بر كسب موفقيت‌هاي داخلي با جوايزي از فستيوال‌هاي معتبر بين‌المللي همراه بوده است. «اتوبوس شب» يا «شب يلدا» جزو فيلم‌هاي بحث‌برانگيز اين كارگردان در سينما هستند. از كيومرث پوراحمد به عنوان كارگرداني كه سريال محبوب و نوستالژيك «قصه‌هاي مجيد» را در كارنامه دارد، ياد مي‌شود. اين سريال همچنان از شبكه‌هاي مختلف سينما پخش مي‌شود و تداعي‌كننده خاطرات جذابي است. يا شعر فيلم «خواهران غريب» او با بازي درخشان خسرو شكيبايي همچنان در فضاي مجازي دست به دست مي‌شود. حالا در سي و هفتمين جشنواره فيلم فجر «تيغ و ترمه» جديدترين فيلم اين كارگردان نمايش داده مي‌شود اين فيلم او يك درام اجتماعي ملتهب است كه بازيگراني چون پژمان بازغي، لاله اسكندري، مهران رجبي، كوروش سليماني و هومن برق نورد در آن هنرنمايي مي‌كنند.
9- «سمفوني نهم»/ محمدرضا هنرمند
محمدرضا هنرمند بعداز دو دهه دوري از سينما با فيلم «سمفوني نهم» بازگشت آبرومندي به سينما دارد. آنهايي كه در چند روز اخير مخاطب فيلمش بودند از ارزش‌هاي بصري اين فيلم تعريف مي‌كنند. قطعا در سالن رسانه‌ها سانس مربوط به نمايش فيلم سمفوني نهم با مخاطبان زيادي همراه است. داستان فيلم جديد محمدرضا هنرمند با برخورداري از سوژه روز پرداخت متفاوتي دارد. فيلم در بخش‌هايي به تاريخ مي‌پردازد و از پروداكشن عظيمي در توليد برخوردار بوده. محمدرضا هنرمند براي ساخته شدن فيلم «سمفوني نهم» نزديك به يك سال به صورت متمركز وقت صرف كرده و به نظر مي‌رسد از كارگردان‌هاي بحث‌برانگيز جشنواره امسال باشد. بازي بازيگران اين فيلم ار نقاط قوت آن به شمار مي‌رود.
10-«سال دوم دانشكده من»/رسول صدرعاملي
رسول صدرعاملي هم از كارگردانان نسل اول بعد از انقلاب است كه با ساخته‌هايش محل بحث ميان منتقدان زيادي بوده. فضاي انتقادي كه چند سال گذشته حول جشنواره فجر شكل گرفته باعث شده كه برخي كارگردانان رغبتي به حضور فيلم‌شان در جشنواره نداشته باشند. صدرعاملي تصميم داشت فيلم جديد خود را پيش از جشنواره فيلم فجر به نمايش عمومي درآورد اما هر برهه زماني كه براي نمايش فيلمش مشخص مي‌شد به تعويق مي‌افتاد تا اينكه نهايتا قرار شد «سال دوم دانشكده من» در جشنواره فجر حضور پيدا كند. البته به اين نكته هم بايد اشاره كرد كه فيلم ميلاد صدرعاملي پسر اين كارگردان هم امسال در جشنواره فجر نمايش داده مي‌شود و شايد عدم تمايل صدرعاملي در فجر به ديده شدن بهتر فيلم پسرش مررتبط باشد اما هر چه كه هست احتمالا پدر و پسر در كانون توجه اين رويداد مهم ملي قرار مي‌گيرند. رسول صدرعاملي در فيلم «سال دوم دانشكده من» مثل ساير آثارش به معضلات اجتماعي كه در كشور وجود دارد، مي‌پردازد.