گزارشي از حضور زنان در تاريخ فستيوال كن
زنان بي‌نصيب از فستيوال‌ها
فستيوال كن چهارشنبه گذشته افتتاح شد. اين فستيوال كه كه شصت و هشتمين دوره خود را آغاز كرده با حواشي تازه‌اي همراه بوده كه در نوع خود جالب و قابل توجه است؛ از موضع‌گيري تازه رييس اين فستيوال كه بر سياسي بودن كن صحه گذاشت - و حتي از اين نوع نگاه استقبال كرد – تا توجه به حضور زنان در كن و مهم‌تر از همه، تماشاي سينماي فلسطين. بايد توجه داشت با وجود اينكه اين مسائل و فيلم‌ها در بخش مسابقه قرار ندارد و در بخش‌هاي جانبي به نمايش در مي‌آيند اما باز هم مهم است كه در فستيوال كن - با همه فشارها و لابي‌هاي ضد فلسطيني – به اين مسائل توجه شده است. از سوي ديگر روز شنبه دبير سايت ورايتي كلوديا ادر در خبري اعلام كرده كه كمپيني با عنوان او (مرد) برابر است با او (زن)، قرار است جمعي از زنان سازمان ملل به همراهي بازيگران سرشناس زن سينما مانند سالما هايك، آشواريا راي، كريستين واشون و كيت بلانش و چند بازيگر ديگر به بررسي تبعيض‌هاي جنسيتي و برابري يا عدم برابري زنان در فستيوال كن بپردازند. «اعتماد» رويكرد امسال فستيوال كن را با اين نقطه‌گذاري به معرفي و بررسي و تماشا نشسته است
مترجم:پويا معنوي / همانند سال‌هاي گذشته نام تعداد محدودي كارگردان زن در ميان فيلمسازان بخش مسابقه جشنواره كن به چشم مي‌خورد. ليست فيلم‌هاي بخش مسابقه در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲ خالي از كارگردانان زن بود و تا به حال تنها يك زن جايزه نخل طلا را از آن خود كرده است. جين كمپيون، كارگردان نيوزيلندي‌اي بود كه در سال ۱۹۹۳ با فيلم «پيانو» به طور مشترك با يك كارگردان مرد برنده نخل طلاي جشنواره كن شد. با اين حال امسال نام چهار زن در ميان هيات داوران بخش مسابقه به چشم مي‌خورد. از سوي ديگر ايزابلا روسليني، بازيگر و فيلمساز زن ايتاليايي رييس بخش نگاه نو خواهد بود و سابين آزما، بازيگر و كارگردان زن فرانسوي رياست بخش دوربين طلايي را بر عهده خواهد داشت. براي نخستين بار در ۲۸ سال گذشته جشنواره با فيلمي از يك كارگردان زن افتتاح خواهد شد؛ «سربلند» ساخته امانوئل بركوت، كارگردان زن فرانسوي با روايت زندگي نوجواني بزهكار كن ۲۰۱۵ را افتتاح خواهد كرد.
با اين‌حال همچنان به نظر مي‌رسد در بخش مسابقه به روي فيلمسازان زن بسته است. در دهه گذشته تنها ۹ درصد فيلم‌هاي بخش مسابقه جشنواره كن را فيلمسازان زن ساخته‌اند. فيلم افتتاحيه جشنواره نيز كه توسط يك كارگردان زن ساخته شده به بخش مسابقه راه نيافته است. به نظر مي‌رسد جشنواره با قراردادن فيلم‌هاي كارگردانان زن در بخش نگاهي نو ارتباط بهتري داشته باشد. بخشي كه ۱۷ درصد فيلم‌هاي حاضر در آن در دهه گذشته به فيلمسازان زن اختصاص داشته است. اين امر تنها به جشنواره كن محدود نمي‌شود. تنها چهار كارگردان زن تا به حال نامزد دريافت اسكار بهترين كارگرداني شده‌اند. آمار نشان مي‌دهد از سال ۲۰۰۵ تا به امروز تنها ۲۰ فيلم از مجموع ۲۲۳ فيلم بخش مسابقه توسط كارگردانان زن ساخته شده‌اند. اين درحالي است كه در سال‌هاي ۲۰۰۵، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲ اين رقم صفر بوده است. سال ۲۰۱۱ بهترين سال براي كارگردانان زن بوده كه در آن چهار فيلمساز زن موفق به ورود به بخش مسابقه شدند.
بخش نگاهي نو از سال ۲۰۰۵ تا به حال ۳۸ اثر فيلمسازان زن را در ليست خود قرار داده است. اين رقم ۱۷ درصد از تعداد ۲۲۴ فيلمي است كه در طول ۱۰ سال گذشته نمايش داده شده و مي‌شوند. در سال ۲۰۱۰ تنها يك فيلم از كارگردانان زن در اين بخش نمايش داده شد و بهترين آمار را سال ۲۰۱۳ با هشت فيلم دارد.
از جمله تلاش‌هايي كه در جهت افزايش حضور فيلمسازان زن در بخش مسابقه انجام شده مي‌توان به ائتلاف «حمايت از فيلمسازان زن» اشاره كرد. پنل جديدي از سوي اين گروه با هدف پررنگ كردن حضور و به رسميت شناخته شدن فيلمسازان زن در كن امسال آغاز به كار خواهد كرد. اين پنل كه «زنان فيلم‌هاي بزرگي مي‌سازند: استراتژي‌هايي در جهت موفقيت» نام دارد روز ۲۸ ارديبهشت برگزار خواهد شد. گفت‌وگوها با هدف معرفي و تجليل از آثار كارگردانان زن انجام خواهند گرفت. يك كارگردان سوئدي، يك كارگردان هنري از جشنواره بين‌المللي فيلم تورنتو و يك كارگردان اهل بوسني از جمله افرادي هستند كه در اين نشست صحبت خواهند كرد.
اقدام ديگري كه امسال در اين رابطه انجام خواهد شد اهداي دو جايزه در شصت و هشتمين جشنواره فيلم كن خواهد بود. جايزه اول به يك شخصيت مطرح صنعت سينما اهدا خواهد شد كه به شكل قابل توجهي به موضوع زنان پرداخته است. جايزه دوم به يك كارگردان زن تعلق خواهد گرفت كه هنوز نام و بستر معرفي او معرفي و مشخص نشده است.
همچنين در اين راستا قرار است نخل طلاي افتخاري جشنواره كن امسال براي نخستين بار به يك كارگردان زن يعني آنيس واردا اهدا شود. واردا كه اواخر ماه ميلادي جاري ۸۷ ساله مي‌شود اين جايزه را در مراسم اختتاميه جشنواره كن دريافت خواهد كرد. پيش از اين نخل افتخاري كن را فيلمسازاني همچون برناردو برتولوچي، وودي آلن و كلينت ايستوود از آن خود كرده بودند. واردا پس از شنيدن اين خبر با فروتني گفته بود: «البته فيلم‌هاي من هرگز به اندازه آثار آنها نفروخته است». اين درحالي است كه از واردا به عنوان يكي از چهره‌هاي مطرح سينماي موج نوي فرانسه در كنار فيلمسازاني همچون كريس ماركر و آلن رنه ياد مي‌شود.
منبع : ايندي واير