يك مقام مطلع پس از چهاردور مذاكره ظريف،اشتون و كري در مسقط اعلام كرد:
بيم و اميد پشت درهاي بسته
مذاكرات پيشرفت اندكي داشته‌است
گروه ديپلماسي| جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده مسقط را ترک کرد. چهار دور نشست سه جانبه میان محمد جواد ظریف ، وزیر امور خارجه کشورمان ، جان کری همتای امریکایی او و کاترین اشتون هماهنگ کننده 1+5 در این مذاکرات به پایان رسید. در شرایطی که رسانه ها در بی خبری محض از آنچه پشت درهای بسته گذشت قرار دارند، زمزمه های حاشیه ای حاکی از عدم پیشرفت محسوس در این مذاکرات است. خبرگزاری رویترز در تازه ترین اطلاع رسانی خود تا زمان تنظیم این خبر اعلام کرد که یک مقام ایرانی در گفتگو با این خبرگزاری از پیشرفت اندک در مذاکرات پس از ساعت ها بحث و تبادل نظرهای طولانی خبر داده است. این در حالی است که نوشته های مقام های امریکایی ، اروپایی و ایرانی در فضاهای مجازی به معیاری برای محک زدن فضای حاکم بر مذاکرات بدل شده است. وزرات امور خارجه امریکا در توئیتری این مذاکرات را سخت ، صریح و جدی خواند. برخی منابع خبری هم از قول جان کری ادعا کردند که وی این مذاکرات را نه خوب و نه بد توصیف کرده است. به گزارش اعتماد ، امروز ساعت 11 به وقت محلی عمان ، محمد جواد ظریف به همراه کاترین اشتون در نشست عمومی ایران با 1+5 شرکت خواهند کرد. نشستی که به گفته سفیر ایران در عمان ، همگان امیدوارند نتایج مثبتی به دنبال داشته باشد. اندک خبرهای رسیده از عمان حاکی از آن است که احتمالا پس از دیدار عمومی در قالب ایران با 1+5 ، دیدارهای دوجانبه ایران با نمایندگان برخی از شش کشور حاضر در مذاکرات انجام خواهد شد.
پيش از پايان مذاكرات محمدجواد ظريف و جان كري در جمع خبرنگاران تنها به گفتن دو جمله كوتاه در خصوص آنچه در پشت درهاي بسته مي‌گذرد اكتفا كردند. ظريف درباره حصول پيشرفت در مذاكرات جاري گفت: «در نهايت پيشرفت خواهيم كرد.» همتاي امريكايي وزير امور خارجه كشورمان هم در اين خصوص گفت: سخت در تلاش هستيم.
چشم‌ها به هتل البوستان مسقط دوخته شده است تا شايد خبري هسته‌يي بتواند به گمانه‌زني‌ها در خصوص تمديد مذاكرات يا رسيدن به توافقنامه جامع پايان دهد. ديدارهاي فشرده ميان وزراي امور خارجه ايران و امريكا در نخستين روز مذاكرات در مسقط در دو نوبت و در مجموع زماني شش ساعت انجام شد. صبح و عصر روز دوشنبه هم ظريف و كري در حضور كاترين اشتون به رايزني‌هاي هسته‌يي ادامه دادند تا شايد بتوانند از گيومه‌هاي موجود در متن توافق كاسته و بر پرانتزهاي بسته بيفزايند. كمتر از دو هفته تا 24 نوامبر زمان باقي است و به نظر مي‌رسد كه ميزان سكوت خبري كه در اين دور از مذاكرات بر رسانه‌ها سايه انداخته نيز ناشي از جديت طرفين براي رسيدن به توافق به دور از هياهوسازي‌هاي رسانه‌يي است. بر اساس برنامه‌يي كه از پيش براي اين دور از مذاكرات اعلام شده است، امروز معاونان وزراي خارجه 1+5 به سرپرستي ظريف و اشتون نشست عمومي برگزار خواهند كرد كه نهمين دور از مذاكرات جامع هسته‌يي از زمان امضاي توافقنامه ژنو در نوامبر 2013 خواهد بود.
آيا مسقط به تمديدهاي متوالي پايان مي‌دهد؟
در شرايطي كه حجم و ظرفيت غني‌سازي ايران و بحث جدول زمان‌بندي مدنظر تهران براي برداشته شدن تحريم‌ها روزهاست كه عنوان اصلي‌ترين گره‌هاي موجود در مذاكرات را به خود اختصاص داده‌اند به نظر مي‌رسد كه برخي تحليلگران به نسبت خوش‌بين‌تر در اين مذاكرات بر شيپور تمديد اين مذاكرات پس از تاريخ 24نوامبر مي‌نوازند. برخي تحليلگران اعتقاد دارند كه عدم پيشرفت‌هاي اخير در رسيدن به نتيجه و فاصله چشمگير ميان مطالبه‌هاي طرفين، عملا رسيدن به توافقي را غيرممكن كرده است. علي واعظ از تحليلگران گروه بين‌المللي بحران در اين خصوص به خبرگزاري فرانسه گفت: رسيدن به توافقنامه جامع و كامل تا 24 نوامبر ديگر عملا ممكن نيست. تنها چيزي كه در حال حاضر هم قابل دسترسي است رسيدن به توافقي است براي ادامه مذاكرات پس از 24 نوامبر. به نظر مي‌رسد كه اين مذاكرات به تصميم سياسي متهورانه‌يي نياز دارد كه هيچ كدام از طرفين تا دقيقه نود تمايلي به اتخاذ آن ندارند.
باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا در تازه‌ترين اظهارنظر خود اعلام كرده بود كه احتمال نرسيدن به توافق تا 24 نوامبر هم وجود دارد اما ديگر مقام‌هاي رسمي امريكايي حاضر در ميز مذاكرات به ندرت از تمديد سخن مي‌گويند. ايران و 1+5 يك بار در تاريخ 18 جولاي و در حالي كه 2 روز به ضرب‌الاجل زماني اوليه 20 جولاي باقي مانده بود اقدام به تمديد مذاكرات هسته‌يي تا 24 نوامبر كردند. با اينهمه نه امريكايي‌ها و نه ايراني‌ها سيگنالي دال بر احتمال خروج از پروسه مذاكرات از خود بروز نداده‌اند.
فرانسه توپ را به زمين ايران انداخت
اراده سياسي يا تصميم فني؟ برگزاري مذاكرات پشت درهاي بسته اين شائبه را بيش از پيش تقويت كرده است كه روساي دستگاه‌هاي ديپلماسي ايران و امريكا جدال رو در رويي را براي پايان دادن به اختلاف‌ها با توسل به اراده سياسي مشترك جزم كرده‌اند. با اينهمه نبايد فراموش كرد كه ايران در يك سوي اين ميز و مجموعه 1+5 در سوي ديگر قرار گرفته‌اند و در نتيجه با نزديك شدن به ضرب‌الاجل 24 نوامبر 1+5 تمام تلاش خود را براي امتيازگيري‌هاي در دقيقه نود از تهران آماده‌تر مي‌كند. نخستين مصداق اخير اين ادعا هم اظهارات سخنگوي وزارت خارجه فرانسه است كه در اظهاراتي از ايران خواست انتخاب‌هاي لازم را در زمينه يك توافق هسته‌يي معتبر انجام دهد. به گزارش فارس، مقام‌هاي فرانسوي روز گذشته اظهار داشتند كه ايران ضرورت دارد تا «انتخاب‌هاي لازم» در زمينه يك توافق هسته‌يي معتبر را در جريان مذاكره با گروه موسوم به 1+ 5 به اجرا گذارد.
خبرگزاري رسمي كويت «كونا» با انتشار اين خبر نوشت: قرار است دور بعدي مذاكرات هسته‌يي بين ايران و امريكا فردا سه‌شنبه برگزار شود اما به‌طور بالقوه نااميدي در حصول توافق هسته‌يي وجود دارد. مقام‌هاي فرانسوي در پاسخ به سوال خبرنگار كونا، ايران را مسوول پيشرفت در مذاكرات جاري خواندند. «الكساندر گيرجيني» سخنگوي وزارت خارجه فرانسه در اين باره گفت: «مورد امروز ميزان آمادگي ايران در برداشتن گام‌هاي لازم در رسيدن به توافق با دوام و پايدار تا قبل از 24 نوامبر است. ما و شركاي‌مان بيش از هر زمان ديگر در اين مذاكرات تحرك داريم.»
چماق تحريم‌هاي مشروط
يك مقام ارشد دولت امريكا با بيان اينكه تصويب «تحريم‌هاي مشروط» عليه ايران مي‌تواند نمايندگان خشمگين كنگره را آرام كند، گفت اين تحريم‌ها همچنين ممكن است كمك كند تا تهران با سرعت بيشتري به سمت توافق هسته‌يي حركت كند. خبرگزاري آسوشيتدپرس در مطلبي در اين خصوص نوشته در صورتي كه مذاكرات هسته‌يي با ايران به درازا بينجامد، ممكن است كاخ سفيد مجبور شود در مورد تصويب «تحريم‌هاي مشروط» عليه ايران تصميم‌گيري كند. به نوشته اين خبرگزاري، در صورتي كه تا ضرب‌الاجل 24 نوامبر (سوم آذر) توافقي به دست آيد، بسيار بعيد است كه نمايندگان كنگره بتوانند آن را لغو كنند، چراكه به عقيده كارشناسان، «باراك اوباما» رييس‌جمهور امريكا اختيار كافي را براي آنكه اغلب تحريم‌هاي نفتي و بانكي ايران را رأسا، اگر نه لغو، دست كم تعليق كند، داراست. اما در صورتي كه مذاكرات تمديد شده و تا زمان پس از آغاز به كار سناي جديد، يعني روز سوم ژانويه (13 دي ماه) ادامه يابد، احتمالا كنگره كه حالا به‌طور كامل در اختيار جمهوريخواهان خواهد بود، براي افزايش تحريم‌هاي ايران تلاش خواهد كرد. به نوشته آسوشيتدپرس، در صورتي كه اوباما در آن زمان توافق را در دسترس و نزديك ببيند، به‌طور قطع براي وتوي اين تصميم يا هر مصوبه‌يي كه دست وي را در مذاكرات ببندد، تلاش خواهد كرد، چراكه به عقيده دولت اوباما، تصويب تحريم‌هاي جديد نقض توافق موقت بوده و در عين حال ايران را به غني‌سازي بيشتر ترغيب مي‌كند. در مقابل در صورتي كه مذاكرات طولاني شود، ممكن است كه كاخ سفيد در رابطه با تصويب «تحريم‌هاي مشروط» عليه ايران، تصميم‌گيري كند.
روس‌ها، همچنان عضو خوش‌بين مذاكرات هسته‌يي
در شرايطي كه تا لحظه تنظيم اين خبر كوچك‌ترين اطلاعاتي در خصوص توافق‌هاي انجام گرفته ميان ايران و امريكا در پشت درهاي بسته به بيرون درز پيدا نكرده است، يك ديپلمات روسي در گفت‌وگو با روزنامه كامرسانت ادعا كرد كه توافقنامه جامع هسته‌يي بين ايران و گروه 1+5 عملا مورد توافق قرار گرفته و تنها مساله روند لغو تحريم‌ها باقي مانده كه فقط براي طرف امريكايي و به دلايل داخلي مهم است كه اين توافقنامه در زمان تعيين‌شده امضا شود. اين ديپلمات روسي كه با خبرنگار «كامرسانت» صحبت كرده، مي‌گويد: «طرف امريكايي خواستار انجام اين رايزني دوجانبه بود. براي دولت امريكا به دلايل داخلي بسيار مهم است كه مذاكرات هسته‌يي با ايران دقيقا در مهلت تعيين شده (24 نوامبر) به نتيجه برسد. ساير كشورهاي عضو گروه 1+5 روي تاريخ توافقات چندان تاكيد ندارند و براي آنها رسيدن به توافق محكم و قابل قبول براي همه طرفين اهميت بيشتري دارد، البته همه آنها تلاش دارند تا اين توافقنامه در زمان تعيين شده امضاء شود.» اين ديپلمات روس در آخر افزود: «طرفين مذاكرات هسته‌يي اين مساله را هم بعيد نمي‌دانند كه تاريخ جديدي براي امضاي توافقنامه جامع هسته‌يي مشخص شود. البته اين مساله اصلا نبايد يك فاجعه محسوب شود، مساله مهم آن است كه «تندرويان» در كنگره امريكا از اين مساله يك مشكل نسازند.
خشم اسراييلي از سايه توافق احتمالي
وزير اطلاعات رژيم صهيونيستي مدعي شد تل‌آويو هر كاري بتواند انجام مي‌دهد تا مانع توافقي شود كه ايران به قدرت هسته‌يي تبديل شود. به نوشته روزنامه «جروزالم‌پست»، اشتينيتز در گفت‌وگو با راديو اسراييل گفت، دولت ايران توانست در ازاي امتيازاتي بسيار ناچيز، از تحريم‌ها خلاص شود. با اين حال، او مدعي شد، رژيم صهيونيستي هر كاري بتواند انجام مي‌دهد تا مانع توافقي شود كه ايران را قادر سازد به يك قدرت هسته‌يي بدل شود.
مسقط، آخرين و بهترين فرصت
مذاكرات جواد ظريف با جان كري در حالي در مسقط به پايان رسيد كه با توجه به فرصت اندك باقي مانده تا 24 نوامبر بايد اين ديدار را سرنوشت‌سازترين ديداري خواند كه از پس از امضاي توافقنامه ژنو ميان مقام‌هاي ايران و امريكا شكل گرفته است. اگر خروجي دو روز مذاكره در مسقط رسيدن به توافقي براي پايان دادن به دو گره اصلي غني‌سازي و تحريم‌ها در فرصت باقي مانده باشد مي‌توان به ديدارهاي آتي ميان ايران و 1+5 كه ظاهرا از 18 نوامبر در وين از سرگرفته مي‌شود اميدوار بود. بسياري از تحليلگران بر اين باورند كه مسقط آخرين فرصت طلايي براي باراك اوباما رييس‌جمهور ايالات متحده است. ايران مي‌تواند آن برگ برنده گم شده‌يي در حوزه سياست خارجي باشد كه دموكرات‌ها در انتخابات آتي رياست‌جمهوري در سال 2016 به آن نياز دارند. با توجه به بحران سياسي كه امريكا در خاورميانه در دو پرونده سوريه و داعش با آنها دست و پنجه نرم مي‌كند، ايران مي‌تواند پرونده پرسابقه‌يي باشد كه در جريان مذاكرات فشرده ختم به خير خواهد شد. باراك اوباما در حال حاضر به دو تاريخ در تقويم سياسي خود چشم دوخته است: 24 نوامبر و 3 ژانويه. در شرايطي كه از تاريخ 24 نوامبر بي‌هيچ توافقي با ايران در زمينه هسته‌يي عبور كند بايد به فكر مهار تبعات حضور اكثريت جمهوريخواهان در مجلس نمايندگان و سنا بر ادامه پروسه مذاكرات هسته‌يي با ايران باشد.