از قضاوت بعضي دوستان تعجب مي‌كنم
دبير جشنواره تئاتر به انتقادات پاسخ داد
پيام رضايي| قطار جشنواره
تئاتر فجر به راه افتاده و همچنان كه پيش مي‌رود گاهي جيرجير‌هايي هم مي‌كند. صداي تلق تلق ريل‌هايي كه بعضي جاهايش پوسيده هم شنيده مي‌شود. با اينهمه مثل هميشه مسافران اين قطار- همان خانواده بزرگ- سرخوش و شاداب به كار خودشان مشغولند. جشنواره تئاتر فجر امروز پنجمين روز خود را پشت‌سر مي‌گذارد و به تبع همه جشنواره‌ها حاشيه‌ها هم از راه رسيده‌اند و هر روز بخش مهمي از خبرها را به خود اختصاص مي‌دهند.
سي و چهارمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر در دومين روز اجراي خود با حاشيه‌اي جدي همراه شد. نمايش «اروند خون» به نويسندگي ايوب آقاخاني و كارگرداني كوروش زارعي در حالي به صحنه رفت كه عده زيادي از تماشاگران آن در حين اجرا به دليل «كيفيت پايين اجرا» سالن را ترك كردند. اما اين همه ماجرا نبود. وجود آب در اين نمايش و عدم كنترل آن سبب شد تا تماشاگران رديف اول در شامگاه سرد زمستاني تالار استاد سمندريان را در حالي ترك كنند كه خيس شده بودند. همچنين دكور سنگين اين نمايش نيز براي گروه بعدي مشكلاتي ايجاد كرد. همين دلايل باعث شد تا مهدي شفيعي، مديركل مركز هنرهاي نمايشي شبانه به اين سالن سر بزند و از نزديك پيگير ماجرا شود.
سومين روز جشنواره نيز در حالي به پايان رسيد كه نمايش‌هاي خياباني «عروس آشتي» از مريوان، «چاروادار» از آستانه اشرفيه، «چيروكي مامه پيره» از سنندج، «دختري بر آب خروشان» از مرند در محوطه باز تئاتر شهر،
«رمز واي فاي شما چنده؟» از رشت در باغ هنر و «مرغ همسايه غازه» از تفرش در محوطه برج ميلاد اجرا شدند. اما نكته عجيب و تاسف‌انگيز اين روز، حضور اندك تماشاگران براي اين نمايش‌هاي خياباني بود. با وجود اينكه بارش باران به شكل نم‌نم بود اما باز هم بخش زيادي از تماشاگران ترجيح دادند حتي در اين‌باران نم نم هم تماشاگر اين آثار نباشند. اين اتفاق در حالي رخ داد كه سال‌هاي گذشته با وجود بارش برف و باران اشتياق و گرماي حضور تماشاگران بخشي از هويت جشنواره به شمار مي‌رفت.
در همين روز نمايش «بازي سايه‌ها» از ژاپن هم به صحنه رفت. نمايش «بازي سايه» به كارگرداني تاتسويا هاسه گاوا از ژاپن است كه با ارايه فرهنگ مدرن ژاپني كه ريشه در فيلم‌ها و بازي‌ها دارد روايتي كرگدن وار از تبديل مردم شهر توكيو به افرادي «سايه‌پوش» را به نمايش مي‌گذاشت. با اينهمه با وجود همه جذابيت‌هايي كه از اين نمايش انتظار مي‌رفت، ترجمه غلط و گاه اشتباه از متن كار سبب شد تا در لحظاتي ارتباط تصاوير نمايش با آنچه به عنوان ديالوگ نوشته مي‌شد قطع شود. مساله‌اي كه نشان داد مساله ترجمه در تئاتر «همچنان» پابرجاست. ظاهرا اين نمايش اثري پرديالوگ بود كه به جاي آنكه بازيگران ديالوگ‌ها را ادا كنند، ديالوگ‌ها با ويديوپروژكشن نمايش داده مي‌شد. با اين‌حال حرف‌هاي كارگردان ژاپني اين اثر در گفت‌وگو با خبرگزاري آنا در نوع خود جالب بود. او هم درباره شرايط گروه‌هاي تئاتري در ژاپن گفته بود و هم از لذتي كه از ديدن نمايش «خاطرات و كابوس‌هاي يك جامه‌دار» دكتر رفيعي برده بود و البته نگراني‌هايش بابت شرايط خاص ايران و ويژگي‌هاي خاص تئاتر«بازي سايه‌ها»: «در ژاپن براي اجراي تئاتر هيچ حمايتي از سوي دولت و شهرداري نداريم، بلكه آثار نمايشي با حمايت كمپاني‌هاي تئاتر و به شكل خصوصي توليد مي‌شود.» او همچنين گفته بود: «از اجراي اين نمايش نگران بودم، اما بعد از اينكه بازخورد مخاطب را مشاهده كردم نسبت به تصميم اجراي نمايشم خوشحال شدم و البته سعي كردم قوانين موجود در ايران را در نمايشم رعايت كنم. هم‌اكنون نيز خوشحال هستم كه اين نمايش با موفقيت به اجرا درآمد و همه مخاطبان آن را دوست داشتند. اجراي نمايش «خاطرات و كابوس‌هاي يك جامه‌دار» از نظر من خيلي عالي بود و اجراي فوق‌العاده‌اي محسوب مي‌شد. وجود آب روي صحنه و دكور جالب اين اثر از نظر من خيلي خوب بود. همچنين گروه نمايشي با انرژي بسيار خوبي كار مي‌كردند و با اينكه زبان‌شان را نمي‌فهميدم اما كاراكتر ناصرالدين‌شاه قاجار را به دليل انرژي خوبي كه به مخاطب منتقل مي‌كرد دوست داشتم.»
از ديگر نكات جالب جشنواره فجر هم مي‌توان به حضور سوفيا برتي كه با سه نمايش در جشنواره حضور دارد اشاره كرد! او كه با نمايش‌هاي «سطح زنده»، «سربازها» و «دگرديسي، پروانه‌شدن» در جشنواره حاضر است. او در گفت‌وگوي مطبوعاتي‌اش گفته است: « سال گذشته من با سه نمايش براي شركت در جشنواره تئاتر فجر تقاضا دادم كه از طريق خانم رامونا شاه پاسخ داده شد و دعوت شدم تا در جشنواره حضور پيدا كنم اما به دليل اينكه پاسپورت‌هاي ما حاضر نشد، نتوانستيم سال گذشته در جشنواره حضور پيدا كنيم.» حضور صدرالدين شجره در جشنواره نيز از بخش‌هاي قابل توجهي بود كه در رسانه‌ها انعكاس داشت. اين بازيگر، گوينده و مجري باسابقه تئاتر و تلويزيون ايران با حضور در نمايش «اژدهاك» نوشته بهرام بيضايي و كارگرداني مهدي پورخياط به جشنواره تئاتر فجر باز خواهد گشت. وي در كسوت صداپيشه به ايفاي نقش در اين نمايش خواهد پرداخت.
در اين ميان بايد به استقبال فوق‌العاده مخاطبان از آثاري كه در تماشاخانه‌هاي خصوصي به صحنه مي‌روند هم اشاره كرد؛ استقبالي كه شايد هيچ‌كس انتظارش را نداشت. به هر حال اين فرصت‌ها غنيمتي است كه بايد آرزو كرد متوليان تئاتر آن را از دست ندهند. فرصتي كه سعيد اسدي به عنوان دبير سي و چهارمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر در گفت‌وگو با «اعتماد» بر آن تاكيد مي‌كند. بخشي از پاسخ‌هاي او را به مسائل و حاشيه‌هاي جشنواره در ادامه مي‌خوانيد: