پول و پله و پياله
اسدالله امرايي
«اين هزار و يك شب لعنتي در باب اينكه چرا؟ و چگونه؟ هزار و يك شب را بخوانيم» نوشته مسعود ميري در انتشارات نگاه منتشر شده است. مسعود ميري در مقدمه كتاب آورده است: «اگر به گمان ديگران اعتماد كنم، نويسنده هستم. اما خودم باور ديگري دارم. احساس كرده‌ام براي زندگي كردن آمده‌ام، كولي، بي‌خانمان و بي‌سرنوشت!» اما شما جدي نگيريد اين شكسته‌نفسي رايج افراد دانشي اين ملك است: «قصه همين است كه بدانيم ما در كجاي جهان هفت اقليم جان‌مان خيمه زده‌ايم. اين نحو از زندگي حال كردن با زندگاني نيست. نان در خون كردن است و جهان را باژگون خواستن. قصه‌گو گاه به كلمات نغز و فريبا، با سخنراني كه حكمت را از صورت برمي‌كشد، نكته را از درز خيال‌هاي‌مان بيرون مي‌كشد. براي حكيمي كه سعدي يا عبيد است لبش كج مي‌شود. مثل آدم عليلي كه چپكي مي‌نويسد و راستكي مي‌خواند، هجو و هزل نوعي هزوارش است. چيزي مي‌نويسد تا چيز ديگري شنيده شود. اين چپ‌كاري و چپ‌دستي نيرنگ درخشان اوست. قصه‌نويسان بزرگ وقتي متن به ظاهر جدي هم مي‌نويسند، لبي از خنده در هميان دارند. كوله‌پشتي‌شان مملو از كلماتي است كه افواه عموم سريان و جريان دارد: تو خوبي!». كتابي كه در وجه قصه‌پردازي اثري شگفت و در وجه تاريخي اثري با تاريخي پيچيده و نكاويده است كه مي‌توان پژوهش‌هاي بسياري پيرامون آن انجام داد. بسياري از قصه‌هاي عاميانه فارسي تحت تاثير اين كتاب عظيم روايت يا نگاشته شده‌‌اند و خودِ قصه‌گوي اثر يعني شهرزاد موضوع پژوهش‌هاي بسياري قرار گرفته است. آقاي مسعود ميري سال‌هاست كه با نگارش مدرن به كندوكاو در هزارويك شب پرداخته و آثار بسياري در اين مورد فراهم كرده كه نگاهي نو به متن اين اثر ماندگار است. اين كتاب نيز يكي از پژوهش‌هاي خواندني وي است. ميري گفته است كه هزار و يك شب فقط براي خواندن در لحظه زندگي و مطالعه در فضاي سرخوش است. زيرا هزار و يك شب اين ويژگي را دارد تا ما را در بطن خود، با خوب و بد زندگي رو در رو كند. نويسنده در فصل‌هاي ابتدايي كتاب ابتدا درباره ساختار قصه، ويژگي‌هاي قصه و چگونگي عبور از قصه توضيح داده است. هر بخش با يك قاب فصل شروع مي‌شود كه از هزارويك‌شب است و بعد نويسنده وارد گود مي‌شود و چالش خود را با متن آغاز مي‌كند. پول و پله و پياله، ماجراي چاي‌نوشي عصرگاهي، داستان فردريش نيچه است و لابه‌لاي گسل‌هاي يك قصه از بخش‌هاي شيرين كتاب است. كتابي كه هرچند نام تحقيق بر خود دارد اما خشكي و كسالت آثار تحقيقي آكادميك را در آن نمي‌يابيد و از هر جاي كتاب بخوانيد ضرر نمي‌كنيد.