از واردات و توليد بنزين آلوده تا صادرات بنزين

گروه اقتصادي

روز گذشته فاز سوم پالايشگاه ستاره خليج‌فارس با حضور رييس‌جمهور و وزير نفت افتتاح شد تا ميزان توليد بنزين در كشور به اندازه ١٠٥ميليون ليتر برسد. وزير نفت بيان كرد كه ظرفيت توليد بنزين در سال ۱۳۹۱، ٥٢ ميليون ليتر بوده كه با اضافه كردن اكتان افزا به ٥٨ ميليون ليتر مي‌رسد. اين ميزان تا پايان سال از ١٠٥ميليون ليتر نيز بيشتر خواهد شد و افزايش توليد در اين زمان يعني ظرفيت توليد بنزين طي پنج سال دو برابر شده است. بيژن زنگنه در مراسم افتتاح فاز سوم پالايشگاه ستاره خليج‌فارس با بيان اينكه ظرفيت پذيرش خوراك در پالايشگاه‌هاي نفت ١.٧ ميليون بشكه بوده است، افزود: با به مدار آمدن اين فاز از مجموعه، ظرفيت به ٢.١ ميليون بشكه رسيده است؛ به عبارت ديگر ظرفيت پالايشي كشور ٢٠ درصد افزايش يافته است. وزير نفت همچنين از طرحي براي افزايش حضور بخش خصوصي در ساخت پالايشگاه‌هاي كوچك و واحدهاي پتروشيمي خبر داد و گفت: اين طرح به زودي ارايه مي‌شود تا از سوي سران قوا و در شوراي عالي هماهنگي اقتصادي مورد بررسي قرار بگيرد. زنگنه از توانايي ايران براي صادرات بنزين خبر داد و افزود: عمدا صادر نمي‌كنيم زيرا مي‌خواهيم ذخاير خود را افزايش دهيم. از مهرماه سال جاري واردات بنزين قطع شده و در بودجه سال آينده هم رديفي براي واردات بنزين نيست.

زنگنه همچنين با بيان اينكه به دليل تحريم امريكا نمي‌توان از فاينانس اروپا و ساير كشورها برخوردار شد، افزود: در اين راستا طرح‌هاي زيست‌محيطي به دليل فشارهاي امريكا كه مدعي حفاظت از محيط زيست است، متوقف شده است. وزير نفت درباره توليد نفت گاز (گازوييل) يورو گفت: ميزان توليد نفت گاز يورو در سال ۱۳۹۱، شش ميليون ليتر بوده كه اين ميزان در حال حاضر، ٤٤ ميليون ليتر است و توليد گازوييل يورو هفت برابر شده است. وي در ادامه با بيان اينكه پالايشگاه ستاره خليج‌فارس بخشي از زنجيره پارس جنوبي است، توضيح داد: پارس جنوبي يك زنجيره پتروشيمي و يك زنجيره پالايشي نزديك به ٤٠٠ هزار بشكه دارد كه ستاره خليج‌فارس بخشي از اين زنجيره است. وزير نفت با بيان اينكه فاز چهارم پالايشگاه ستاره خليج‌فارس آماده كلنگ‌زني است، اظهار كرد: مي‌توانستيم از رييس‌جمهور بخواهيم كلنگ‌زني كند اما نخواستيم كار نمايشي كنيم.

وزير نفت گفت: ايران هم‌اكنون صادر‌كننده بنزين است اما بنزين به عمد صادر نمي‌كنيم زيرا مي‌خواهيم ذخاير بنزين كشور را بالا ببريم. بيژن زنگنه، وزير نفت در مراسم افتتاح فاز سوم پالايشگاه خليج‌فارس اظهار داشت: امريكا در اين دوره بر خلاف دوره گذشته نتوانست روي محدوديت بنزين ايران تمركز كند زيرا در اين زمينه توانستيم ظرفيت بنزين را افزايش دهيم.

وي افزود: هم‌اكنون هيچ كمبودي در توليد بنزين نداريم؛ از مهر ماه ۹۷ واردات بنزين نداشته‌ايم و نيازي هم به واردات بنزين نداريم و در بودجه سال آينده هم رديفي براي واردات بنزين نيست بلكه ايران هم‌اكنون صادر‌كننده بنزين است اما بنزين به عمد صادر نمي‌كنيم زيرا مي‌خواهيم ذخاير بنزين كشور را بالا ببريم.

توليد بنزين از پتروشيمي

سال‌هاي مياني دهه هشتاد، ايران يكي از توليدكنندگان مهم نفت خام اوپك بود اما بنزين، يكي از مهم‌ترين محصولات مشتقه از نفت را وارد مي‌كرد؛ موضوعي كه تا مدت‌ها مايه ابراز نگراني مقامات مي‌شد اما از آنجا كه امكان واردات با دلارهاي نفتي وجود داشت، به همان اكتفا مي‌شد، نه براي كنترل مصرف، برنامه‌اي ريخته مي‌شد و نه براي رشد بيشتر توليد، ‌راهي ديده مي‌شد.

با افزايش فشارها بر كشور و به واقعيت پيوستن تحريم بنزين، ميزان توليد داخل براي تامين مصرف كفايت نمي‌كرد و وزير نفت وقت، مسعود ميركاظمي از شروع طرحي با عنوان افزايش ضربتي توليد بنزين خبر داد كه در آن بنزين از طريق پتروشيمي‌ها توليد مي‌شود. ميركاظمي در سال 88 در اين مورد گفت كه توليد 14 ميليون ليتر بنزين از اين طريق به همراه 44 ميليون ليتر توليد فعلي پاسخگوي نياز كشور خواهد بود. در آن زمان نگراني‌هاي بسياري در مورد آلودگي محيط زيستي اين نوع از بنزين‌ها از سوي فعالان محيط زيستي مطرح شد. وزير وقت اما تاكيد داشت كه اين نوع از بنزين‌ها، بيشتر از بنزين وارداتي آلوده‌كننده نيست و از اين‌رو نگراني ندارد. بعدا كه اثرات آلاينده اين روش براي توليد بنزين اثبات شد، مجري طرح اعلام كرد كه اين بنزين‌ها با بنزين‌هاي توليدي با اكتان پايين تركيب مي‌شود تا به يك بنزين مناسب براي مصرف‌كننده تبديل شود. زنگنه در افتتاح فاز سوم و در مقايسه وضعيت كشور با آن سال، به تحريم‌هاي امريكا اشاره كرد و گفت: اين‌بار برعكس گذشته كه امريكا براي واردات بنزين ايران مشكل ايجاد كرده بود، نتوانست ايران را با بنزين تهديد كند. زنگنه در مقايسه شرايط فعلي توليد بنزين در كشور به سال 91 اشاره مي‌كند كه در آن سال بنزين با كيفيت يورو4 در كشور توليد نمي‌شد اما در حال حاضر در پالايشگاه‌هاي اراك و اصفهان، روزانه ٢٨ ميليون ليتر، در پالايشگاه بندرعباس روزانه١٢ ميليون ليتر و در پالايشگاه تبريز روزانه سه ميليون ليتر بنزين يورو ٤ و ٥ توليد مي‌شود كه با احتساب توليد پالايشگاه ستاره، روزانه ٧٦ ميليون ليتر بنزين يورو ٤ و ٥ توليد مي‌شود. او همچنين در مورد توليد گازوييل با استاندارد يورو4 نيز بيان مي‌كند كه ميزان توليد كشور با افزايش ۷ برابري از ۶ ميليون ليتر به ۴۴ ميليون ليتر در روز رسيده است.

لزوم مراقبت از يك دستاورد

اگرچه توليد روزانه 105 ميليون ليتر بنزين در روز موجب شده است كه كشور از واردات بنزين در امان باشد اما روند رشد مصرف در دو سال اخير مايه نگراني بوده است. اگر دولت براي كنترل مصرف و رشد مصرف ده درصدي چاره‌اي نينديشد اين دستاورد در مدت كوتاهي از بين مي‌رود و با رشد قاچاق بنزين، منافع توليد و خودكفايي بنزين در جيب قاچاقچيان خواهد رفت. فريدون حسنوند، رييس كميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي ارزش پالايشگاه ستاره را سالانه 12 ميليارد دلار ارزش افزوده براي كشور بيان كرده است. با توجه به امكان صادرات اين محصول اين ارزش‌آفريني مي‌تواند به شكل درآمد براي كشور باشد يا با ادامه سياست تفاوت فاحش قيمت بنزين در ايران و كشورهاي همسايه، شاهد خروج بنزين از كشور به صورت قاچاق باشيم كه درآمد آن به جيب قاچاقچيان خواهد رفت. نگراني در مورد قاچاق در شرايط فعلي بيشتر نيز مي‌شود زيرا با توجه به حجم توليد كشور نيازي به واردات نيست و فشاري بر دولت ايجاد نخواهد كرد.