گروه اقتصادي
«به زودي جاي من و تو عوض مي‌شود»؛ اين جمله‌اي است كه بابك زنجاني خطاب به بيژن زنگنه، وزير نفت گفته است. طنز تلخ داستان است كه يك اختلاس‌گر مهم نفتي وزير نفت يك كشور؛ آن‌هم در بحبوحه جنگ اقتصادي را اين‌گونه تهديد كند. هرچند اصغر هندي، وكيل حقوقي وزارت نفت اين تهديد را بي‌پاسخ نگذاشت. اگرچه اين اظهار نظر از سوي وكيل زنجاني تكذيب شده است اما هندي اين‌گونه تهديدها را در اين 6 سال عادي مي‌داند. حضور دوباره بابك زنجاني در رسانه‌ها در حالي است كه وزارت نفت توانسته است تلاش‌هاي امريكايي‌ها را در به صفر رساندن صادرات ايران ناكام بگذارد. بيژن زنگنه و وزارت نفت بارها بر اين موضوع تاكيد كرده‌اند كه تلاش آنها در جنگ اقتصادي همراه با يك قيد است؛ جلوگيري از حيف و ميل شدن منافع مردم و جلوگيري از تولد بابك زنجاني‌ها. بسياري از كارشناسان معتقدند منابعي كه بابك زنجاني در خارج از زندان در اختيار دارد موجب فشار بر وزير نفت شده است؛ با اين حال پرونده بابك زنجاني همچنان در حال كش آمدن است و اين مساله هر سال فاز جديدي مي‌يابد. چندي پيش نيز چهارمين جلسه رسيدگي به اتهامات عليرضا زيبا حالت منفرد برگزار شد تا بزرگ‌ترين پرونده نفتي ايران بعد از گذشت 6 سال همچنان نكات مبهم و افراد تازه‌اي داشته باشد.
داستان غيرواقعي
دي ماه 1392 نقطه آغازين براي معرفي يك اختلال‌گر بزرگ به كشور بود. نهم دي، بابك زنجاني دستگير شد. هر چند در آن روزها جريده‌ها و خبرگزاري‌ها مجاز به نوشتن كامل اسمش نبودند و بيشتر به ب.ز معروف بود اما بعد از مدتي «بابك زنجاني» تيتر خبرگزاري‌ها شد. در همان سال‌ها معلوم شد جمع كثيري از اطرافيان رييس‌جمهوري سابق نيز در اختلال‌هاي ايجادشده توسط آن نقش داشتند. زماني كه زنجاني به جرم پولشويي متهم شد در دوبي بود. همان موقع به سفارت پناه برد و بعد هم توسط پليس اينترپل به ايران فرستاده شد.
زندگينامه‌اي كه از زنجاني در سايت‌ها قرار دارد، او را راننده نوربخش، رييس كل وقت بانك مركزي معرفي كرده كه در آن زمان‌ها مسوول ثبت نامه بوده است. زنجاني در زماني كه راننده رييس كل بانك مركزي بوده، چند كارت دلالي داشته كه براي بانك مركزي ارز جابه‌جا مي‌كرد. نخستين ارزي كه از بانك مركزي براي توزيع گرفت، 17 ميليون دلار بود. بعد از توزيع زنجاني كارمزدي 17 ميليون توماني گرفت. او اين كار را هر روز ادامه مي‌داد اما روايت زنجاني از ورودش به كسب و كاري كه در نهايت ميلياردرش كرد، بعد از فوت نوربخش و با تكذيبيه بانك مركزي تقريبا بي‌اساس شد.
همكاري با قرارگاه
بابك زنجاني نمود كامل فرد فرصت‌طلبي است كه از شكاف‌هاي اقتصادي و گذرگاه‌هاي فساد سودجويي كرده است. جواني كه در 22 سالگي به دليل چك‌هاي برگشتي به مدت دو سال در زندان قصر بود. بعد از آن به امارات رفت و با 5 ميليون دلار موسسه‌اي مالي و اعتباري زد و در همين حال با بانك مركزي اين كشور نيز رابطه خوبي برقرار كرد. طبق گفته‌هاي زنجاني، او براي بانك‌هاي ديگر چك يا سوييفت مي‌كشيد. گردش مالي اين موسسه مالي و اعتباري كه صد درصدش در اواسط دهه هشتاد براي زنجاني بود، بين 30 تا 40 ميليارد دلار بود. از طريق همين موسسه بود كه با شركت سرمايه‌گذاري غدير آشنا شد. زنجاني نقطه آغاز رابطه‌اش با قرارگاه خاتم را در سال 1389 مي‌داند و در اين خصوص مي‌گويد: يك بار وقتي در دفتر غدير بودم، يكي از زيرمجموعه‌هاي قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا آمده بود آنجا و مي‌گفت 40ميليون دلار پول بايد حواله كند اما نمي‌تواند. من هم تلفني هماهنگ كردم و فورا اين مبلغ را به حساب كساني كه مي‌خواستند، حواله كردم.
او همكاري‌اش با قرارگاه خاتم را ادامه داد و حتي قرار بود در هواپيمايي قشم‌اير 50 -50 سهيم شود. با رفتن رستم قاسمي از قرارگاه به وزارت نفت، سهيم شدن در سهام قشم اير نيز بدون نتيجه ماند.
آشنايي با وزارت نفت
ماجراي آشنايي بابك زنجاني با وزارت نفت، به زمان رياست قاسمي بر قرارگاه برمي‌گردد. در زماني كه ايراني‌ها تحريم بودند، شركت‌ها نمي‌توانستند پول به كشور بياورند يا به حساب‌هاي خارجي واريز كنند.
شركت نيكو به مديرعاملي سيف‌الله جشن‌ساز، نفت ايران را مي‌فروخت و پول‌ها را به حساب‌هايي كه بانك مركزي مشخص كرده بود، واريز مي‌كرد. در جلسه‌اي با حضور وزراي وقت صمت، غضنفري، وزير اقتصاد حسيني و رييس كل بانك مركزي، بهمني و قاسمي وزير نفت مقرر شد شركت HK كه يكي از شركت‌هاي زير مجموعه نيكو است در يكي از بانك‌هاي زنجاني حساب باز كند تا پول‌هاي نفت در نهايت به دست شركت نيكو برسد. زنجاني معتقد است همه دستگاه‌هاي امنيتي در جريان نحوه تبادل پول‌هاي نفتي بودند. اين رويه ادامه داشت تا زماني كه بانك مركزي منابعي نداشت تا پول‌هاي نفتي را تبديل به ريال كند. در اين زمان قاسمي و جشن ساز به زنجاني پيشنهاد كردند كه از محل فروش نفت به پول برسد. در واقع تلاش زنجاني براي رسيدن به پول با معرفي مشتري‌هاي معني مي‌شد. زنجاني مدعي است 12 كشتي با 24 ميليون بشكه و با قرار بشكه‌اي 60 دلار را فروخته است.
زنجاني و سازمان تامين اجتماعي
اما آشنايي بابك زنجاني با سازمان تامين اجتماعي نيز جالب توجه است. او بعد از دستگيري از واگذاري 138 شركت شستا به سورينت قشم سخن گفته بود؛ واگذاري‌اي كه با واكنش تند سعيد مرتضوي همراه بود. او تمام ادعاهاي زنجاني را كذب اعلام كرد اما گزارش تحقيق و تفحص مجلس هشتم از تامين اجتماعي نشان مي‌دهد كه بر اساس معامله‌اي كه مرتضوي با شركت سورينت قشم انجام داده هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران، فولاد خوزستان، فولاد مباركه اصفهان، بانك صادرات، هتل‌هاي هما، پتروشيمي غدير، پتروشيمي تبريز، شركت ملي نفتكش، چوب و كاغذ ايران، شركت‌هاي مختلف بيمه‌اي، (ملت، ميهن، دانا، پارسيان)، كشتيراني جمهوري اسلامي ايران، بانك‌هاي مختلف از جمله پاسارگاد، تات، پارسيان، دي و… صنايع مس شهيد باهنر و… به سورينت قشم تعلق مي‌گيرد اما اين تمام ماجرا نبود چرا كه يكي از چك‌هاي صادر شده از سوي تامين اجتماعي در وزارت نفت پيدا شد و در متن چك عبارت ضمانت «بابت واگذاري» قيد شده بود، اين عبارت در تمامي ۸۲ ميليارد چكي كه از سوي تامين اجتماعي صادر شده وجود داشت و بر انجام معامله ۱۳۸ شركت شستا براي واگذاري به شركت سورينت قشم صحه گذاشت.اما جريان تخلف در تامين اجتماعي تمامي ندارد. سيد تقي نوربخش، مديرعامل وقت سازمان تامين اجتماعي در سال 94 ميزان تخلف سازمان متبوعش را 4.2 ميليارد يورو عنوان كرد؛ پول‌هايي كه قرار بود به حساب سازمان واريز شود اما نشد.
از اعدام تا تهديد
در نهايت محسني‌اژه‌اي، سخنگوي وقت قوه قضاييه روز يكشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۴ اعلام كرد كه دادگاه بدوي بابك زنجاني به همراه دو متهم ديگر اين پرونده را به اعدام محكوم كرده است. بابك زنجاني 14 شركت در ايران دارد كه برخي از آنها اقماري است. تمام اين شركت‌ها در شهرهاي كيش و قشم تاسيس شده‌اند. عمده اين شركت‌ها براي اهداف تجاري و تفريحي مورد استفاده قرار گرفتند. سرمايه اوليه اين شركت‌هايي كه به نام زنجاني است در آن سال 90 ميليارد ريال تخمين زده شد. عمده فعاليت‌هاي كسب و كاري زنجاني در ايران و تاسيس شركت‌ها در سال‌هاي 90 تا 92 بود. هرچند زنجاني ميزان فروش نفت را يك ميليارد و 900 ميليون و منابع حاصل از فروش ميعانات گازي را 700 ميليون يورو عنوان كرد و به‌شدت بر اين موضوع تاكيد داشت كه اين منابع را برگردانده اما كاظم پاليزدار، دبير ستاد هماهنگي مبارزه با مفاسد اقتصادي نظر متفاوتي دارد. به گفته پاليزدار رقم كل اين پرونده ٢,٢ ميليارد يورو بوده است. ١.٧ تا ١.٨ ميليارد يورو تسهيلات ارزي در اختيار بابك زنجاني قرار گرفته است. بخشي نفت و محموله‌هاي نفتي بوده است كه واگذار كرده و پول آن به چرخه بازنگشته است. بخشي ميعانات گازي بوده و اين منابع نيز از بين رفته است.
عمده فعاليت‌هاي كسب و كاري زنجاني در ايران و تاسيس شركت‌ها در سال‌هاي 90 تا 92 بود. هرچند زنجاني ميزان فروش نفت را يك ميليارد و 900 ميليون و منابع حاصل از فروش ميعانات گازي را 700 ميليون يورو عنوان كرد و به‌شدت بر اين موضوع تاكيد داشت كه اين منابع را برگردانده اما كاظم پاليزدار، دبير ستاد هماهنگي مبارزه با مفاسد اقتصادي نظر متفاوتي دارد. به گفته پاليزدار رقم كل اين پرونده ٢,٢ ميليارد يورو بوده است.
ماجراي آشنايي بابك زنجاني با وزارت نفت، به زمان رياست قاسمي بر قرارگاه برمي‌گردد. در زماني كه ايراني‌ها تحريم بودند، شركت‌ها نمي‌توانستند پول به كشور بياورند يا به حساب‌هاي خارجي واريز كنند.