از مردم لهستان طلب بخشش كنيم
محمود فاضلي
بـرگــزاري مراسم هشتادمين سالروز آغاز جنگ جهاني دوم در لهستان فرصتي بود كه يك‌بار ديگر 40 هيات شركت‌كننده در اين مراسم به ابعاد ويرانگر اين جنگ بپردازند. ابتدا قرار بود دونالد ترامپ رييس‌جمهوري امريكا نيز در اين مراسم حضور يابد اما به دليل گردباد «دوريان» آن را لغو و به جاي او مايكل پنس معاونش، در اين سفر ضمن ستايش رشادت ملت لهستان در دوران جنگ جهاني تاكيد كرد: «امريكا و لهستان سعي مي‌كنند متحدان خود را به ضرورت وفا كردن به تعهدات خود دعوت كنند.» پنس از فرصت استفاده كرد و با تاكيد دوباره به تعهد امريكا بر حمايت از متحدانش در مقابل روسيه اعلام داشت همه متحدان بايد در مقابل روسيه هوشياري به خرج دهند و با توجه به تلاش‌هاي مسكو براي دخالت در انتخابات در اروپا و سراسر جهان، حالا زمان هوشياري ما در مقابل نيات و اعمال روسيه فرا رسيده است. حقيقت اين است كه مسكو در پي ايجاد شكاف در ميان متحدان ماست. نكته مهم اين مراسم عدم دعوت از شخص پوتين است كه نشانگر نوعي روسيه هراسي است كه اين روزها در نقاط مختلف اروپا به چشم مي‌خورد.
اگرچه آنگلا مركل، صدراعظم آلمان در اين مراسم حضور يافت، اما غيبت رهبران فرانسه و انگليس تا حدودي از اعتبار اين مراسم كاست. اشتاين‌ماير رييس‌جمهور آلمان به اتفاق همتاي لهستاني خود عازم شهر «ويه‌لوني» لهستان شد و در آنجا در مراسم بزرگداشت اولين قربانيان جنگ شركت كردند. طرف آلماني در سخنان خود در ورشو ضمن يادآوري وحشي‌گري و خشونت‌ورزي اشغالگران نازي كه به نام مردم آلمان دست به جنايات بي‌شمار در لهستان و ساير كشورها زده بود بابت ظلم و ستم رژيم رايش سوم از ملت لهستان پوزش خواست و بمباران شهر ويهلون را «يك حمله تروريستي» دانست و اعلام داشت من در برابر قربانيان لهستاني استبداد آلمان سر فرود مي‌آورم و از آنها طلب بخشش مي‌كنم. اين جنگ، جنايت آلمان بود. بمباران اين شهر مقدمه جناياتي بود كه شش سال بعد براي اروپا و جهان رخ داد. در اين مراسم رييس‌جمهوري لهستان حمله آلمان نازي را «اقدام وحشي‌گرايانه» توصيف كرد.
جنگ جهاني دوم، دومين جنگ فراگيري است كه از سپتامبر 1939 آغاز شد و آگوست 1945 پايان يافت. چند عامل در وقوع جنگ جهاني دوم تاثير داشت كه مي‌توان به قدرت رسيدن فاشيسم و نازيسم در ايتاليا و آلمان، مسابقه بي‌سابقه تسليحاتي در اروپا، خروج دولت‌هاي مقتدر از جامعه ملل (آلمان، ايتاليا، ژاپن و...) و سرخوردگي مردم آلمان از شكست‌هاي تحميل شده بر آنان در خلال جنگ جهاني اول نام برد. گرچه هيتلر براي حمله به كشورها موضوع «اختلاف ارضي» يا «دفاع از اقليت آلماني‌هاي مقيم» را بهانه كرد ولي هدف اصلي او انتقام‌جويي به خاطر شكست آلمان در جنگ جهاني اول و توسعه‌طلبي
ارضي بود.
اين جنگ علاوه بر اروپا، در بخش‌هاي گسترده‌اي از قاره آسيا و آفريقا تاثيرات مخربي برجاي گذاشت و كشورهاي اسلامي، از جمله ايران را نيز درگير خود كرد. در جريان اين جنگ، شش ميليون نفر از مردم لهستان جان خود را از دست دادند و متحمل يكي از بالاترين ميزان تلفات و تخريب شدند. بمباران بيمارستان شهر ويهلون در شرق لهستان در روز اول سپتامبر 1939 منجر به جان باختن بيش از هزار نفر از جمعيت 15 هزار نفري اين
شهر شد.
اين حملات جنگ جهاني دوم را رقم زد و تسليم اين كشور منجر به تقسيم قلمرو آن بين آلمان و شوروي شد. پايتخت لهستان قبل از عقب‌نشيني اشغالگران تقريبا با خاك يكسان شد. لهستان در سال 1945 پس از پنج سال اشغال توسط آلمان‌ها و نيروهاي شوروي، از چنگ آلمان رها شد. اخيرا رييس‌جمهوري لهستان اعلام داشته است: «كشورش 80 سال قبل بر اثر حملات نازي‌ها دچار خسارات شده است كه بايد جبران خسارت شود.» اما آلمان غرامت‌هاي لهستان را يك پرونده سياسي خاتمه يافته مي‌داند.
شمار تلفات جنگ جهاني دوم در منابع متفاوت برآورد شده است. بر پايه يكي از اين برآوردها، تلفات نظامي اين جنگ بيش از 23 ميليون نفر و تلفات غيرنظامي آن بيش از 26 ميليون نفر بوده است. در مورد ميزان خسارات مالي و هزينه‌هايي كه طرفين درگير متحمل شده‌اند نيز اطلاع دقيقي در دست نيست، اما اين جنگ از لحاظ هزينه، جنگ چهار تريليون دلاري نام گرفته است.