سينماي مستقل
حسن لطفي
سي‌وششمين جشنواره بين‌المللي فيلم كوتاه تهران نشان‌دهنده عمر اين نوع از سينما در كشورمان نيست اما عددش مي‌تواند بيانگر فراگيرتر شدن ساخت فيلم كوتاه در ايران باشد. فيلمي كه آغازش با كمي اغماض به زماني برمي‌گردد كه مظفرالدين‌شاه قاجاردر تابستان 1279 (پنج سال پس از رواج سينما در فرنگ) در سفري به اروپا، هنگام اقامت در پاريس شيفته تصوير متحرك ميشود و دستور مي‌دهد ابراهيم‌خان عكاسباشي نمونه‌اي از دستگاه فيلمبرداري و نمايش فيلم را خريداري و به ايران بياورد. اجابت اين دستور ساخت نخستين فيلم‌هاي كوتاه ايراني را به دنبال دارد؛ فيلم‌هايي كه در اغلب موارد گزارشي بوده و شاه و درباريان سوژه اصلي آن بوده‌اند. از آن زمان تا جدي‌تر و هنري‌تر شدن ساخت فيلم كوتاه در ايران حدود هفتاد سالي فاصله است. اواخر دهه چهل و اوايل دهه پنجاه با شروع فعاليت سينماي آزاد و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان جريان فيلمسازي فيلم كوتاه در كشور روند مطلوبي پيدا مي‌كند. در اين سال‌ها فيلم‌هاي كوتاه درجه يكي ساخته ميشود كه باعث رونق اين نوع فيلمسازي ميشود. رونقي كه در دهه شصت با راه‌اندازي دفاتر انجمن سينماي جوان در سراسر كشور شتاب پيدا مي‌كند. شتابي كه نتيجه‌اش تربيت صدها فيلمساز و ساخت تعداد زيادي فيلم كوتاه است. فيلم‌هايي كه تنها بخش اندكي از آن مجال نمايش در جشنواره‌ها و اكران براي تعداد بيشتري از تماشاچيان پيدا مي‌كنند. آن هم در حالي كه بيشتر اين بينندگان خود سازندگان فيلم‌هاي كوتاه ديگري هستند. با اين حساب هنوز براي قرار دادن فيلم‌هاي كوتاه در ليست فيلم‌هاي مورد نظر بينندگان عام اتفاق مهمي نيفتاده است. اتفاقي كه در دهه هفتاد برخي از سازندگان و علاقه‌مندان فيلم كوتاه با اين استدلال كه كمبود وقت زمينه را براي اقبال بيشتر فيلم‌هاي كوتاه فراهم ساخته، منتظر آن بودند. اما به هر دليل و با تمام تلاشي كه براي اكران عمومي اين فيلم‌ها انجام پذيرفت هنوز روياي برخي فيلمسازان فيلم كوتاه براي داشتن بيننده بيشتر تحقق پيدا نكرده است. رويايي كه انگار جايش را به روياي دريافت جايزه از جشنواره‌هاي داخلي و خارجي عوض كرده است. حالا ديگر براي بسياري از فيلمسازان فيلم كوتاه تعداد جوايزي كه دريافت مي‌كنند ملاك ميزان موفقيت‌شان است. شايد يكي از مشكلات فيلم كوتاه در كشورمان دقيقا از همين‌جا شروع ميشود. از جايي كه فيلمساز به فكر راضي كردن تعداد معدودي بيننده است كه راي‌شان براي او مهم است. رايي كه مي‌تواند وصل به سليقه‌اي كليشه‌اي باشد. قصدم انكار داوري و جشنواره‌هاي نمايش فيلم نيست. بيشتر نگران آن خلاقيتي هستم كه نبودش استقلال سينماي مستقل را تهديد مي‌كند.