ما آماده‌ايم، شما چطور؟
دكتر امير صدري
وزير بهداشت از خريد ۴۱ تا ۴۲ ميليون دوز واكسن كرونا براي كشورمان در ماه‌هاي آتي خبر مي‌دهد.
اين واكسن‌ها قرار است از ۳ يا ۴ مجرا خريداري و به كشور وارد شود، جدا از تناقض حرف‌هاي آقاي وزير با حرف‌هاي سخنگوي وزارت بهداشت كه اعلام كرده تنها ۲۰ درصد واكسن مورد نياز كشور از خارج از كشور خريداري خواهد شد و مابقي توسط واكسن‌هاي توليد داخل كشور تامين خواهد شد بايد به اين فكر كنيم كه آيا اقدامات لازم براي تامين و توزيع اين واكسن در سطوح بين‌المللي و داخلي انجام شده است يا نه؟
ابتدا چند خبر را مرور كنيد:
1- سازمان‌هاي بهداشتي امريكا در هفته‌هاي اخير ۴ پرواز آزمايشي با هواپيماهاي مختلف در سطح كشور انجام داده‌اند تا مشخص شود كه هر هواپيما چه تعداد واكسن را در شرايط ايمن و با درجه حرارت مناسب مي‌تواند انتقال دهد و دماي واكسن پس از انتقال چه ميزان كاهش يا افزايش مي‌يابد.
2- كابينه انگلستان فردي را به عنوان مسوول شكل دادن نظام توزيع واكسن در سطح اين كشور تعيين كرد. رسانه‌هاي انگلستان از اين فرد به عنوان وزير واكسن نام بردند.
3- فرودگاه فرانكفورت به عنوان گلوگاه توزيع جهاني واكسن از هفته پيش اقداماتي را براي شكل دادن انبارش ايمن و توزيع سريع واكسن در سطح فرودگاه براي پروازهاي مختلف آغاز كرده است.
در كنار اين اخبار اعلام مي‌شود امريكا، انگلستان و آلمان مكانيسم‌ها و اولويت‌هاي توزيع واكسن كرونا در سطح كشور را تدوين و برنامه تزريق را از احتمالا همين هفته آينده شروع خواهند كرد.
تاكنون ۳ واكسن پيشرو واكسن شركت‌هاي فيزر بيونتك، مدرنا و واكسن مشترك آسترازنكا و دانشگاه آكسفورد هستند كه هر كدام ويژگي‌هاي خاص خود را دارند. اكثر كشورهاي ثروتمند جهان اين 3 واكسن را پيش‌خريد كرده‌اند (تاكنون حداقل قراردادهاي 24 كشور جهان براي خريد واكسن‌ها رسانه‌اي شده است).
در ميان اين 3 واكسن با اينكه تاثيرگذاري واكسن آسترازنكا- آكسفورد از همه پايين‌تر است اما اين واكسن هم بسيار ارزان‌تر از دو واكسن ديگر است (قيمت حدود 6 دلار) و هم قابليت نگهداري در دماي يخچال معمولي را دارد در نتيجه واكسن بسيار مناسبي براي خريد توسط كشورمان به نظر مي‌رسد.
اما جدا از اين بحث كه واكسن را كي و از كي بخريم، موضوع بسيار مهم ديگر(كه معمولا به آن اشاره نمي‌شود) اين است كه آيا برنامه‌ريزي عملياتي و فرآيندي و بسيج امكانات براي انبار كردن و توزيع مناسب واكسن در اين حجم بالا در كشورمان اتفاق افتاده است يا نه؟
در حالي كه بسياري از كشورهاي جهان برنامه‌ريزي‌هاي خود را معطوف به اين كرده‌اند كه واكسن در سريع‌ترين زمان ممكن و با حفظ اولويت‌ها در سطح جامعه عمومي توزيع شود و با توجه به اينكه هر يك روز زودتر تزريق شدن واكسن باعث نجات جان تعدادي از هموطنان‌مان خواهد شد، آيا تمام توان برنامه‌ريزي، نظارتي و اجرايي كشور در اين حوزه به كار گرفته شده است؟
تنها براي مقايسه در كشور ما چنين مساله‌اي به چشم مي‌خورد. توجه كنيد كه به طور معمول هر سال بين يك تا دو ميليون كودك ايراني در يك رده سني بايد واكسن‌هاي خاص آن رده سني را دريافت كنند يعني تعداد كل واكسن‌هايي كه در كشور تزريق مي‌شود شايد 10 يا 15 ميليون دوز باشد كه طي 365 روز توزيع و تزريق مي‌شود حال در مقام مقايسه توجه كنيد كه واردات و توزيع عادلانه ۴۰ ميليون دوز واكسن و انبارش سپس توزيع مويرگي آنها در سطح حدود 1300 شهر و بيش از 30 هزار روستاي كشور به چه ميزان برنامه‌ريزي و چه امكانات و چه تعداد نيروي انساني نياز دارد.
يادمان باشد كه ماه‌هاي گذشته بارها مسوولان بلندمرتبه نظام سلامت كشور از ورود ميليون‌ها دوز واكسن آنفلوآنزا به كشور صحبت كرده بودند (ابتدا ۸ ميليون، سپس ۱۲ميليون و در نهايت ۱۶ميليون) اما درنهايت تنها حدود ۲ ميليون دوز واكسن وارد كشور شد و همين ۲ ميليون دوز هم طي چند هفته و با اولويت‌بندي‌هايي كه موجب اعتراضات فراوان در سطح كشور شد، توزيع و تزريق گرديد.
با همه اين پيش ذهنيت‌ها و سابقه عملكردي پيش چشممان يعني اين بار شاهد خواهيم بود كه حداقل ۴۰ ميليون دوز واكسن در كوتاه‌ترين زمان ممكن و به عادلانه‌ترين شكل به دست ۲۰ ميليون نفر افراد داراي اولويت در سرتاسر ايران خواهيد رسيد؟
شما چه فكر مي‌كنيد؟
پزشك و روزنامه‌نگار