علت و پيامدهاي غافلگيري در جنگ 12 روزه چه بود؟

با فرض وجود اجماع درباره «غافلگيري» در برابر تهاجم نظامي اسراييل در جنگ 12روزه، پرسش از «علت و پيامدهاي» آن براي بررسي موضوعيت دارد، هرچند مصاديق غافلگيري گسترده و موردمناقشه است و لايه‎هاي زيرين آن به واكاوي و بحث نياز دارد. در عين حال مي‎توان تصريح كرد؛ هدف جنگ، نابودي از طريق انهدام و با حمله غافلگيرانه به نقاط ثقل قدرت، همواره ثابت و لازمه پيروزي در جنگ است، اما تأثير فناوري در «روش و چگونگي» تأمين اهداف عملياتي، موجب اهميت غافلگيري براي تضمين پيروزي در جنگ مي‎شود. چنان‌كه ضرورت هوشياري و آمادگي در برابر وقوع جنگ، لازمه شكست مهاجم است. در اين جستار، مفهوم غافلگيري در جنگ را به‌معناي قرارگرفتن در برابر موقعيت پيش‎بيني نشده و در نتيجه نداشتن آمادگي براي تحمل امر ناخواسته، تعريف كرده‎ام. تأثير روان‎شناختي و اوليه غافلگيري در جنگ، به عنوان امر شگفتي‎ساز و غيرقابل انتظار، قرارگرفتن در موقعيت «مخاطره‎آميز» است كه از يكسو موجب بازنگري گذشته، با هدف شناخت از «علت» غافلگيري مي‎شود و به موازات آن، به‌دليل ايجاد «نگراني» از تكرار اين وضعيت در آينده، بر ذهنيت و رفتار براي مواجهه با مساله غافلگيري و غلبه بر نگراني‎هاي ترديدآميز در انتخاب‎هاي استراتژيك، تأثير مي‎گذارد. مدعاي اين جستار كه به بحث و بررسي اساسي نياز دارد، اين است كه مهم‌ترين «علت» غافلگيري در جنگ 12روزه اين بود كه نظام ادراكي از مساله و مشخصه‎هاي جنگ، بيش از آنكه با مشخصه‎هاي «جنگ تركيبي و مدرن» منطبق باشد، تحت تأثير تجربه جنگ با عراق قرار داشت. به همين دليل، وقوع آنچه در امتداد تجربه جنگ گذشته پيش‎بيني و براي آن آمادگي ايجاد شده بود، با آنچه در جنگ 12روزه متعين شد و نيازمند الزامات ديگري براي دفاع بود، تفاوت بنيادين و سرنوشت‎ساز داشت. تمايز يادشده، درواقع ناظر بر تفاوت ميان جنگ، در ساحت «نظريه و عمل» است كه بر اثر اصطكاك در جنگ، آشكار شده و نظام محاسباتي مهاجم و مدافع را تغيير مي‌دهد.  بنابراين لازمه فهم از منطق غافلگيري در جنگ تحميلي 12روزه اسراييل عليه ايران در ابعاد مختلف  همچنين مديريت پيامدهاي تكرارپذيري آن در آينده، نيازمند شناخت از «ماهيت و مشخصه‎هاي» جنگ، به عنوان راهنماي فهم از «اهداف سياسي و عملياتي» آن و احتمالات آينده متفاوت از گذشته است. جامعه ما در جنگ اخير، امري را تجربه كرد كه نمي‎توانست باور كند. بنابراين بدون اقدام براساس باورهاي جديد از مساله جنگ و ضرورت آمادگي در برابر آن، نمي‎توان امكان دفاع و بازدارندگي از تكرار تجربه جنگ را فراهم كرد. 

 با تعريف مفهوم غافلگيري و طرح مدعاي بحث، پاسخ به پرسشي كه براي عنوان اين جستار مورد استفاده قرار گرفته، مبني بر اينكه؛ «مهم‌ترين پيامد غافلگيري در جنگ 12روزه چيست؟»، تا اندازه‎اي روشن شد. به اين معنا كه با فرض اينكه، نظام ادراكي از مفهوم جنگ، علت غافلگيري در جنگ بوده است، متأثر از تجربه جنگ 12روزه، بايد نظام ادراكي از مساله جنگ را براي تأمين الزامات آن تغيير داد. تحقق اين وضعيت، يكي از مهم‌ترين پيامدها و در عين حال دستاوردهاي جنگ 12روزه اخير است.
 بر اساس اين استدلال، مهم‌ترين پيامد جنگ 12روزه، آشكارشدن چهره ويرانگر و غافلگيركننده «جنگ مدرن و تركيبي» است. اين نوع جنگ، از نظر زمان، مكان و استفاده از ابزار و روش براي كشتار و تخريب هدفمند، به هيچ حد و مرزي محدود نخواهد شد. به همين دليل تغيير در ادراك از مساله جنگ و الزامات آن، مي‎تواند يكي از مهم‌ترين نتايج تجربه غافلگيري، همچنين دستاوردهاي جنگ 12روزه باشد. زيرا موجب هوشياري و فهم عميق از مساله جنگ و الزامات دفاعي- بازدارندگي در برابر آن خواهد شد و مهم‌تر از آن، نشان مي‎دهد كه براي جلوگيري از تكرار غافلگيري در جنگ آينده، چه بايد كرد؟ اين مهم بيش از آنكه از مسير مناقشه درباره علت غافلگيري، همچنين ايجاد نگراني و دلهره از تكرار جنگ، قابل حصول باشد، كه تا اندازه‎اي اجتناب‎ناپذير است، از طريق شناخت ماهيت و مشخصه‎هاي امر واقع شده در جنگ اخير، قابل شناسايي خواهد بود. اين نتيجه‎گيري به معناي تعيين نقطه عزيمت براي مواجهه با مهم‌ترين پيامدهاي غافلگيري در جنگ، از طريق شناخت مشخصه‎هاي جنگ 12روزه مي‎باشد كه در فرصت ديگري به آن اشاره خواهد شد.