چرايي نوسان دوباره نرخ دلار

روز گذشته نوسانات ارز سبب شد كه قيمت دلار به بيش از سه هزار و 500 تومان برسد. هر چند كه در نهايت قيمت دلار كاهش داشت و آخر روز قيمت آن باز هم به كمتر از سه هزار و 400 تومان رسيد. اين اتفاق براي اقتصادي كه به تازگي به ثبات نسبي رسيده به هيچ‌وجه خوب نيست چرا كه تداوم اين روند سبب مي‌شود نرخ تورم تغيير مسير داده و افزايش يابد. اصولا وقتي فضاي اقتصادي كشور شفافيت لازم را ندارد نمي‌توان درباره دلايل افزايش يا كاهش نرخ ارز يا هر اتفاق اقتصادي ديگر سخن گفت. تجربه نشان داده است در ايران پيش از هر بخشي، بازار طلا و ارز استعداد تاثيرپذيري از عدم شفافيت را دارند. تعيين قيمت ارز و دامنه نوسان آن بيش از هر نهادي در اختيار بانك مركزي است و بخش خصوصي و مردم هم نه تنها در اين بازي نقشي ندارند بلكه حتي قادر به فهم درست اين نوسانات نيستند. 70 الي 80 درصد اقتصاد ايران در اختيار دولت است و سياست‌هاي دولت 20 درصد باقيمانده را تحت تاثير خود قرار مي‌دهد. به عبارت ساده‌تر دولت در ساختار اقتصاد ايران، صاحب همه‌چيز است. هرگاه دولت به مراسلات ريالي خود نياز دارد، ديده مي‌شود كه بازار ارز هم با يك نوسان روبه‌رو مي‌شود و قيمت‌ها رو به بالا مي‌رود. همچنين همان‌طور كه پيش‌تر گفته شد، در بخش تعيين قيمت ارزهاي مختلف، بازار در ايران هيچ تعيين‌كنندگي ندارد و بانك مركزي تنها نهادي است كه مي‌تواند در مقابل نوسانات احتمالي بايستد. البته اين مساله به اين مفهوم نيست كه دلالان از محل اين سياست‌ها سودي نمي‌برند، زيرا دلالان با افزايش نوسانات، حضور جدي‌تري در توزيع پيدا مي‌كنند و از همين راه به سودهاي مختلف و بعضا هنگفتي مي‌رسند. قيمت ارز براي نخستين‌بار نيست كه افزايشي مداومچند روزه را تجربه مي‌كند. دامنه نوسان نرخ ارز هر چند در دو سال اخير كاهش يافته اما بيم آن مي‌رود با تداوم روندي كه امروز بر اين بازار حاكم شده است، بي‌ثباتي دوباره جايگزين ثبات شود. در اين ميان ميزان عرضه ارز توسط بانك مركزي از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است. در برخي مواقع بانك مركزي نسبت به كاهش عرضه ارز اقدام مي‌كند كه بلافاصله با واكنش افزايشي نرخ دلار در بازار روبه‌رو مي‌شود و وقتي تقاضا از سوي اين نهاد مالي پاسخ داده مي‌شود، نرخ دلار رو به كاهش مي‌گذارد يا در محدوده اندكي نوسان مي‌كند. به نظر مي‌رسد لازم است بانك مركزي با جديت بيشتري نرخ ارز را مديريت كند تادامنه نوسان‌ها كاهش يابد. لازم به يادآوري است يكي از محتمل‌ترين نتايج نوسانات بازار ارز، بي‌ثباتي براي اقتصاد داخل است. به غير از اين، نوسانات بازار ارز به توليد‌كنندگاني كه قصد واردات مواد اوليه را دارند نيزآسيب خواهد زد و موجب افزايش قيمت‌ تمام شده كالا مي‌شود. اگر اين روند ادامه داشته باشد و بازار ارز دچار نوساناتي از اين دست شود، در پايان سال جاري نرخ تورم قطعا افزايش خواهد داشت؛ چيزي كه به هيچ عنوان مطلوب دولت نيست. ٭كارشناس اقتصادي