كار خوب، جلوه بد
جاويد قربان اوغلي
بعد‌از‌ظهر روز دوشنبه 17 آذر در هواي سرد پاييزي به ابتكار شهرداري و شوراي اسلامي شهر تهران، بلوار آفريقا تغيير نام يافت و به نام اسطوره بي‌بديل آفريقا و قهرمان آزادي «نلسون ماندلا» مزين شد؛ اقدامي بايسته و شايسته تقدير. درمراسمي به غايت ساده كه با حضور تعدادي از مسوولان شهر، سفراي خارجي و مديران مياني وزارت امور خارجه در گوشه كوچكي از بوستان صبا برپا شده بود، نام ماندلا بر پيشاني اين بلوار پر تردد حك شد تا از اين رهگذر ايران نيز دين خود را به ماندلا ادا كند. سال قبل در چنين روزهايي رهبران جهان در آفريقاي جنوبي گردهم آمدند تا بر پيكر بي‌جان نامدارترين سياستمدار قرن و مبارز راه آزادي اداي احترام كنند؛ مراسم باشكوهي كه ايران غايب بزرگ آن بود. ماندلا اسطوره بي‌بديل تاريخ معاصر جهان بود؛ سياستمداري كه حتي صعود به رفيع‌ترين قله‌هاي قدرت و شهرت او را وسوسه نكرد. مبارزي كه تحمل انواع شكنجه‌ها، محروميت از آزادي و برخورداري از ابتدايي‌ترين حقوق انساني هم نتوانست وسوسه‌هاي كينه و انتقام را در دل او حتي نسبت به دشمنانش شعله‌ور كند. انسان بزرگي كه سختي‌هاي حبس و شكنجه خميرمايه وجودش را به تنديس مهرباني و عطوفت تبديل كرد تا جايي‌كه حتي كينه زندانبان و دشمنانش را هم در دل نگرفت. در اوج اقتدار و محبوبيت به قدرت پشت كرد تا الگو و اسوه براي رهبراني شود كه خلعت حكومت را بر تن خود زيبنده مي‌بينند و آن را رسالتي بر دوش خود تلقي مي‌كنند. بزرگداشت چنين مردي، بزرگداشت عدالت، آزادي، سخاوت و در يك جمله ارزش‌هاي متعالي انساني است. از اين منظر بايد ابتكار ارزشمند شهرداري و شوراي اسلامي شهر را ستود و به آنان به خاطر اين اقدام تبريك گفت. به مصداق «شرف المكان بالمكين» به يقين نام ماندلا زينت بخش تهران و اين بلوار كه يكي از پرتردد‌ترين مناطق تهران است، خواهد شد. نامگذاري يكي از مهم‌ترين معابر تهران به نام ماندلا براي من به واسطه حضور بيش از چهار ساله در آفريقاي جنوبي و ملاقات‌هاي متعدد با سمبل پيوند اخلاق و سياست و تنديس ادب و تواضع، رويدادي مايه افتخار بود. هنگامي كه دعوتنامه حضور در مراسم را از طريق نمابر دريافت كردم، با اشتياق از آن استقبال كردم. توقع داشتم كج‌سليقگي سال گذشته حضور در مراسم بزرگداشت كه بيش از نيمي از رهبران جهان در آن حضور داشتند، اين‌بار اين رويداد با مشاركت مقامات عاليرتبه كشور جبران و با پوشش و انعكاس خبري وسيع كه شايسته ماندلاست، برگزار شود. با احترام به كليه حاضران در اين مراسم و ابتكار قابل تقدير شهرداري و شوراي اسلامي تهران، برگزاري اين مراسم با حضور شهردار تهران، يكي از مقامات ارشد دولت، نمايندگاني از مجلس و روساي سازمان‌هاي مردم نهاد به يقين جلوه بيشتري مي‌توانست داشته باشد. گويي بر پيشاني ما نوشته شده كه كارهاي بزرگ را با نمايش بد ضايع كنيم. مقصود مراسم نامگذاري خياباني به نام «نلسون ماندلا» نيست كه اين هم در راستاي همان كج‌سليقگي است. در مراسم تحليف ماندلا به عنوان نخستين رييس‌جمهور سياهپوست (1373) كه جشنواره فروپاشي نظام كريه آپارتايد و تكريم مبارزات ملت آفريقاي جنوبي بود، همه كشورها، حتي كشورهايي كه با تمام توان از رژيم آپارتايد حمايت كرده بودند در سطح رييس كشور شركت كردند. ايران نفر دوم وزارت خارجه را به اين مراسم اعزام كرد.
در سال 1378 كه ماندلا به دعوت رييس‌جمهور وقت به تهران سفر كرد، معاون كنسولي وزير خارجه را براي استقبال و بدرقه به فرودگاه فرستاديم و سال گذشته در مراسم وداع با ماندلا نيز چنانچه پيش‌تر ذكر آن رفت، ايران غايب بزرگ بود. بيست و چند سال قبل وزير خارجه يكي از كشورهاي عرب كه بعدها ماموريت‌هاي بزرگي از سوي سازمان ملل گرفت به نگارنده اين سطور گفت شما ايراني‌ها قهرمان از دست دادن فرصت‌ها هستيد. سخن آن وزير خارجه در رويدادهاي سه‌گانه مذكور از ماندلا همواره در گوشم طنين مي‌افكند. تصور نمي‌كردم اين امر در مراسم نامگذاري «بلوار نلسون ماندلا» هم تكرار شود.