به مناسبت روز ملي حملونقل «همراهي با رانندگان»
حملونقل يكي از بخشهاي زيربنايي اقتصاد است و بدون توسعه آن، ممكن نيست كه جامعه و اقتصاد توسعه يابند. دليل آن نيز روشن است. توسعه مترادف با تحرك كالا و نيروي انساني و سرمايههاي فيزيكي و غيرفيزيكي و نيز تخصصي شدن توليد است كه اين به منزله توليد براي عرضه عمومي و نه مصرف شخصي است و اين امر مستلزم وجود يك زيرساخت قوي و توسعهيافته و ارزان و امن و سريع در حملونقل كالا و نيروي انساني و اطلاعات و پول است. در ايران نيز بخش حملونقل در اقتصاد اهميت زيادي دارد، كافي است كه گفته شود حدود 10 درصد كل شاغلان مرد كشور در بخش حملونقل و انبارداري مشغول به فعاليت هستند، و حدود همين مقدار از ارزش افزوده اقتصاد كشور در اختيار اين بخش است. به دليل اهميت اين مساله از سال 1376، روز 26 آذر به عنوان روز ملي حملونقل تعيين شد. شايسته است كه در اين روز به مسائل فعالان حملونقل به ويژه رانندگان پرداخته شود، بلكه حساسيت لازم نيز ايجاد شود. اگرچه در ايران حملونقل هوايي، ريلي و دريايي و جادهيي وجود دارد، ولي وزن اصلي اين بخش و شاغلين آن در حملونقل جادهيي متمركز است. براي اينكه تصويري از ويژگيهاي فعالان اين بخش به دست آيد كافي است كه گفته شود؛
ـ اين شغل از جمله مشاغل مردانه است، به طوري كه تعداد زنان راننده بسيار اندك هستند و اخيرا فقط در حملونقل عمومي شهري ديده شدهاند، و انتظار ميرود در آينده نيز بيشتر شوند.
ـ اغلب رانندگان جادهيي جزو فعالان بخش غيردولتي هستند. ضمن آنكه اغلب آنان كاركنان مستقل هستند، به عبارت ديگر مزد و حقوقبگيران آنها به نسبت اندك است و بيشترشان مالك يا شريك وسيله نقليه هستند.
ـ به طور متوسط سن فعالان در اين حوزه كمتر از ساير شاغلان است.
ـ همچنين سطح تحصيلات آنان به نسبت ساير مشاغل تا حدي كمتر است.اگر اين ويژگيهاي عمومي را در كنار ويژگيهاي شغلي آنان و خطراتي كه تهديدشان ميكند قرار دهيم، ابعاد ماجرا براي ما بيشتر روشن ميشود.
ـ به احتمال فراوان تاكنون ديده يا شنيدهايد كه بخش قابل توجهي از جرايم عليه اين گروه شغلي اتفاق ميافتد، زيرا آنان اهداف متحرك و غيرثابت هستند، ضمن اينكه اين اهداف متحرك، تا حدي در ذيل حوزه خصوصي فردي تعريف ميشود، (داخل خودرو) و در برخي از موارد نيز محمولههاي ارزشمندي نيز به همراه دارند.
ـ يكي از اهم ويژگيهاي اين گروه از شاغلين، بدون ساعت آغاز و پايان بودن كار آنان است. در بيشتر ساعات شبانهروز مشغول كار هستند.
ـ ويژگي ديگر دور بودن آنان از خانواده است. به طوري كه در برخي از موارد روزها و هفتهها طول ميكشد كه دوباره بتوانند خانواده خود را ببينند.
»
ـ خطراتي كه در طول جادهها يا از طريق خرابي خودرو پيش ميآيد، و نيز رانندگي در شرايط خوابآلودگي و خستگي و مجموعه مشكلات، شغل آنان را به كاري سخت و همراه با خطر تبديل كرده است. مستندهايي كه اخيراً در شبكههاي جهاني از سختي كار اين گروه از شاغلين ساخته شد، نشاندهنده اهميت ماجراست.
ـ كشته و مجروح شدن هزاران نفر از شاغلين در حرفه حملونقل بر اثر تصادف و ساير اتفاقات اين شغل را به يكي از مشاغل به نسبت پرمخاطره تبديل كرده است.
ـ مجموعه اين ويژگيها زمينه را براي استفاده از موادي كه آرامش و مقاومت را در برابر مشكلات فراهم كند، تقويت ميكند و اين نيز به نوبه خود مشكلآفرين خواهد شد. اگرچه رانندگان حملونقل عمومي تحت يك عنوان ذكر ميشوند، ولي تفاوتهاي شغلي آنان آنقدر است كه وضعيت هركدام جداگانه بررسي شود. رانندگان برونمرزي، رانندگان اتوبوسهاي مسافربري، رانندگان كاميون و تريلي، رانندگان شخصي ميانشهري، رانندگان تاكسي و شخصيهاي درونشهري و رانندگان اتوبوسهاي داخل شهري هركدام مسائل خاص خود را دارند، ضمن آنكه خدمههاي وسايل حملونقل هوايي، دريايي و ريلي نيز مشكلات و مسائل مشترك و غيرمشتركي با اين حملونقل شهري و جادهيي دارند. در اين ميان حملونقل غيررسمي نيز مساله مهمي است كه در كمتر كشوري مثل ايران اين بخش تا اين حد گسترده و مجاز به فعاليت است، زيرا اين حملونقل يكي از سادهترين شيوهها براي ايجاد شغل مستقل و درآمدزايي و نيز به عنوان شغل دوم جهت كمك به هزينههاي خانوار است، ولي در مقابل، مشكلات گوناگوني ايجاد ميكند كه جرمخيزي در اين شغل غيررسمي، مهمترين آن است. با آمدن دولت جديد و حضور آقاي آخوندي در راس وزارت راه و شهرسازي، كه نگرشي اجتماعي و چندجانبه نسبت به مسائل حوزه وزارتي خود دارند، انتظار ميرود كه تحولي چشمگير در نگاه اين وزارتخانه نسبت به مسائل اجتماعي و فرهنگي حملونقل به ويژه وضعيت رانندگان و كاركنان حملونقل عمومي رخ دهد.