يك جايگزيني ضروري در اقتصاد مقاومتي

در 30 و اندي سالي كه از انقلاب ايران مي‌گذرد، كشور با انواع تحريم‌هاي سختگيرانه مواجه بوده است. اين تحريم‌ها كه به قصد فلج كردن كشور رخ داد نه تنها دولت‌ها بلكه ملت را هم تحت فشار قرار داده است. تمام هدف تحريم‌ها ناكارآمد كردن اقتصاد ايران و در نتيجه به زانو درآوردن دولت‌ها بوده چراكه توانايي و قدرت اقتصادي در هر كشور نه تنها باعث حفظ استقلال آن كشور مي‌شود بلكه در پيشبرد اهداف سياسي آن كشور نيز نقش مهمي دارد. با توجه به فشار و اعمال تحريم يك جانبه غرب عليه ايران كم كم مفهوم اقتصاد مقاومتي به عنوان اقتصادي كه توانايي دفع فشار‌ها و تحريم‌ها را داشته باشد و در عين حال اقتصادي شكوفا باشد، شكل گرفت. اين مفهوم كه نخستين بار توسط مقام معظم رهبري عنوان شد يعني اقتصادي كه به ملت امكان و اجازه مي‌دهد حتي در شرايط شديد فشار اقتصادي هم رشد و شكوفايي خودشان را داشته باشد. اقتصاد مقاومتي به معني مفهوم مديريت شرايط موجود اقتصادي كشور است به صورتي كه مخاطره را به حداقل برساند. در اقتصاد مقاومتي كه از طرف رهبري اشاره شده براي اينكه در كشور مورد اجرا قرار گيرد و الگوي مناسب آن حلاجي شود بايد دو مشخصه اسلامي و ايراني بودن را همراه داشته باشد. اهميت بخش كشاورزي در توسعه اقتصادي هر كشور با امنيت غذايي آن كشور رابطه موازي دارد. اين اهميت به مفهوم آن است كه اين بخش به عنوان نخستين بخش اقتصاد و عرضه‌كننده عوامل اساسي زندگي بشر و بخش‌هاي ديگر اقتصاد مورد توجه بوده و در توسعه همه‌جانبه كشورها نقش مهمي ايفا مي‌كند. اهميت بخش كشاورزي با افزايش بهره‌برداري بهينه عوامل توليد در هر جامعه‌اي مشخص‌تر و آشكار‌تر نيز خواهد شد. بخش كشاورزي با عرضه نيروي كار و تامين مواد غذايي و مواد خام صنعتي گسترش صادرات غير نفتي و تامين ارز خارجي تهيه بازار براي كالاهاي صنعتي سبك بالادستي و پايين‌دستي تشويق سرمايه‌گذاري در فعاليت‌هاي توليدي جانبي توسعه اقتصادي كشور نقش خود را ايفا مي‌كند. بخش كشاورزي در ايران حدود 9 تا 15 درصد توليد ناخالص داخلي اقتصاد ايران را به خود اختصاص داده است و از طرف ديگر به دليل آنكه ايران كشوري نفتي شناخته مي‌شود بخش كشاورزي مفغول مانده است اما چند سال اخير با شدت گرفتن تحريم‌ها و تكيه بر اقتصاد مقاومتي با جايگزين كردن بخش‌هايي با ريسك كم مثل كشاورزي با بخش‌هاي پر ريسك نفتي مي‌توان به يكي از اصول اقتصاد مقاومتي دست پيدا كرد. بخش كشاورزي ايران توانايي جايگزين شدن با بخش نفت را داراست. ايران به دليل شرايط آب و هوايي و اقليمي خاص كه دارد بهترين كشور براي كشاورزي در منطقه به شمار مي‌آيد. اين شرايط تنوع فصلي كه امكان توليد اكثر محصولات باغي و زراعي را در بخش كشاورزي به وجود مي‌آورد، دسترسي آسان به بازار مصرفي داخلي و امكان صادرات به بازار كشورهاي خاورميانه و همجوار وجود داشته، امكان توليد حدود 85 درصد از انواع ميوه و تر‌بار توليدي با توجه به ويژگي‌هاي اقليمي منطقه و تامين اكثر نيازهاي بخش كشاورزي در داخل كشور و عدم وابستگي به خارج كشور وجود دارد.
ولي بخش كشاورزي كشور با چالش‌هايي روبه‌رو است از جمله: 1- اعتبارات و سرمايه‌گذاري كم در بخش كشاورزي 2- واحدهاي بهره‌برداري بخش كشاورزي عمدتا غيراقتصادي و غيرفني و نفتي هستند، 3- فقدان نيروي انساني با مهارت و دانش كافي در بخش كشاورزي، 4- تغيير كاربري منابع آب و خاك، جنگل خروج از بخش كشاورزي، 5-عملكرد ضعيف و راندمان پايين توليد در شير محصولات كشاورزي، 6- ضايعات فراوان محصولات بخش كشاورزي به دليل عدم استفاده از ماشين‌آلات مناسب و دانش و مهارت كافي كشاورزي، 7-كمبود آمارها و اصلاحات درست در بخش كشاورزي براي برنامه‌ريزي در اين بخش، 8-بحران منابع پايه در ايران از جمله خاك، آب و... به دليل نداشتن مهارت و دانش كافي بهره‌برداران، 9-عدم دسترسي به بازار‌هاي جهاني و صادرات به دليل مشكلات توليد، 10-پرداخت يارانه نقدي به كشاورزان و كاهش انگيزه توليد در آنها. لذا لازم است با اقدام براي رفع چالش‌ها، زمينه توسعه اين بخش به عنوان جايگزين نفت فراهم شود.