روزنامه اطلاعات بين‌الملل منتشر نمي‌شود
حيف، اما قابل پيش‌بيني
علي اكبر قاضي زاده
حيف است؛ 23 سال به اندازه يك عمر است و حيف است كه روزنامه‌اي بعد از يك عمر زيست، اينچنين مي‌ميرد. اما تعجب‌آور نيست، غيرقابل پيش‌بيني هم نيست كه مي‌شنويم: «اطلاعات بين‌الملل تعطيل شده». مگر كيهان كاريكاتور نبود؟! يا كيهان ورزشي يا نشريات ديگر كه هركدام در اين سال‌ها، ديگر نتوانستد تاب شرايط را بياورند و هرچقدر والدين‌شان تلاش كردند تا با سرم و درمان مقطعي آنها را زنده نگه دارند، بالاخره نشد و تمام شدند. فقط اينها نيست؛ همين چند روز پيش در يك مركز آماري بسيار بسيار معتبر، آماري از فروش روزنامه‌ها ديدم كه رقت‌انگيز بود؛ تيراژه‌هاي 300 نسخه‌اي، 500 نسخه‌اي و در بهترين شرايط 17 هزار نسخه‌اي براي كشوري كه 80 ميليون نفر جمعيت دارد، فاجعه است. اما اين روزها، شرايط همين است. تيراژ مطبوعات را به نسبت جمعيت كه حساب مي‌كني، فاجعه خودش را بيشتر نشان مي‌دهد. فاجعه‌اي كه مي‌گويد مطبوعات آرام آرام در ايران در حال از دست رفتن است و به نظر من، تنها عامل هم رسانه‌هاي مجازي و گسترش تكنولوژي و دسترسي راحت و سريع و شفاف به اطلاعات نيست. سال‌هاي سال است كه تكنولوژي براي روزنامه‌نگاري و مطبوعات چاپي يك تهديد بوده. بعد از جنگ جهاني اول و زماني كه راديو آمد، همه همين پيش‌بيني را داشتند كه اين‌روزها وجود دارد. مي‌گفتند راديو زنده است، چهره را با صدا به مخاطب معرفي مي‌كند و از همه مهم‌تر، سريع‌تر از روزنامه‌هاي صبح فردا، اخبار را مي‌رساند. اما همان زمان مشخص شد كه راديو نمي‌تواند جاي تحليل، تفسير و گزارش را در مطبوعات بگيرد. نسل روزنامه‌خوان به دنبال تحليل و تفسير و گزارش بودند و روزنامه‌ها زنده ماندند. چند سال بعد، تلويزيون آمد. چند سال بعدتر ماهواره و كانال‌هاي خبري و حالا هم فيس‌بوك، توييتر، سايت‌هاي مجازي و... اما من سال‌هاست كه مي‌گويم، آن‌چيزي كه ما را به بن‌بست مي‌رساند، تكنولوژي نيست. 15 سال است كه تكرار مي‌كنم تا وقتي تنها منبع خبري روزنامه‌نگارها اينترنت است، تا وقتي قاعده‌هاي كلاسيك روزنامه‌نگاري رعايت نمي‌شود و روزنامه‌نگارها به جاي روزنامه‌نگاري، روزنامه‌درآري مي‌كنند، نمي‌توانيم منتظر تغيير و اتفاق باشيم. روزبه روز هم اوضاع بدتر مي‌شود، روزنامه‌اي كه با خبرهاي اينترنت پر شده براي مخاطب جذابيت ندارد. اصلا براي او راحت‌تر است كه در خانه بنشيند و گوشي‌اش را در دست بگيرد تا از خانه بيرون بزند و پاي كيوسك برود. در چنين روزگاري و با چنين جهاني، نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم كه روزنامه‌ها زنده بمانند، خانه اول اين تخريب و از بين رفتن را خودمان، با فراموش كردن قاعده‌ها و اصول اوليه روزنامه‌نگاري ساخته‌ايم. روزنامه‌نگاري كه مي‌خواهد در اين فضا بماند و روزنامه‌اي كه مي‌خواهد رقابت كند، بايد به اصل و اصول روزنامه‌نگاري بازگردد. بايد ببيند كه در دنياي امروز تمام نشريات بزرگ و معتبر به سمت انتشار روزنامه‌هاي محلي و تحقيقي رفته‌اند و پايه‌هاي روزنامه‌نگاري و حرفه روزنامه‌نگاري باعث تقويت در ميدان مبارزه با جهان دسترسي آزاد و سريع به اطلاعات مي‌شود. اما تمام مشكلات تنها از سمت روزنامه‌نگاري و فراموشي اصل و اصول كار نيست. بخش ديگر مشكلات به اين مربوط است كه روزنامه‌ها، بنگاه اقتصادي ندارند. تامين مالي نمي‌شوند و مديريت مالي و موسسه مالي كه بتواند بار مالي انتشار روزنامه‌ها را تقبل كند وجود ندارد. مهم‌ترين دليل اين اتفاق هم وابستگي مطبوعات به دولت است. دولت بايد يارانه بدهد تا روزنامه‌ها منتشر شوند. يارانه‌اي كه دولت مي‌دهد، هم مشكلات اقتصادي به وجود مي‌آورد (چون بنگاه اقتصادي براي روزنامه‌ها شكل نمي‌گيرد و مدير مطبوعاتي به دنبال درآمدزايي مستقل نيست) و هم باعث مي‌شود تا مطبوعات مستقل نباشند و اين عدم استقلال هم مخاطب را پس مي‌زند. همه اين دلايل باعث مي‌شود تا شنيدن خبر توقف انتشار روزنامه اطلاعات بين‌الملل، ناراحتي عميق به جا بگذارد، اما تعجب نه. چون با چنين روندي، توقف انتشار اين روزنامه نمايشي از شروع اتفاق‌هاي ديگر و آرام آرام به بن‌بست رسيدن روزنامه‌هاي ديگر است؛ مگر اينكه روزنامه‌نگاران و اهالي مطبوعات چاره‌اي بينديشند و عمر رسانه خود را با بازگشت به قواعد اصلي و كلاسيك بيشتر كنند.
پي‌نوشت: صبح ديروز سردبير روزنامه «اطلاعات بين‌الملل» با نوشتن يادداشتي اعلام كرد كه اين روزنامه كه 23 سال تمام در نيويورك و لندن توزيع مي‌شد، ديگر توزيع نمي‌شود . دلايل اين توقف هم به ميدان رقابت رسانه‌هاي مجازي و مكتوب بازمي‌گشت و هم به بحران مالي و هزينه‌هاي سرسام‌آور انتشار. با علي اكبر قاضي‌زاده، روزنامه‌نگار و استاد قديمي علوم ارتباطات، درباره اين موضوع صحبت كرديم.