قانون‌اساسي بالاتر از ترامپ

ميثم سليماني

هيچ كس بالاتر از قانون نيست، حتي رييس‌جمهور ايالات متحده كه گفته مي‌شود فرماندهي كل بزرگ‌ترين ارتش جهان را در اختيار دارد. زماني كه دونالد ترامپ روز بيستم ژانويه وارد كاخ سفيد شد، اين تصور را داشت كه وقتي وارد دفتر بيضي‌شكل مي‌شود، مي‌تواند هركاري را كه دوست دارد، انجام دهد، اما نمي‌دانست كه مراجعي بالاتر از او نيز هستند كه مي‌توانند جلوي اقدامات نابخردانه او را بگيرند. در حالي كه روز جمعه، قاضي رابرت، قاضي فدرال واشنگتن حكم تعليق دستور اجرايي دونالد ترامپ را مبني بر عدم حضور مهاجران هفت كشور عمدتا مسلمان صادر كرد، كاخ سفيد هنوز باورش نشده بود كه با چالش سختي روبه‌رو شده و عملا خود را در برابر قوه قضاييه امريكا قرار داده. از همين رو دونالد ترامپ با يك توييت قاضي فدرال را به اصطلاح قاضي خواند و حكم او را به سخره گرفت و اعلام كرد كه به زودي اين حكم را لغو خواهد كرد. از همين رو كاخ سفيد از طريق وزارت دادگستري، روز شنبه دادخواست تجديدنظر در حكم را به دادگاه استيناف فدرال فرستاد به اين اميد كه با توجه به ورود كاخ سفيد به اين قضيه بتوانند حكم قاضي رابرت را لغو كنند. اما در اوايل صبح روز يكشنبه دادگاه استيناف فدرال درخواست اضطراري دولت امريكا براي از سرگيري حكم اجرايي رييس‌جمهور را رد كرد تا دونالد ترامپ در نبرد با قوه قضاييه تنها پس از دو هفته از دوران رياست‌جمهوري‌اش شكست جدي را در داخل امريكا متحمل شود تا اين نشانه را دريافت كند كه سياست فراتر از شعارهاي انتخاباتي است. بنابراين پس از رد درخواست وزارت دادگستري امريكا توسط دادگاه استيناف، در حال حاضر راي قاضي جيمز رابرت براي تمامي دستگاه‌هاي اجرايي ايالات متحده لازم‌الاجرا است و تعليق فرمان اجرايي رييس‌جمهور بر قوت خود باقي است. اكنون پناهندگان و مسافران هفت كشور عمدتا مسلمان، ايران، عراق، ليبي، سومالي، سودان، سوريه و يمن كه توسط يك فرمان اجرايي كه در روز 27 ژانويه امضا شد و از حضور در خاك امريكا محروم شدند، مي‌توانند طبق روال سابق وارد امريكا شوند. با اين حال وزارت دادگستري با اين استدلال به دادگاه استيناف دادخواست تجديد نظر خود را ارسال كرد كه بحث مهاجرت و ممنوعيت‌ها از جمله اختيارات رييس‌جمهور است و دوم اينكه تامين امنيت ملي كشور نيز بر مبناي تشخيص رييس‌جمهور صورت مي‌گيرد. اين در حالي است كه دونالد ترامپ شنبه‌شب براي گذراندن نخستين تعطيلات آخر هفته خود به فلوريدا رفت كه در جمع خبرنگاران در سوالي مربوط به نتيجه درخواست تجديد نظر گفت: ما پيروز خواهيم شد. ما براي تامين امنيت كشور، پيروز مي‌شويم. اين مانور قدرت دونالد ترامپ پيش از اعلام نظر دادگاه استيناف و حمله او در شبكه‌هاي اجتماعي به قاضي رابرت موجب شد تا قوه قضاييه نيز نسبت به اقدامات دونالد ترامپ گارد بگيرد، زيرا دونالد ترامپ خود را در اين غائله از پيش برنده مي‌ديد. او در پست توييتري روز شنبه خود نوشت، «نظر اين به‌ اصطلاح قاضي كه اجراي قانون را از كشور ما مي‌گيرد، مسخره است و لغو خواهد شد.»دادگاه استيناف ايالات متحده امريكا دومين نهاد قضايي پس از ديوان عالي امريكا به شمار مي‌آيد كه حكم او معمولا در راستاي حل اختلافات دولتي و ايالتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. دادگاه‌هاي استيناف امريكا كه در 12 نقطه اين كشور قرار دارند و در دادگاه رسيدگي به روند حكم قضايي دادگاه سياتل، 9 قاضي حضور داشتند كه تصميم نهايي را در اين خصوص اتخاذ كردند. آن گونه كه دادگاه استيناف به وزارت دادگستري امريكا پاسخ داده، اين است كه درخواست تجديد نظر رد شده و با اين اقدام، حكم قاضي رابرت از استحكام بيشتري برخوردار شد و حتي احكام دادگاه‌هايي ماند بوستون كه خلاف اين نظر بود و فرمان اجرايي را تاييد كرده بود را رسما لغو كرد. از لحاظ تقسيمات اداري، ايالات متحده به ۱۲ حوزه قضايي تقسيم مي‌شود و هر حوزه يك دادگاه استيناف دارد. بخش كلمبيا، پايتخت ايالات متحده يك دادگاه استيناف اختصاصي دارد. هر حوزه حداقل ۲ ايالت را دربرمي‌گيرد و بين ۶ تا ۲۸ حوزه قضايي دايمي وجود دارد كه دركل ۱۷۹ حوزه قضايي دايمي درايالات متحده را شامل مي‌شود و راي دادگاه‌هاي استيناف با حداقل سه قاضي معتبر خواهد بود. با اين حال وزارت دادگستري استدلال مي‌كند كه رييس‌جمهور به خوبي در مسووليت قانوني خود عمل كرده است. از همين رو مسدود كردن دستورو خنثي كردن فرمان اجرايي رييس‌جمهور مي‌تواند به تصميم‌گيري در خصوص امنيت ملي كشور ضربه وارد كند. گفتني است استدلال قاضي رابرت كه توسط جورج بوش منصوب شده بود، در حكم روز جمعه خود اعلام كرده بود: كه هيچ پشتيباني منطقي براي اين حكم در راستاي استدلال دولت براي حفاظت از ايالات متحده وجود ندارد. از طرفي دادگاه استيناف نيز به سرعت درخواست تجديد نظر دولت را مورد بررسي قرار داد و طي چند ساعت بلافاصله درخواست را رد كرد، موضوعي كه نشان مي‌داد كه دادگاه استيناف منتظر اين درخواست دولت بوده تا آن را رد كند. پس از اين حكم، با وجود تمامي مخالفت‌هاي احتمالي دونالد ترامپ، سازمان‌هاي دولتي كه در مركز اين حكم وزارت امور خارجه و وزارت امنيت داخلي قرار دارند موظف هستند تا به سرعت از اين حكم پيروي كنند. با ابلاغ حكم دادگاه استيناف، وزارت امور خارجه روز يكشنبه اعلام كرد، پناهندگان كشورها از جمله سوريه مي‌توانند از اوايل روز دوشنبه روند ورود به خاك امريكا را آغاز كنند. لازم به ذكر است، تحت فرمان اجرايي ترامپ ورود پناهجويان سوري به طور نامحدودي با ممنوعيت مواجه شده بود. لئونارد دويل، يك سخنگوي سازمان ملل متحد گفت كه حدود دو هزار پناهنده آماده سفر به امريكا هستند. خطوط هوايي نيز به رسم هميشگي براي مسافران هفت كشور كه داراي ويزاي معتبر هستند اجازه پرواز صادر مي‌كنند. در حال حاضر با توجه به دستور دادگاه استيناف، در مسافران چشم‌انداز مثبتي از روند مسافرت وجود دارد و آنان مي‌توانند بدون هيچ عجله‌اي خود را از اروپا و خاورميانه به ايالات متحده برسانند. اتحاد ايرويز، هواپيمايي ملي امارات متحده عربي در بيانيه‌اي اعلام كرد، با توجه به توصيه‌هايي كه از واحد گمركي و مرزي ايالات متحده در فرودگاه ابوظبي دريافت كرده‌اند، اين هواپيمايي مي‌تواند دوباره اتباع هفت كشور نام برده شده در حكم اجرايي ترامپ كه اكنون لغو شده است را طبق روال گذشته پذيرش كند. با اين حال يك گروه از سازمان‌هاي مدافع سرنگوني فرمان اجرايي ترامپ و كمك به مهاجران و پناهندگان از بعد از ظهر شنبه با صدور بيانيه‌اي مسافران را تشويق كردند تا به سرعت به ايالات متحده سفر كنند. كلر كين، دانشجو و كارآموز حقوقي در دانشگاه ييل و عضو يكي از گروه‌هاي درگير در اين بيانيه به نيويورك تايمز گفت: ما در تماس با صدها نفر از مردمي كه تحت تاثير اين ممنوعيت قرار گرفتند، آنها را ترغيب كرديم كه با بيشترين سرعت خود را به نخستين پرواز برسانند. با اين وجود گزارش‌ها حاكي از آن است كه برخي مقامات به صورت محتاطانه‌تري با اين حكم برخورد كردند. به طور مثال سفارت امريكا در بغداد اعلام كرده منتظر است تا توضيحات تكميلي در اين خصوص را از واشنگتن دريافت كند. اين سفارتخانه عنوان كرده، ما نمي‌دانيم كه حكم دادگاه چه اثري خواهد داشت بنابراين ما در حال حاضر منتظر دريافت اطلاعات بيشتر هستيم. با اين حال وزارت امنيت داخلي امريكا نيز اعلام كرده است كه اجراي دستور رييس‌جمهور را به حالت تعليق در خواهد آورد، هويت مسافران به صورت روش‌هاي استاندارد گذشته از سرگرفته خواهد شد. از سويي ديگر دموكرات‌ها به‌شدت دونالد ترامپ را نسبت به انتقاد او از قاضي رابرت مورد سرزنش قرار دادند. سناتور پاتريك ليهي از ورمونت و عضو كميته قضايي در بيانيه‌اي گفت: كه آقاي ترامپ به نظر مي‌رسد به دنبال ايجاد بحران در قانون اساسي است. فرماندار واشنگتن نيز گفت: اين حملات از سوي ترامپ موجب پايين آوردن جايگاه رياست‌جمهوري است كه اين مي‌تواند براي امريكا فاجعه‌بار باشد. سناتور چاك شومر، رهبر اقليت دموكرات سنا نيز در بيانيه‌اي گفت: اين نوع اقدامات دونالد ترامپ مي‌تواند بر روند تاييد قاضي نيل گورسوچ نامزد رييس‌جمهور براي ديوان عالي كشور تاثيرگذار باشد. حال بايد ديد كه دونالد ترامپ با واقعيت عرصه سياسي امريكا چگونه برخورد خواهد كرد.