كلاري: هر چه بگوييم
چيزي به جايگاه كيارستمي
اضافه نمي‌كنيم
چهاردهمين جشن تصوير سال با ياد كيارستمي افتتاح شد
علي مطلب‌زاده
در تقويم رويدادهاي تجسمي سال نوبت به برگزاري جشن تصوير سال رسيد و چهاردهمين دوره اين جشن يكشنبه‌شب با ياد عباس كيارستمي در خانه هنرمندان ايران در دو بخش نمايشگاهي و فيلم كار خود را شروع كرد. در بخش ابتدايي اين مراسم گالري‌هاي خانه هنرمندان ايران ميزبان نمايشگاه‌هاي مختلفي شدند كه بنا به رسم هر ساله جشن تصوير سال برگزار مي‌شود. گالري مميز خانه هنرمندان با نمايش آثار بخش پوستر و كاريكاتور هنرمندان مدعو و آزاد و جوانان زير ۲۵ سال و كاريكاتورهاي مطبوعاتي منتخب يك سال گذشته، گالري‌هاي بهار و پاييز با نمايش عكس‌هاي بخش «نگاهي ديگر»، گالري زمستان با نمايش عكس‌هاي «هنر و هنرمندان»، گالري تابستان با نمايش عكس‌هاي مستند اجتماعي، گالري ميرميران با نمايش عكس‌هاي ورزشي و گالري نامي هم با نمايش عكس‌هاي موبايلي و مالتي‌مدياي ايران چهاردهمين دوره جشن تصوير سال را كه تا بيستم اسفندماه برپاست آغاز كردند. نمايش عكس‌هاي مربوط به بخش ويژه آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني و همچنين حادثه پلاسكو دو موضوع ديگري بودند كه در هفته‌هاي پاياني فراخوان چهاردهمين جشن تصوير سال به اين رويداد اضافه شد. عكس‌هاي مربوط به حادثه پلاسكو در راهروهاي طبقه اول خانه هنرمندان و در راهروهاي طبقه دوم هم عكس‌هاي خبري امسال و بخش ويژه آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني به نمايش درآمدند.
اما بخش ديگر افتتاحيه چهاردهمين دوره جشن تصوير سال به بزرگداشت عباس كيارستمي اختصاص داشت. اين بخش با نمايش فيلم «۷۶ دقيقه و ۱۵ ثانيه» ساخته سيف‌الله صمديان درباره عباس كيارستمي آغاز شد و بعد هم چهره‌هايي مثل محمود كلاري، سيف‌الله صمديان، محمد سرير و مجيد رجبي معمار، مديرعامل خانه هنرمندان ايران درباره كيارستمي صحبت كردند.
سيف‌الله صمديان نخستين سخنران اين مراسم بود. او كه پس از نمايش فيلم «76 دقيقه و 15 ثانيه» صحبت مي‌كرد درباره اين فيلم توضيح داد: «من تا يك ماه خودم را دور نگه داشتم و سر خاك كيارستمي نرفتم. تا اينكه فرزندش تماس گرفت و خواست به احترام و اعتبار خواسته‌هاي آن سوي مرز اين فيلم براي بزرگداشت او در ونيز ساخته شود. اميدوارم بيش از اينكه غمگين شده باشيد، به زندگي در عصر آدم‌هايي چون او اگر افتخار هم نمي‌كنيد، از اين بابت خوشحال باشيد.» صمديان با اشاره به عباس كيارستمي از دين ملت ايران به او صحبت كرد: «به نظر من ملت ايران جدا از ذهنيت‌هاي سياسي و عقيدتي و مذهبي و در حالي كه از چندين جهت مورد هجوم بوده، مديون كيارستمي است. او به تنهايي بدون اينكه شعار بدهد يا به گروهي وابسته باشد، راه خود را رفت. امروز بچه‌هاي تصوير سال كسي كه ۱۴ سال كنارشان بود را ندارند. كيارستمي آن روزها عكس خود را كه در حراجي‌ها و آكشن‌ها به قيمت بالا فروش مي‌رفت، در قطع كوچك در كنار عكس‌هاي عكاسان تصوير قرار مي‌داد كه من اين اواخر گفتم ديگر اين كار را نكند، چون براي آداب خريد و فروش عكس و اقتصاد هنر خوب نيست. »
در بخش ديگري از اين مراسم نوبت به محمود كلاري، فيلمبرداري رسيد كه سابقه همكاري با كيارستمي را هم در كارنامه‌اش دارد. كلاري برگزاري چهاردهمين جشن تصوير سال را به سيف‌الله صمديان تبريك گفت و با اشاره به فيلم «۷۶ دقيقه و ۱۵ ثانيه» گفت: «نمي‌توانم احساسم را درباره فيلمي كه ساخته، ابراز نكنم. عميقا ابراز خوشحالي و غرور مي‌كنم و چندين بار اين فيلم را در داخل و خارج از كشور ديده‌ام. اين كار قابل توجه براي اينكه با كيارستمي آشنا شويم، بهترين دريچه است.» او در ادامه از سختي حرف زدن درباره كيارستمي هم صحبت كرد: «خيلي سخت است كه يكي مثل من درباره كيارستمي حرف بزند. من يا هركس ديگر هر چه بگوييم، چيزي به منزلت و اعتبار و جايگاه او اضافه نمي‌كنيم. شرايطي كه براي همراهي او پيش آمد اين موقعيت فراهم شد كه از زبان او چيزهايي بشنويم و از نگاه او به پيرامونش دريافت‌هايي پيدا كنيم. چه بسا اين مسير بتواند روزنه كوچكي باز كند به جهان بسيار ويژه و متفاوت يك هنرمند بزرگ مثل عباس كيارستمي. » كلاري بعدتر خاطراتي از كيارستمي را مرور كرد و درباره سينماي او گفت: «كيارستمي فيلمسازي بود كه در جريان ساخت فيلم دنبال پاسخ براي سوال‌هاي ذهني‌اش بود. پاسخ‌هايي كه خودش مي‌دانست چه مفاهيمي را با خود مي‌آورد و چه شكل و شمايلي را مي‌سازد و همين‌ها او را كيارستمي كرد.» كيارستمي مي‌گفت «براي من عذاب اليم است كه فيلم‌هاي خودم را تماشا كنم. از ديدن فيلم‌هايم به‌شدت آسيب مي‌بينم، وقتي آنها را مونتاژ مي‌كنم، فكر مي‌كنم كه واقعا من اين را ساخته‌ام؟ وقتي در كن «زير درختان زيتون» نمايش داده مي‌شد و مجبور به حضور در سالن بودم، بلند بلند سرفه مي‌كردم كه حواس تماشاچي را پرت كنم.»
مجيد رجبي معمار، مديرعامل خانه هنرمندان سخنران بعدي اين مراسم بود: «من درباره كيارستمي صحبت نمي‌كنم، چون از عهده من برنمي‌آيد. هنگام درگذشت او در كره‌جنوبي بودم و براي من جالب بود كه در هر ملاقاتي ابراز ارادت و تسليت داشتند از اينكه ما يك هنرمند جهاني را از دست داده‌ايم. سال گذشته از او خواهش كرده بوديم هنگام حضور در ايران تغييراتي در چيدمان هفت چنار خانه هنرمندان كه يادگاري اوست اعمال كند و او قبول كرده بود كه اين يادگاري عجيب را كه قلب خانه هنرمندان است، تغييراتي بدهد، اما فرصت نشد. البته اين كار قرار است با كمك و همراهي فرزندانش انجام شود.» رجبي معمار در ادامه از ثبت طبقه بالاي خانه هنرمندان به نام كيارستمي خبر داد و گفت: «قرار است طبقه بالاي خانه هنرمندان به نام كيارستمي ثبت شود و هر از چند گاهي اثري از او را در اينجا داشته باشيم. همچنين پيشنهاد شد به دليل تولد و مرگ او در فصل تابستان، گالري تابستان خانه به نام ايشان شود، اما چون خانه هنرمندان گالري‌هاي چهار فصل دارد، مترصد فرصتي هستيم كه جاي مناسبي در شأن كيارستمي را به نام او كنيم.» محمد سرير، آهنگساز و عضو شوراي عالي خانه هنرمندان هم در ادامه در صحبت‌هاي كوتاهي از كيارستمي و خاطرات او گفت.اما بخش ديگري از اين مراسم به رونمايي از دو پوستر جشنواره جهاني فيلم فجر كه شامل پوستر اصلي و پوستر بخش ويژه اين جشنواره بود، اختصاص داشت كه با حضور رضا كيانيان به عنوان مدير كاخ جشنواره جهاني فيلم فجر برگزار شد. پوستر اصلي جشنواره جهاني فيلم فجر كه ارديبهشت سال آينده برگزار مي‌شود يكي از عكس‌هاي عباس كيارستمي از مجموعه «برف» است. بخش ويژه جشنواره جهاني فيلم فجر هم به بزرگداشت عباس كيارستمي اختصاص دارد و پوستر اين بخش هم شامل تصويري از فيلمساز بود. سيف‌الله صمديان در اين بخش توضيحاتي درباره دليل رونمايي از پوستر جشنواره جهاني فيلم فجر در مراسم افتتاحيه چهاردهمين جشن تصوير سال داد: «يك اتفاق اشتباهي در جشنواره ملي فجر امسال رخ داد كه حدس مي‌زنم به خاطر جوانب ناخوشايندي بود كه امسال براي جشنواره به طرق مختلف رخ داد. اشتباه هم اين بود كه اگر چه شش ماه برنامه‌ريزي صورت گرفته و قرار بود بزرگداشتي جهاني براي كيارستمي در جشنواره جهاني فيلم فجر برگزار شود تنها در حد يك جمله هم در اختتاميه جشنواره صحبت شد و اين موضوع اطلاع‌رساني نشد. » صمديان در ادامه درباره برنامه‌هايي كه براي بخش ويژه جشنواره جهاني فيلم فجر در نظر گرفته شده است توضيح داد: «امسال در جشنواره جهاني فيلم فجر در بخش ويژه بزرگداشت كيارستمي انسان‌هاي شاخصي از دنيا براي سخنراني درباره او به ايران مي‌آيند و ۳ روز بين اول تا هشتم ارديبهشت ميزگردها برگزار مي‌شود. ما در تصوير سال از همه درخواست كرديم هنرمندان از تهران و شهرستان‌ها هر فيلمي كه درباره كيارستمي دارند براي ما ارسال كنند و با توافقي كه با رضا ميركريمي، دبير جشنواره جهاني فيلم فجر داشتيم قرار شد اين فيلم‌ها در آن بخش نمايش داده شود.» بعدتر نوبت به رضا كيانيان رسيد تا از دو پوستر رونمايي كند. او با اشاره به عباس كيارستمي و برنامه‌اي كه براي آثار او در جشنواره جهاني فيلم فجر ترتيب داده شده گفت: «خيلي خوشحالم كه اينجا هستم و ناراحت هستم كه عباس كيارستمي در ميان ما نيست. جشنواره جهاني فيلم فجر از سال دوم كه به دبيري رضا ميركريمي برگزار مي‌شود قرار را بر اين گذاشته تا هر سال پوستر جشنواره را به يكي از شخصيت‌هاي سينماي ايران اختصاص بدهد. سال اول به عزت‌الله انتظامي و فيلم «گاو» اختصاص داشت و امسال از ابتدا قرار بود به آثار آقاي كيارستمي اختصاص داده شود كه متاسفانه ايشان كوچ كرد. پوستر بخش ويژه نيز امشب رونمايي مي‌شود كه تصويري از خود عباس كيارستمي است كه مينا زيوري سر صحنه فيلم «خانه دوست كجاست» از او گرفت. اين بخش با عنوان «خانه دوست همين جاست» برگزار مي‌شود. » به گفته صمديان اين بخشي است كه با نمايش آثار هنرمندان داخلي و خارجي درباره كيارستمي به همراه بخشي از آثار خود او در طبقه هفتم پرديس چارسو از اول تا هشتم ارديبهشت‌ماه سال آينده برگزار خواهد شد.