بازار خودرو در ايران انحصاري است
جمشيد پژويان٭
مطلبي كه در مورد بازار خودروي داخلي در ايران بايد دانست، اين است كه انحصار زماني شكل مي‌گيرد كه تمركز در دست عده‌اي بتواند براي بازار نقش تعيين‌كننده پيدا كند. اين تعريف براساس علم اقتصاد است. به همين خاطر زماني‌كه بازار خودروي ايران را مورد بررسي قرار مي‌دهيم، نقش دو خودروساز به‌طور عمده به چشم مي‌آيد كه 95 درصد بازار را در دست دارند و مي‌توانند همه‌چيز بازار را تعيين كنند. در اين حالت مي‌توان قاطعانه مدعي شد كه بازار خودروي ايران به‌طور انحصاري در دست دو توليدكننده است. البته برخي هم براي رد اين مساله اشاره مي‌كنند كه تعداد خودروسازان بيش از اين تعداد است، اين حرف اشتباه نيست اما حتي اگر 50 شركت خودروسازي ديگر هم وجود داشته باشند تنها مي‌توانند روي پنج درصد بازار حساب كنند و هيچ تعيين‌كنندگي ندارند. در واقع انحصار زماني است كه شركت يا فردي توان نفوذ در بازار و حتي قيمت‌گذاري را داشته باشد كه مشخصا در بازار خودروي ايران اين اتفاق افتاده و دو شركت مي‌توانند با تعيين قيمت از سود انحصاري هم بهره ببرند. در زمينه واردات خودروهاي خارجي يك مساله به‌طور عمده مطرح است. اين مساله تفاوت كيفي اين بازار با بازار توليد داخل است. در بازار خودروهاي وارداتي ما با بخش بزرگي از واردات رو‌به‌رو نيستيم و واردات ايران به‌طور كلي محدود است. از سوي ديگر متقاضي و فروشنده خودروهاي خارجي با داخلي هم بسيار متفاوت هستند و به همين خاطر مي‌توان خودروي خارجي را كالاي ديگري در مقايسه با خودروي داخلي نامگذاري كرد. در اين بازار هم يك انحصار هميشگي داشتيم كه با توجه به مباحث اخير و مصوباتي كه قرار است توسط دولت به تصويب برسد، گام بزرگ‌تري به سمت انحصار در زمينه واردات برداشته مي‌شود. درواقع دولتي كه خود را مديون ملت مي‌داند قصد دارد كارت انحصار واردات خودرو را به دست عده‌اي محدود دهد. اينكه اين افراد از كجا چنين نفوذي را به دست آورده‌اند هم تنها خدا مي‌داند.
٭ اقتصاددان و رييس سابق شوراي رقابت