حيدر العبادي و گام دوم براي عراق جديد
حسن كاظمي‌قمي
سفير پيشين ايران در بغداد
حيدر العبادي، نخست‌وزير عراق صبح امروز وارد تهران مي‌شود تا حسن‌ختامي باشد بر سفر چند روزه‌اش به كشورهاي منطقه و همسايگان عراق. سفر مقامات عاليرتبه كشور عراق به ساير كشورها با اولويت كشورهاي منطقه‌اي و كشورهاي همسايه در راستاي گسترش روابط و همكاري‌هاي اين كشور و در قالب روابط منطقه‌اي است. ايجاد روابط مستحكم با كشورهاي منطقه و اولويت به مناسبات با كشورهاي همسايه، سياستي است كه از زمان شكل‌گيري عراق جديد، پس از سرنگوني صدام حسين در سال 2003، از سوي دولت بغداد دنبال مي‌شد. توسعه و ارتقاي رابطه با كشورهاي همسايه عراق منحصر به كشورهاي عربي نمي‌شد و تركيه و جمهوري اسلامي ايران نيز در قالب اين سياست قرار داشتند. اما شرايطي كه طي سال‌هاي گذشته در خاك عراق پديد آمد، از يك‌سو اشغال‌گري نيروهاي خارجي به ويژه ايالات متحده امريكا و از سوي ديگر مواجهه با پديده تروريسم، اجراي سياست خارجي عراق را با كندي مواجه كرد. پديده شوم تروريسم در عراق، با پشتيباني صهيونيسم، حكام مرتجع منطقه و حتي امريكا در عراق ريشه دواند و در دوره‌اي شاهد بوديم كه داعش موفق شد بخش قابل توجهي از خاك عراق را تصرف كند. در نتيجه اولويت اصلي دولت عراق طي سال‌هاي اخير به سوي مبارزه با تروريسم، آزادسازي مناطق تحت تصرف داعش و تامين امنيت سوق پيدا كرد.
آنچه امروز، در پي سفرهاي ديپلماتيك حيدر العبادي رخ داده است، نشان مي‌دهد كه دولت عراق به عنوان يك حكومت مردمسالار، مورد توجه جهانيان قرار گرفته است و در عين حال حاكي از اين است كه اين دولت با كمك ملت عراق در مقابله با پديده تروريسم موفق عمل كرده است. امروز توانمندي و قدرت عراق در ايجاد ثبات و امنيت درون مرزها و اداره موفق كشور همزمان با جنگ عليه تروريسم و همه مشكلات موجود، براي همگان روشن شده است. توطئه‌هاي گوناگون عليه عراق كه قصد جلوگيري از شكل گرفتن يك حكومت مردمي و فراگير در عراق را داشت، با شكست مواجه شدند و كساني كه مي‌خواستند جلوي تشكيل عراق جديد بر پايه دموكراسي و مردمسالاري را بگيرند، سرافكنده شدند. فراموش نكرده‌ايم كه برخي از كشورهاي منطقه نسبت به تشكيل دموكراسي و ريشه گرفتن مردمسالاري در عراق نگران بودند و وحشت داشتند كه شكل‌گيري اين تفكر باعث تاثير در جامعه بسته و دچار خفقان خودشان شود. در نتيجه برخي رهبران منطقه، براي مثال در ميان حكام آل‌سعود، تلاش مي‌كردند تا اجازه ندهند خواسته‌هاي ملت عراق محقق شود. اما پيوند دولت و ملت در عراق باعث شد تا
اين تلاش‌ها با شكست روبه‌رو و توطئه‌ها عليه ملت و دولت جديد عراق خنثي شوند.
امروز كشورهاي منطقه، همسايگان عراق و كشورهاي عربي، با عراقي مواجه شده‌اند كه در ايجاد ثبات، تامين امنيت و اداره كشور با وجود همه مشكلات، موفق بود و به سوي پيشرفت و سربلندي ملت عراق گام برمي‌دارد. كشورهايي كه تا ديروز در جهت دشمني با عراق حركت مي‌كردند، امروز از سر ناچاري و در مواجهه با واقعيت ميداني در عراق رويكرد تعامل سازنده با عراق را در پيش گرفته‌اند. اگرچه در پس اين رويكرد، شايد همچنان برخي اهداف مخرب گذشته پنهان شده‌باشند. هنوز نمي‌توان مطمئن بود كه آيا عربستان سعودي براي ايجاد روابط سازنده با بغداد بر پايه منافع منطقه و منافع مردم عراق آماده است يا نه. روشن نيست نيت رياض براي رويكرد تعاملي سياسي و اقتصادي با دولت عراق و تاييد تلويحي شكل‌گيري عراق جديد، تا چه اندازه خالصانه است. اما حتي اگر هدف ديگر پشت اين تصميم پنهان باشد، همين كه ظاهر رويكرد عربستان سعودي بر مبناي پذيرش اين قرار گرفته كه دولت عراق يك دولت با ثبات بر مبناي خواست ملت است، نوعي اعتراف غير قابل انكار محسوب مي‌شود.
مواضع جمهوري اسلامي ايران، در قبال روابط خارجي عراق، همواره بر پايه تعامل و همكاري‌هاي منطقه‌اي است. تهران از بدو تشكيل عراق جديد، در همه زمينه‌ها رويكرد نوعي همكاري راهبردي را دنبال كرده است. طي چند سال گذشته با وجود تهديدي همچون گروه تروريستي داعش، سطح همكاري‌هاي ميان تهران و بغداد به ويژه در زمينه دفاعي و امنيتي به بالاترين سطح خود رسيده است. جمهوري اسلامي ايران معتقد است تهديد براي امنيت عراق، تهديد براي امنيت جمهوري اسلامي ايران و تهديد براي منطقه است. ايران امنيت عراق را امنيت خودش مي‌داند و بر همين اساس نقش بي‌بديلي را در همكاري با دولت عراق جديد دنبال كرد. امروز حقيقتا مي‌توان گفت روابط تهران و بغداد مي‌تواند الگويي براي ساير كشورها باشد تا از اين مدل براي توسعه همكاري‌هاي دوجانبه استفاده كنند. بر اين اساس جمهوري اسلامي از توسعه همكاري‌ها و مناسبات بغداد با كشورهاي منطقه بسيار استقبال مي‌كند.
واقعيتي كه وجود دارد اين است كه ملت عراق نسبت به عملكرد برخي كشورها همچون عربستان سعودي، سوءظن دارند. مردم عراق ترديد دارند كشوري كه تاكنون تلاش مي‌كرد جلوي تشكيل عراق جديد بر مبناي دموكراسي و مردمسالاري را بگيرد و به تروريسم كمك مي‌كرد، ناگهان موضعش را تغيير داده‌باشد. اما طبيعي است كه دولت عراق تلاش مي‌كند از اين موانع و بدبيني‌هاي تاريخي عبور بكند و به نوعي روابط سازنده در سطح منطقه برسد.
منطقه ما در شرايط كنوني به دليل وجود جنگ‌هاي نيابتي، گروه‌هاي تكفيري و تروريسم نيازمند گفت‌وگو و افزايش همكاري در ميان كشورهاي منطقه است. در نتيجه جمهوري اسلامي مشوق گفت‌وگوهاي منطقه‌اي و توسعه روابط بغداد با كشورهاي منطقه و همسايه است. اميدواريم كه اين كشورها از آنچه در عراق اتفاق افتاد و نشان داد كه مقاومت و ايستادگي يك ملت با توكل بر خداوند بر همه توطئه‌هاي قدرت‌هاي جهاني و منطقه‌اي فائق مي‌شود، عبرت گرفته‌باشند و ان‌شاءالله روابط خود را بر مبناي مصالح ملي، منطقه‌اي و مردمي با كشورهاي منطقه همچون عراق و سوريه قرار بدهند.