عكس ملاك قضاوت افراد نيست
علي اكبر قاضي زاده
جمشيد مشايخي يكي از بزرگان هنر ايران است. او سال‌ها در عرصه سينما فعاليت كرده و به نوعي يكي از اساطير اين حوزه است. در روزهاي اخير به واسطه كسالت استاد گروهي به عيادت او رفته و عكس‌هايي از اين ملاقات را در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر كردند كه با واكنش‌هايي همراه شده است. گروهي به عكس‌هاي منتشر شده توسط هنرمندان و بازيكنان ورزشي در كنار مشايخي در بيمارستان اعتراض كرده و آن را نشانه‌اي از خودنمايي مطرح كرده‌اند. در مواجهه با اين تحليل، پرسشي مطرح مي‌شود مبني بر اينكه ما به چه ميزان حق داريم در خصوص منتشركنندگان اين تصاوير انگيزه خواني كنيم و آن را نشانه‌اي از شهرت‌طلبي بدانيم؟ ممكن است عيادت‌كنندگان قصد داشته باشند ارادت خود را به استاد مشايخي نشان داده و با اين تصاوير عنوان كنند در كنار اين هنرمند هستند، او را فراموش نكرده‌اند و حضور مشايخي براي‌شان مغتنم است.
زماني يك فرد جوان جوياي نام و شهرت‌طلب كه نشانه‌هاي اين امر را پيشتر بروز داده است، چنين حركتي مي‌كند، در اين صورت مي‌توان چنين برداشت‌هايي را با احتياط درباره اين فرد مطرح كرد. در خصوص عباس جديدي كه عكسي از خود در كنار ناصر حجازي را منتشر كرد، چنين شبهه‌هايي وجود داشت كه او صرفا به خاطر كسب محبوبيت دست به اين كار زده باشد. پس از انتشار اين عكس ما شاهد سيل خنده‌دار عكس‌هايي بوديم كه تصوير او را در كنار افراد مختلف در اقسام حالت‌ها فتوشاپ كرده و در ابعاد وسيع پخش مي‌كردند و اين عكس‌ها به اسبابي براي تفريح مردم تبديل شده بود. ولي افرادي مانند استاد فرشچيان يا انتظامي و... كه افراد نامداري هستند، نيازي ندارند كه با جمشيد مشايخي در كنار تخت بيمارستان عكس سلفي يا يادگاري بگيرند و آن را پخش كنند، از اين رو چنين گزاره‌اي در خصوص اين افراد صدق نمي‌كند. همچنين درباره فردي مانند جمشيد هاشم‌پور نيز بايد با احتياط زياد برخورد كرد. هاشم‌پور هنرپيشه معروفي است و در 30 الي 40 سال اخير اعتباري براي خود كسب كرده است. ممكن است گروهي عنوان كنند شهرت اين هنرمند به اندازه استاد مشايخي نيست كه قابل بحث است. اما فردي با اين سطح شهرت به دنبال كسب اعتبار با ثبت تصوير خود در كنار هنرمنداني نظير جمشيد مشايخي نيست. البته بايد تاكيد كرد كه در تصاوير همه‌چيز به حالت افراد، نوع ژست و از همه مهم‌تر به نيت آنها بستگي دارد كه ما از آن آگاه نيستيم. ما نمي‌دانيم كه جمشيد هاشم‌پور به چه نيتي به عيادت استاد مشايخي رفته است؟ آيا او قصد عكس گرفتن داشته يا قصد عيادت داشته است؟ جالب است كه درباره آقاي هاشم پور مي‌توان گفت، اين هنرمند به لحاظ جسمي، فاصله زيادي با استاد مشايخي ندارد، از اين روست كه قبول اين حكم كلي درباره يك حركت از سوي وي بسيار نادرست است. درباره انتقاداتي كه به بازيكنان فوتبال مطرح شده است، نيز همين گزاره‌ها صادق است. ممكن است يك فوتباليست جوان از يك تيم ناآشنا با اين هنرمند برجسته عكس بگيرد و آن را منتشر كند، در توجيه اين امر ما مي‌توانيم آن را دليلي براي شهرت‌طلبي بدانيم. اما زماني كه فردي مانند كريم باقري در كنار استاد باشد، مثال قبل به سادگي بر آن صدق نمي‌كند. بسياري از عيادت‌كنندگان نيازي به كسب شهرت ندارند. خلاصه كلام آنكه براي تحليل كنش‌هاي يكسان از سوي افراد مختلف، بايد با احتياط بسيار برخورد كرد. همدردي، شهرت طلبي، محبوب شدن يا تظاهر اموري نيستند كه با يك عكس منتشر شده در فضاي مجازي قابل اندازه‌گيري باشند.