شفافيت مالي
محمود فاضلي
يكي از نكاتي كه همه ساله مورد توجه رسانه‌هاي شماري از كشورهاي غربي قرار مي‌گيرد، موضوع ميزان دارايي‌هاي مقامامات عاليرتبه اين كشورهاست. در چنين كشورهايي سالانه رييس‌جمهور، نخست‌وزيران كنوني و سابق، وزراي كابينه، روساي احزاب پارلماني، وزراي سابق و معاونين آنها، نمايندگان سابق و فعلي پارلمان، نمايندگان پارلمان اروپا و شخصيت‌هاي سياسي، ميزان اموال و دارايي‌هاي خود و همسران‌شان به همراه متراژ محل سكونت آنها و رقم دقيق سپرده‌هاي بانك‌هاي داخلي و خارجي و حتي اتومبيل‌هاي شخصي خود را از طريق مراكز مرتبط اعلام و افكار عمومي از طريق رسانه‌ها در جريان دارايي‌هاي آنها قرار مي‌گيرند. حتي اگر گروهي از اين شخصيت‌ها در ساخت و سازها سرمايه‌گذاري كرده باشند ميزان آن مشخص است. شاهد بودم كه بعضي روساي احزاب سياسي اين كشور در منازل استيجاري زندگي كرده و دارايي‌هاي بانكي آنها زير 10 هزار يورو بود. در چنين فهرستي بيشترين دارايي‌ها متعلق به شخصيت‌هاي احزاب محافظه‌كار و كمترين آن به احزاب كمونيست اختصاص داشت.
در همين كشور كه سال‌ها با بحران اقتصادي سنگيني رو‌به‌رو بود نقش شخصيت‌هاي سياسي و اقتصادي در فساد مالي و اخذ رشوه از شركت‌هاي خارجي و همچنين افشاي پولشويي و فرار مالياتي گسترده شخصيت‌هايي كه داراي حساب‌هاي بانكي در خارج از كشور بودند موجب خشم عمومي از برخورد تبعيض‌آميز دولت به نفع ثروتمندان شده بود كه عواقب آن همچنان ادامه دارد كه همين امر موجب از دست دادن محبوبيت احزاب در ميان افكار عمومي و سقوط احزاب آنها از قدرت شد. وارثان چنين احزابي كه فاقد چنين پيشينه‌اي بودند پس از گذشت سال‌ها هنوز نتوانسته‌اند ميزان محبوبيت سابق خود را تكرار كنند.
چندي پيش پوتين، رييس‌جمهور روسيه براساس قوانين، ميزان دارايي‌هاي خود را در سايت كرملين اعلام كرد. پوتين سال گذشته 8 ميليون و 648 هزار روبل درآمد داشت. پوتين تفاوت 10 ميليون روبلي در بين درآمدش در سال‌هاي 2017 و 2018 را نيز ناشي از درآمد حاصله از فروش يك زمين در سال 2017 به عنوان درآمد مضاعف اعلام كرد. در سال 2017 رييس‌جمهور روسيه 18 ميليون و 700 هزار روبل درآمد داشت. پوتين داراي دو آپارتمان 77 و 153 متر مربعي، گاراژ 18 مترمربع و همچنين دو خودروي «گاز- ام 21» و «نيوا» و يدك‌كش «اسكيف» است.
مدودف نخست‌وزير روسيه نيز در سال 2018 ميلادي 9 ميليون و 917 هزار روبل درآمد داشت. نخست‌وزير مالك يك آپارتمان با مساحت 367 مترمربعي، دو خودروي «گاز-20» و «گاز-21» است. علاوه برآن مدودف زميني به مساحت 7/4 هزار مترمربع را اجاره كرد. درآمد همسر او، به مانند سال 2017 صفر بوده است. مدودف صاحب يك آپارتمان با مساحت حدود 367 مترمربع است و يك قطعه زمين با مساحت تقريبا 5 هزار متر مربع در اجاره دارد. مدودف دو خودروي ساخت روسيه و همسرش يك خودروي فولكس واگن گلف دارد.
اردوغان رييس‌جمهوري تركيه نيز از جمله رهبراني است كه دارايي‌هاي خود را اعلام كرده است. حقوق ماهيانه خالص اردوغان كه در سال 2018 معادل 59 هزار لير بوده است در سال 2019 با 26 درصد افزايش به 74 هزار و500 لير رسيد. اين رقم براساس نرخ كنوني بازار ارز معادل 12 هزار و 900 دلار است يعني درآمد اردوغان در مقايسه با پوتين 1700 دلار بيشتر است. حقوق اردوغان در سال 2017 ماهيانه 35 هزار و 295 لير بوده است. براساس بودجه مصوبه نظام پارلماني تركيه، براي سال 2018 حقوق رييس‌جمهوري 59 هزار لير (10200 دلار) بود، اما پس از تغيير نظام به رياستي ميزان حقوق اردوغان به 74 هزار و پانصد لير (حدود 13 هزار دلار) تغيير يافت. طبق پيش‌بيني‌ها در سال 2020 درآمد خالص اردوغان ماهانه 81 هزار و 750 لير (14250 دلار)، در سال 2021 به رقم 87 هزار و پانصد لير (15250 دلار) رسيده و سالانه از مرز يك ميليارد لير خواهد گذشت.
نمونه ديگر اينكه فيليپ ششم، پادشاه اسپانيا در سال گذشته افزايش 1.62 درصدي حقوق كاركنان دولتي و مقامات بلند پايه را براي خود و خانواده‌اش اعمال كرد. پادشاه اسپانيا در سال گذشته معادل 242 هزار و 769 يورو و همسرش 133 هزار و 530 يورو دريافت كردند. بودجه سال جاري پادشاهي اسپانيا 7 ميليون و 880 هزار يورو بود كه درآمد خانواده پادشاه 679 هزار و 818 يورو كه معادل 8.62 درصد كل اين بودجه است.