تكرار تبادل زنداني با امريكا؟
يوسف مولايي
بعد از آزادي نازنين زاغري پرسش مهمي در فضاي عمومي و تخصصي كشور ش ل گرفته است بر اين اساس كه آيا مي‌توان، پيش‌بيني چنين پروسه‌اي را براي تبادل زندانيان ميان ايران و امريكا داشت؟ ايران نشان داده كه آماده گفت‌وگو و مذاكره بر سر مسائل مورد علاقه دو طرف است و هيچ محدوديتي را براي گفت‌وگوي برابر پيش روي خود نمي‌بيند. البته اين گفت‌وگوها بايد بدون پيش‌شرط و مبتني بر منافع ملي دو طرف باشد. هرچند موضوع آزادي زندانيان را مي‌توان نشانه‌اي براي تداوم اين گفت‌وگوها با طرف امريكايي نيز تفسير كرد، اما اگر چنين دستور كاري مورد نظر طرفين قرار داشته باشد، بايد قبلا در خصوص آن مذاكره صورت بگيرد. پيش از اين ايران اعلام كرده كه آماده گفت‌وگو و مذاكره با طرف مقابل در اين خصوص است. در خصوص برجام اما به عنوان تحليلگري كه همواره تلاش مي‌كند مبتني بر نشانه‌هاي مستند اظهارنظر كند، حتي در دشوارترين لحظات مذاكرات هسته‌اي ايران با 1+4 و امريكا نيز معتقد بودم كه سرانجام از دل اين تضارب ديدگاه‌ها، راهي به سمت و سوي توافق باز خواهد شد. بنابراين امروز كه نشانه‌هاي توافق بيشتر از هر زمان ديگري نمايان شده، طبيعي است كه چشم‌انداز پيش روي احياي برجام را روشن مي‌بينم. البته مشكلات ميان طرفين، همچنان وجود دارد اما اولويت ايران و امريكا، مبتني بر حل مشكل هسته‌اي است و اين اراده باعث شده تا به‌‌رغم همه تفاوت‌ها، توافق در دسترس قرار بگيرد. به نظرم، مجموعه سخت‌گيري‌هايي كه ايران در مذاكرات داشته نهايتا در راستاي منافع ملي بوده و ايران موفق شده بخشي از امتيازات مورد علاقه‌اش را دريافت كند. البته ظاهرا، دو پرانتز باز هنوز وجود دارد كه هنوز در خصوص آن گره‌گشايي نشده است. يكي موضوع راستي‌آزمايي و تضامين مورد نظر ايران است و ديگري نيز مباحث فني در مورد نظارت بر فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران است كه اخبار حاكي است همچنان جزيياتي ميان طرفين حل نشده باقي مانده است. آژانس اعلام كرده كه خواستار افزايش دامنه‌هاي نظارتي و افزون‌تر شده ارايه اطلاعات از سوي ايران است...
اما در مجموع روند پرونده به سمت و سوي حل مشكلات است. يكي از متغيرهايي كه معتقدم، گزاره تاثيرگذاري در روند نهايي توافق به شمار مي‌رود، همين خبري است كه روز سه‌شنبه در خصوص پرداخت يكي از بدهي‌هاي قديمي انگليس به ايران منتشر شد، دقايقي بعد از انتشار اين خبر نيز اعلام شد كه نازنين زاغري و آشوري دو زنداني محبوس در ايران آزاد و تحويل مقامات انگليس شده‌اند. همان‌طور كه اشاره شد، البته در ظاهر بدهي انگليس به ايران، هيچ ارتباطي با ساير موارد سياسي ندارد، اما همزماني ميان تسويه بدهي انگليس با آزادسازي زندانيان سياسي باعث شد تا برخي اين دو موضوع را با هم مرتبط بدانند. انگليس سال‌ها از پرداخت بدهي خود به ايران به بهانه تحريم‌ها و عدم امكان نقل و انتقالات بانكي طفره مي‌رفت، اما به هر دليلي كه اين بدهي استيفا شده باشد مايه خوشحالي است. از سوي ديگر، آزادي زندانيان نيز به‌طور كلي باعث خوشحالي است. در آستانه نوروز، شنيدن خبر حل و فصل پرونده نازنين زاغري پس از 6سال به‌طور كلي خوشحال‌كننده است. اما اينكه آيا بتوان اين موضوع را به پرونده، تبادل زندانيان ميان ايران و امريكا تعميم داد، نيازمند، نشانه‌هاي تحليلي بيشتر است. برخي معتقدند اين خبر مي‌تواند زمينه‌اي براي تبادل زندانيان ايراني و امريكايي در نظر گرفته شود و برخي ديگر از تحليلگران با رويكردهاي بدبينانه به موضوع مي‌نگرند. اما واكنش ايران در پرونده نازنين زاغري نشان داد كه ايران آماده است تا در موضوعات مختلف انعطاف از خود نشان دهد. به عبارت روشن‌تر، ايران اين پيام را به جهان صادر كرد كه آماده گفت‌وگو و مذاكره بر سر پرونده‌هاي مختلف است. فرقي ندارد اين گفت‌وگوها در موضوع هسته‌اي باشد يا در خصوص تبادل زندانيان ميان طرفين. منتها ايران اين گفت‌وگوها را از موضع برابر و بدون تحميل هيچ پيش‌شرطي انجام مي‌دهد. بر اساس اظهاراتي كه امروز اميرعبداللهيان وزير امور خارجه داشته است، در صورتي كه خواسته‌هاي باقي مانده ايران نيز مورد پذيرش طرف مقابل قرار بگيرد، ايران آماده است تا توافقي مطلوب را با طرف مقابل منعقد كند. مبتني بر اين داده‌هاي اطلاعاتي مي‌توان نسبت به چشم‌انداز توافق خوش‌بين بود.