آغاز دوران بيم و اميد

توافق هسته‌اي ميان ايران و قدرت‌هاي جهاني توافقي سياسي است با پيامدهاي سياسي مشخص. تنش‌زدايي از روابط پرتنش ايران و جهان در يك دهه گذشته قطعا يكي از اين پيامدهاست. تبعات توافقي سياسي در مرحله نخست كار سياستمداران را متحول مي‌كند. سياستمدار ايراني از اين به بعد در جهان دست بازتري سر ميز سياست خواهد داشت؛ كمتر مورد سوءظن است و به جاي تلاش براي اثبات بي‌گناهي خود مي‌تواند پيگير تحكيم روابطش با متحدان و نزديك‌تر كردن مواضع و حل اختلافاتش با رقبا باشد. اما عموم مردم چرا بايد از اين توافق خرسند باشند؟ مي‌گويند توافق هسته‌اي رفع كامل تحريم‌هاي ايران را به همراه دارد و مي‌گويند عمده مشكلات اقتصاد ايران را همين تحريم‌ها درست كرده است. اگر درست گفته باشند عموم مردم حداقل به همين يك دليل مي‌توانند از توافق هسته‌اي راضي باشند؛ به اميد بهبود وضع معيشتي و اقتصادي‌شان كه بايد ديد تا چه اندازه توقعي بجاست. اهالي فرهنگ چه موضعي دارند يا چه موضعي بايد داشته باشند؟ فرهنگي‌ها هم از عموم مردم جدا نيستتد، يعني به عنوان اعضاي موجودي كه مسامحتا به آن مردم مي‌گويند حداقل همين يك دليل را براي خشنودي دارند: بهبود اوضاع اقتصادي.

اما به عنوان عضوي از جامعه فرهنگي مي‌توانند از يك جهت ديگر هم به دوره پس از توافق بينديشند. از فرداي توافق، دولت، كه روي كار آمدن خود را تا حدي مديون همين جماعت فرهنگي است، بهانه‌اي براي فرار از مسووليت‌هاي داخلي خود نخواهد داشت. جمع كثيري از فرهنگي‌هاي كشور در انتخابات سال ٩٢ حمايت از دولت كنوني را عاقلانه دانستند و پس از پيروزي آن در انتخابات باز كثيري از آنان حمايت كامل از دولت در مذاكرات خارجي را عقلاني برآورد كردند. با اين استدلال كه دولت براي پيشبرد مذاكرات و به سرانجام رساندن آن -كه فرض مي‌كنيم هدف نخست آن حمايت انتخاباتي بود- با ميزاني از مخالفت در عرصه سياست داخلي و بين‌المللي روبه‌رو است كه بهتر آن است كه سكوت كنند و با طرح توقعات بحق خود در عرصه فرهنگ عرصه را بيش از اين بر دولت تنگ نكنند. اين دوره با به سرانجام رسيدن مذاكرات هسته‌اي به پايان رسيده است.

هنوز زود است قضاوت درباره اينكه توافق هسته‌اي براي فرهنگي‌ها خوش‌يمن است يا نه. تنها مي‌شود گفت كه دوره سكوت فرهنگي به پايان آمده يا حداقل ديگر دليل عاقلانه‌اي براي سكوت وجود ندارد. اينكه اهالي فرهنگ سكوت را بشكنند و اينكه اگر چنين كنند از سوي دولتي با شمايل محافظه‌كارانه با چه واكنشي مواجه خواهند شد روشن نيست. از اين جهت به پايان رسيدن دوره سكوت عاقلانه آغاز دوران بيم و اميد است.