داعش،عراق،ايران
محمد ايراني
بدون ترديد ثبات، امنيت و توسعه عراق در همجواري با ايران يكي از اولويت‌هاي جمهوري اسلامي است. اين يك واقعيت انكارناپذير است كه تحولات كشورهاي مجاور بر همديگر تاثيرگذار است. همين امر در تاريخ روابط بين‌الملل بعضا مايه توجيه دخالت‌هاي نظامي همسايه‌يي در خاك همسايه ديگر شده است. البته روابط ديرينه ايران و عراق در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي يك الگوي قابل توجه در روابط همجواري دو كشور محسوب مي‌شود. تاريخ بر اين امر گواه است مادام كه اين روابط از استحكام كافي برخوردار و روندي مثبت را در پي داشته تاثير آن بر ثبات منطقه انكارناپذير بوده است. اظهارات مكرر آقاي حيدر العبادي و قبل از وي، آقاي نوري‌المالكي مبني بر ضرورت حفظ روابط حسنه با ايران در همين چارچوب ايراد شده است. علاوه بر اينكه شرايط بحراني عراق نيز ايجاب مي‌كند مسوولان اين كشور در وضعيت دشوار امنيتي، دوستان و دشمنان واقعي را بهتر از ديگران تشخيص دهند. تاكيد وي بر اينكه ايران در جنگي كه براي عراق حكم مرگ و زندگي را داشت، باقي ماند يا اظهارات فواد معصوم رييس‌جمهور اين كشور كه از نقش مهم ايران در برقراري ثبات در عراق و حمايت از تماميت ارضي اين كشور در برابر خطر داعش و تروريست‌‌هاي افراطي چند مليتي قدرداني به عمل آورده است، حكايت از يك واقعيت دارد و آن، اينكه خطر تروريسم عراق را به‌شدت تهديد مي‌كند. تنها دولتي كه به شكل جدي در كنار عراق ايستاده و از كمك‌هاي مختلف لجستيكي نظامي نيز دريغ نكرده، جمهوري اسلامي ايران است. مقامات عراقي به خوبي واقف هستند كه كشورشان همچنان در وضعيت نابسامان سياسي - امنيتي به سر مي‌برد. با وجود جابه‌جايي‌هايي كه چند ماه گذشته صورت گرفت، تغييراتي كه در سطح رياست‌جمهوري، نخست وزيري و رياست مجلس پس از انتخابات پارلماني اخير ايجاد شد اما خطر تروريسم داعش همچنان به صورت جدي و تهديدكننده‌يي وجود دارد. آقاي حيدرالعبادي به خوبي مي‌داند كه كردها همچنان ساز عدم هماهنگي با دولت مركزي سر مي‌دهند و طلبكارانه برخورد مي‌كنند. گرچه نفت توليدي مناطق كردنشين را مي‌فروشند اما سهمي به دولت مركزي نمي‌پردازند. كركوك را همچنان غيرقانوني در اختيار دارند. البته از سهم رياست‌جمهوري نيز برخوردارند. در جبهه اهل سنت نيز نمايندگان اين طايفه در پارلمان گرچه در اقليت هستند اما همچنان بيش از سهم خود مطالبات دارند. در عين حال، اوضاع امنيتي در گوشه و كنار عراق، نابسامان است. گروه‌هاي تروريستي در مناطق فلوجه و الرمادي در 60 كيلومتري پايتخت با ارتش عراق در حال جنگ هستند. هنوز پيوندهاي عشايري با دولت شكل گذشته خود را نيافته است. البته هفته‌هاي گذشته به دليل انسجام نسبي كه در صف دولت و گروه‌ها و طوايف و برخي عشاير ايجاد شد، پيشرفت‌هايي در ميدان مبارزه با داعش نيز در مناطق ايبجي شاهد بوديم. به هر صورت آقاي حيدر العبادي به خوبي واقف است با وجود شعارهاي برخي دولت‌هاي عربي و غيرعربي همسايه در مقابله با تروريسم نه تنها حمايت جدي وجود ندارد بلكه شائبه همكاري با تروريست‌ها همچنان قوي است.
آقاي العبادي و ديگران حتما از خود سوال خواهند كرد تداركات اوليه داعش براي حضور در موصل و غيرموصل از كجا وارد شد؟ نفت استخراجي داعشي‌ها از حوزه‌هاي نفتي عراق و سوريه از چه مرزي به خارج منتقل و به فروش مي‌رسد؟ تردد نيروهاي اين جريان به خارج از عراق و سوريه از پايانه‌هاي كدام كشور همسايه است؟ از اين رو است كه نخست وزير عراق اعتراف مي‌كند ايران بهترين حامي امنيت در عراق است و حاضر نيست روابطش با تهران را خراب كند.
اين وضعيت از ديد نماينده دبيركل سازمان ملل در امور عراق آقاي يكلاي ملادينوف نيز پنهان نيست. وي هدف سفرش به تهران را مشاركت و همكاري كشورهاي منطقه براي مبارزه تروريسم و آمادگي سازمان ملل براي ايفاي نقش موثرتر در اين زمينه اعلام مي‌كند اما به نظرم به خوبي مي‌داند كه برخي دولت‌هاي همجوار عراق بيش از اينكه در فكر امنيت عراق و منطقه باشند، در جهت همكاري پشت‌پرده با تروريست‌ها فعاليت دارند. مشكل نماينده دبيركل در واقع در درون اين كشورهاست. لذا تا زماني كه همكاري‌هاي امنيتي در خصوص عراق با پشتيباني واقعي دولت‌هاي همسايه به ويژه عربستان، اردن، تركيه و البته جمهوري اسلامي ايران همراه نباشد، تلاش‌هاي وي نيز راه به جايي نخواهد برد.
٭ سفير اسبق ايران در اردن