غول‌هاي اقتصاد ايران معرفي شدند
بانك‌ها پولدارترين بنگاه‌هاي ايران
زهرا علي‌اكبري/ شركت‌هاي برتر ايران روز گذشته در حالي معرفي شدند كه اقتصاد ايران انتظار روزهاي متفاوتي را در سال آينده دارد.
به گزارش «اعتماد»، در حالي كه رايزني‌ها براي ورود سرمايه‌گذاران خارجي از مدت‌ها قبل آغاز شده و ديدارهاي بالاترين مقامات اجرايي شرق و غرب با مقامات ايراني بر صدر اخبار نشسته است، همايش معرفي شركت‌هاي برتر ايران برگزار شد. فهرست تدوين شده در خصوص شركت‌هاي برتر ايراني در سال گذشته از آن جهت قابل اهميت است كه سال 1393 را مي‌توان آخرين سال حضور تمام قد تحريم در اقتصاد ايران تلقي كرد. با لغو تحريم‌ها در آخرين روزهاي دي ماه سال جاري، شرايط اقتصاد ايران موقعيتي متفاوت از گذشته را تجربه خواهد كرد. هر چند در اين گزارش اسامي 500 شركت به عنوان شركت‌هاي برتر ايراني درج شده است اما بررسي‌ها نشانگر آن است كه اهميت صد شركت اول بسيار بيش از ساير گروه‌هاي صدتايي تهيه شده در اين راستاست.
نتايج رتبه‌بندي شركت‌هاي برتر اقتصاد ايران نشان مي‌دهد صد شركت اول در سال گذشته 614 هزار و 299 ميليارد تومان فروش داشته‌اند كه نسبت به مدت مشابه سال قبل افزايشي در حدود 3/18درصد را نشان مي‌دهد.
بررسي‌ها نشان مي‌دهد اقتصاد ايران در سال گذشته مانند سال‌هاي قبل با تمركز بالا روبه‌رو است. برآوردها حاكي از آن است كه نخستين شركت پرفروش ايران، 8/23برابر صدمين شركت پرفروش، درآمد كسب كرده است كه اين فاصله بزرگ دليل همين مدعاست.
بررسي جداول ارايه شده در حوزه صد شركت اول نشان مي‌دهد 10 شركت ابتدايي فهرست فروشي 18 برابري نسبت به 10 شركت انتهايي فهرست صد شركت برتر اقتصاد ايران دارند.
در حالي كه ميزان درآمد پرفروش‌ترين شركت ايراني در سال 1393 نسبت به ميزان فروش پردرآمدترين شركت ايراني در سال 1392 كاهشي 10 هزار ميليارد توماني داشته اما برآوردها حكايت از افزايش سقف كمترين ميزان فروش در ميان صد شركت برتر دارد.
بر اين اساس فروش صدمين شركت فهرست در سال گذشته اندكي بيش از هزار ميليارد تومان بود كه اين رقم با تجربه رشدي 3/27درصدي به بيشتر از يك هزار و 293 ميليارد تومان افزايش يافت. حجم فروش صد شركت اول ايراني 85درصد از كل فروش 500 شركت را به خود اختصاص مي‌دهد.
سيطره شركت‌هاي بزرگ بر اقتصاد ايران
براساس اين گزارش 15 شركت ابتدايي فهرست 6/49درصد فروش صد شركت را شكل مي‌دهد كه نشان‌دهنده درجه تمركز در وضعيت شركت‌هاي بزرگ ايران است. مدير مركز رتبه‌بندي شركت‌هاي برتر ايران نيز تاكيد كرد در ايران شركت‌هاي بزرگ غالبا بزرگ متولد مي‌شوند و كمتر پيش مي‌آيد كه شركت‌هاي كوچك به‌تدريج مسير بزرگ شدن را طي كنند. وي البته توضيح داد كه شناسايي شركت‌هايي كه بيشترين رشد را تجربه مي‌كنند نيز در عمليات رتبه‌بندي شركت‌هاي برتر در دستور كار قرار مي‌گيرد.
پرفروش‌ها چه كساني هستند؟
بررسي‌ها نشان مي‌دهد در ميان 10 شركت و هلدينگ پرفروش اقتصاد ايران، نقش شركت‌هاي پتروشيمي و پالايشي و بانك‌ها بسيار پررنگ است. اين در حالي است كه طي سال‌هاي قبل همواره خودرويي‌ها نقشي مهم در اين فهرست بازي مي‌كردند اما در سال جاري تنها يكي از شركت‌هاي خودرويي توانسته است رتبه هفتم فروش را از آن خود كند.
به اين ترتيب پتروشيمي‌ها و پالايشي‌ها و بانك‌ها را مي‌توان پرفروش‌ترين شركت‌هاي ايراني در سال گذشته لقب داد. در مجموع بانك‌ها قدرتمندترين گروه از نظر فروش در سال 1393 بوده‌اند. اين گزارش نشان مي‌دهد در مجموعه، بانك‌ها 5/25درصد، فرآورده‌هاي نفتي 16درصد، پتروشيمي 12درصد، خودرو 8/5درصد و فلزات اساسي 4/5درصد از فروش در تمامي رشته‌هاي صنعتي را به خود اختصاص دادند.
بانك‌ها پولدارترين بنگاه‌هاي ايراني
هر چند نام بانك‌ها در ميان 10 شركت پرفروش ايران به چشم مي‌خورد و در اين حوزه رقابت تنگاتنگي با پتروشيمي‌ها و پالايشي‌ها دارند اما بررسي فهرست شركت‌هايي كه بيشترين دارايي را دارند، نشان مي‌دهد بانك‌ها بدون رقيب پيشتاز اين گروه هستند. در ميان 10 شركت با بيشترين دارايي در ايران، نام هشت بانك به چشم مي‌خورد. درويش، مدير مركز رتبه‌بندي شركت‌هاي برتر نيز در اين خصوص مي‌گويد: طبق روال سال‌هاي گذشته باز هم بانك‌ها ثروتمندترين شركت‌هاي كشور هستند و بيشترين دارايي شركت‌ها در سال 1393 به ترتيب در اختيار بانك‌هاي ملت، ملي، صادرات، تجارت و پارسيان است.
اشتغالزاترين شركت‌هاي ايران
بررسي وضعيت اشتغالزاترين شركت‌هاي ايراني نشانگر حضور پررنگ بانك‌ها در اين حوزه است. از ميان پنج شركتي كه بالاترين ميزان اشتغال در فهرست را دارند، نام سه بانك و دو شركت خودروسازي به چشم مي‌خورد. بر اين اساس در پنج شركتي كه بالاترين آمار اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند، بيش از 209 هزار نفر مشغول به كار هستند.
سودآورترين صنايع ايران
هرچند بيشترين دارايي، اشتغالزايي و فروش را بانك‌ها به خود اختصاص داده‌اند اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد بيشترين سودآوري به شركت‌هاي فعال در حوزه نفت و مخابرات مربوط است. در ميان پنج شركتي كه بالاترين سودآوري را به خود اختصاص داده‌اند، سه شركت پتروشيمي و نفتي و دو شركت مخابراتي حضور دارند. بيشترين بازدهي و صادرات نيز بدون حضور رقيبي جدي به شركت‌هاي فعال در حوزه پتروشيمي اختصاص دارد. بالاترين ارزش بازار اما به شركت‌هايي كه در حوزه پتروشيمي، مخابرات و فولاد فعاليت دارند، تعلق يافته است.
سهم بالاي خصوصي‌ها
براساس اين گزارش از ميان شركت‌هاي برتر اقتصاد ايران 5/64درصد شركت‌ها خصوصي، 2/26درصد عمومي و 4/9درصد دولتي بوده‌اند. در اين گزارش شركت دولتي شركتي خوانده مي‌شود كه بيش از 50 درصد سهام آن در مالكيت سازمان‌ها يا شركت‌هاي دولتي باشد. شركت خصوصي نيز به شركتي اطلاق شده است كه بيش از 50 درصد سهام آن در مالكيت اشخاص حقيقي و حقوقي باشد. شركت با مالكيت عمومي نيز شركتي است كه بيش از 50 درصد سهام آن در مالكيت نهادها و موسسات عمومي باشد. اين نكته با توجه به قوانيني نظير قانون محاسبات عمومي كشور و قانون فهرست نهادها و موسسات عمومي غير دولتي مد نظر قرار گرفته است.
قيمت‌ها منعكس‌كننده واقعيات نيستند
در اين گزارش تاكيد شده است كه در اقتصاد ايران مانند بسياري از اقتصادهاي در حال توسعه، قيمت‌ها منعكس‌كننده تمامي واقعيات اقتصادي نيستند. وجود يارانه‌هاي مختلف، دخالت‌هاي دولت در كنترل قيمت‌ها و مواردي از اين قبيل، موجب انحراف قيمت‌ها مي‌شود. از اين‌رو قيمت‌ها قادر نيستند وضعيت واقعي رشد يك شركت را نشان دهند. براساس اين گزارش رشد فروش يك شركت در يك اقتصاد سالم نشان‌دهنده افزايش قيمت محصولات فروش رفته و مقدار عددي محصولات فروخته شده است. از آنجا كه افزايش قيمت اساسا ناشي از افزايش كيفيت محصولات توليدي است، در اين صورت افزايش فروش نشان‌دهنده رشد واقعي و سالم اين شركت‌هاست اين در حالي است كه در اقتصاد ايران بخشي از تغيير قيمت‌ها ناشي از وجود بازارهاي انحصاري يا ناشي از دخالت‌هاي دولت در تعيين قيمت محصولات شركت‌هاي توليدي است. در اين گزارش تاكيد شده است كه مشكل انحراف‌هاي قيمتي تنها اين فهرست را دربرنمي‌گيرد و در هر نوع آمار اقتصادي اعم از حساب‌هاي ملي، سبد مصرف خانوار، بودجه دولت و آمارهاي مشابه خود را نشان مي‌دهد و از اين‌رو آمارها تمامي واقعيت‌هاي اقتصادي را منعكس نمي‌كنند.