رنج و محنت پناهجويان
محمود فاضلي
سران يونان، آلمان و اسپانيا در حاشيه اجلاس سران اتحاديه اروپا در مورد بازگرداندن پناهجوياني كه از اين پس از دو كشور مديترانه‌اي به آلمان سفر مي‌كنند به توافق رسيدند. طبق اين توافق، يونان و اسپانيا بازگرداندن پناهجوياني كه توسط اين كشورها ثبت شده‌اند و قصد ورود به آلمان دارند را خواهند پذيرفت. جزييات عملياتي اين توافق به زودي تعيين و پس از امضاي آن اجرا خواهد شد. به گفته نخست‌وزير يونان هدف از اين توافق سه جانبه به حداقل رساندن انتقال پناهجويان از يونان و اسپانيا به آلمان (موسوم به مهاجرت ثانويه) در عوض تسريع روند الحاق خانوادگي است. آلمان و اسپانيا متعهد به حمايت از اصلاح قانون دوبلين در طول سال جاري و اجراي تدابير ويژه جهت حمايت از يونان و جزاير درياي اژه در صورت وقوع بحران مهاجرتي جديد هستند.
تمامي 28 كشور عضو اتحاديه اروپا در اصول و ارزش‌هاي مشترك اتحاديه اروپا چون همبستگي، انساندوستي و احترام به حقوق بشر و حقوق بين‌المللي سهيم نيستند. توافقي كه حاصل شد از وقوع دو خطر بزرگ چون ايجاد اردوگاه‌هاي پناهجويي در شمال آفريقا جهت انتقال تمامي پناهجويان و مهاجرين به آنجا، موكول شدن اصلاح قانون دوبلين به بعد از انتخابات پارلمان اروپا و تشكيل «ميني شينگن» به عنوان ابزاري جهت مقابله با مهاجرت ثانويه جلوگيري مي‌كند.
يكي از موضوعات مهم روزهاي اخير بازگرداندن پناهجويان به كشورهاي خود آنهاست. در اين چارچوب سخت‌ترين موضع‌گيري را نخست وزير مجارستان اتخاذ و تاكيد دارد مايل به پذيرفتن متقاضيان پناهندگي كه آلمان بر اساس مقررات دوبلين تصميم به پس فرستادن آنها مي‌گيرد، نيست. مجارستان «خود را براي رسيدگي به تقاضاهاي پناهندگي» مسوول نمي‌داند و بر اين ديدگاه كه آنها «پناهجوياني از ساير كشورها، به ويژه از يونان هستند كه مشخصات آنها ثبت نشده است»، اصرار مي‌ورزد. شواهد نشان مي‌دهد در اين خصوص نگاه مشتركي ميان كشورهاي درگيراين بحران وجود ندارد. دولت آلمان برخلاف نخست‌وزير مجارستان عقيده دارد اروپا نمي‌تواند به سادگي خود را در برابر رنج و محنت پناهجويان «بي‌تفاوت نشان دهد». اتريش و آلمان قصد دارند تا به همراه ايتاليا مسير درياي مديترانه را به روي پناهجويان ببندند. آلمان معتقد است «اين به نفع ايتاليا و همچنين به نفع اتريش و آلمان است كه فشار مهاجرت از طريق اين مسير كمتر شود.» اين خطر وجود دارد كه برنامه‌هاي آلمان بر رابطه بين آلمان و اتريش تاثير منفي داشته باشد. به جاي آن بايد سريعا به ويژه با يونان و ايتاليا توافقاتي درباره بازگرداندن پناهجوياني كه آنجا تقاضاي پناهندگي كرده‌اند، به عمل آيد. كشورهاي درگير با پديده مهاجرت بعضا براي بازگشت داوطلبانه پناهجويان پيشنهادهاي مالي ارايه مي‌كنند. پناهجوياني كه داوطلبانه آلمان را ترك كنند، از دولت آلمان پاداش نقدي مي‌گيرند. از فوريه سال 2017 تاكنون، شمار اين افراد نزديك به 12 هزار نفر رسيده است. اين برنامه به ويژه با استقبال پناهجويان از عراق و افغانستان روبه‌رو شده است. دولت آلمان مي‌خواهد براي «بازگشت داوطلبانه و زودتر» آنها انگيزه ايجاد كند. تا پايان سه ماه اول سال 2018 ميلادي 11618 نفر اين پيشنهاد را كه دولت سال گذشته براي اجراي آن 40 ميليون يورو در نظر گرفته بود، پذيرفته‌اند. بي‌شك هشدار موج جديد پناهندگان از يمن و بنگلادش مي‌تواند اروپا را با چالش جديد رو به رو كند، چرا كه «بيش از 10 ميليون پناهجوي جنگي در يمن فقط براي زنده ماندن» تلاش مي‌كنند. در بنگلادش نيز 800 هزار پناهجوي روهينگيا بدون سرپناه تلاش مي‌كنند خود را نجات دهند.