توسعه ديپلماسي عمومي
علي‌اصغر شعردوست
بهار مي‌آيد و پنجره‌هاي آينده را فراروي‌مان مي‌گشايد در هيئتي كه بازش نمي‌شناسي، از راه مي‌رسد. آن‌كه هنوز در انتظارش نيستي... نوروز همواره آييني جاودانه در فرهنگ ايران‌زمين بوده است. اين گاهشمار دقيق و زيبا نشان از كمال ذوق ايراني است كه جشن حيات طبيعت را با شالوده‌هاي فرهنگ اسلامي خويش پيوند ناگسستني زده و ايران و نوروز چون دو نام خويشاوند بر صحيفه نام بشري ثبت و ضبط شده‌اند. گرچه سابقه نوروز به قبل از اسلام برمي‌گردد، اما پس از اسلام نيز اين جشن فرخنده به واسطه حسنات خود مورد قبول مسلمانان واقع شده و حتي به گونه‌اي جشن طبيعت را با جشن باورها و اعتقادات خويش پيوند زده‌اند. در اين روز كشتى نوح نبي از پس باراني شگفت به سر منزل مقصود آرامش گرفت و جهان از پليدي‌ها پاك و پيراسته همچون نوروز شد. در نوروز بود كه حضرت ابراهيم يك تنه معبد شرك را ويران كرد و بت‌ها را شكست. نوروز نزد شيعيان نيز منزلتي شايسته دارد چرا كه در اين روز بود كه دستان توانمند علي(ع) به سنت جدش ابراهيم، آلودگي بت‌ها را از خانه كعبه زدود و كعبه پيراسته از پليدي و روشن همچون نوروز شد و در اين روز بود كه مولا علي(ع) به جانشيني رسول وحي برگزيده شد تا سياهي‌ها و تباهي‌هاي روزگار نتواند گزندي به بنياد عظيم شريعت محمدي برساند. نو شدن سال همراه خود كوشش و عشق به حيات را نيز به همراه مي‌آورد. ايرانيان با هوشمندي در ادوار مختلف تاريخ با بهار كه رمز زندگي است پيوند داشته‌اند و همواره حلول بهار را نيكو تلقي كرده‌اند و تحول طبيعت را با تحول زندگي همراه ساخته‌اند. امسال را نيز با اتكال به خداوند بزرگ مي‌آغازيم به اين اميد كه در باروري فرهنگ و تمدن اسلامي ايران زمين سهمي شايسته داشته باشيم و غبار، كدورت، سستي و رخوت را از چهره جان‌مان بزداييم و در سال جديد نهال به بار نشسته كوشش‌هاي‌مان را به گلستاني پررنگ و بو بدل كنيم تا رايحه دل‌انگيز آن دوستداران معرفت را سرمست كند. در حالي نوروز را كشورهاي منطقه جشن مي‌گيرند كه جهانيان بر ارزش تاريخي و قدمت ديرين نوروز به عنوان ميراث مشترك فرهنگي صحه گذاشته‌اند و اين واقعه ثبت جهاني يافته است. پس از ثبت نوروز در يونسكو، قطعنامه «روز بين المللي نوروز» نيز با تلاش ايران و ديگر كشورهاي دوست منطقه با اكثريت آرا در مجمع عمومي به تصويب اكثر كشورهاي سازمان ملل رسيد. تاجيكستان، تركيه، آذربايجان، افغانستان، قزاقستان و تركمنستان در كنار ايران از بانيان اصلي اين قطعنامه بودند و در مرحله بعد هند، آلباني و مقدونيه نيز به آن پيوستند.
مجمع عمومي سازمان ملل متحد در روز چهارم اسفند 1388 مطابق با 13 فوريه 2010 ميلادي قطعنامه «روز جهاني نوروز» را در چارچوب ماده 49 در دستور كار خود قرار داد و تحت عنوان فرهنگ صلح به تصويب رساند و براي نخستين بار در تاريخ اين سازمان «نوروز ايراني» به عنوان يك مناسبت بين‌المللي رسميت يافت. در چند سال اول اين رخداد مهم جهاني ايران باني برگزاري مراسم نوروز در منطقه بود و از اين فرصت براي تبيين جايگاه كشور خاستگاه نوروز استفاده مي‌كرد. چند سال متوالي جشن بين‌المللي نوروز در ايران برگزار شد و پس از آن در افغانستان، تاجيكستان و حتي تركمنستان. اما چند سالي است كه بهره‌مندي از اين فرصت مهم به بوته فراموشي سپرده شده بود. جاي خوشوقتي و خرسندي است كه در سال جاري و در آستانه نوروز به اهتمام سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري و با سخنان وزير محترم امور خارجه مراسمي بدين مناسبت در برج ميلاد تهران برگزار شد. اين مراسم كه بر اساس گزارش‌هاي منتشر شده نمايندگاني از 12 كشور حوزه تمدن نوروز حضورداشتند اقدامي ارزشمند است، اما بهره‌مندي از نوروز براي گسترش مناسبات مردمي با مردماني كه در اين حوزه تمدني زندگي مي‌كنند حائز اهميت بيشتري است. به نظر من دستگاه‌هاي فرهنگي و حتي سياسي از اين فرصت مهم براي توسعه ديپلماسي عمومي بايد بيش از اين بهره بگيرند. هيچ مناسبتي همانند نوروز نيست كه مردمان معتقد به بزرگداشت اين آيين را كنار هم جمع كند. رقم كوچكي نيست حداقل 200 ميليون نفر در حوزه تمدني نوروز جاي مي‌گيرند. بزرگداشت نوروز در واقع تجسم يكي از اهداف متعالي سازمان ملل يعني تقويت صلح جهاني از طريق احترام به فرهنگ‌هاي ملي، ميراث فرهنگي جهاني و تنوع فرهنگي است. نوروز تنها روزي در تقويم‌ها نيست نوروز فرهنگي عميق و ريشه‌دار است كه با تمامي آداب و سنن خود هر سال اميد، صلح و خوشبختي را براي ميليون‌ها انسان در سراسر كره خاكي به ارمغان مي‌آورد. نوروز نخستين بار در سرزمين پارس پايه‌گذاري شد و در سراسر اين قرن‌هاي طولاني كه اين سرزمين خاستگاه اقوام و تمدن‌هاي گوناگون بوده است، نوروز به صورت زبان مشترك ميليون‌ها انسان در آسيا، شبه‌قاره هند، آسياي مركزي، خاورميانه، قفقاز، بالكان، حوزه درياي سياه و بسياري از نقاط ديگر جهان درآمده است. امروز ميليون‌ها نفر در جهان نوروز را پاس مي‌دارند. بزرگداشت نوروز بزرگداشت ريشه‌ها، تاريخ و ارزش‌هاي تمدن‌هاي درخشان بشري است كه در طول قرن‌ها ارزش‌هاي انساني را منتقل ساخته‌اند و استفاده از اين فرصت براي پيشبرد اهداف سياسي در منطقه و دنيا نبايد مورد غفلت دستگاه ديپلماسي كشورمان و سازمان‌هاي متولي امور فرهنگي ايران در خارج از كشور واقع شود.