شکاف میان دیپلماسی جولانی و واقعیت های میدانی

 درگیری‌های مرزی سوریه و اسرايیل در روزهای اخیر بار دیگر ابعاد جدیدی به خود گرفته است. این در حالی است که گزارش‌های پیشین حاکی از تمایل ابومحمد الجولانی، رهبر جبهه النصره (هیات تحریر الشام)، برای کاهش تنش با اسرايیل از طریق مذاکرات غیرمستقیم بود. برخی تحلیل‌ها از احتمال «تفاهم غیررسمی» میان این گروه و اسرايیل خبر می‌دادند، مشابه آنچه در گذشته با گروه‌های شبه‌نظامی در جنوب سوریه وجود داشت. اما حملات اخیر اسرايیل به سوریه و پاسخ‌های نظامی از سوی دمشق، نشان‌دهنده شکست این تلاش‌ها یا تغییر معادلات منطقه‌ای است. اسرايیل عملیات را «پاسخی به بدرفتاری با دروزی‌های سویدا» خواند، در حالی که حتی جامعه دروزی این اقدامات را محکوم کرد. اما به نظر می‌رسد باید انگیزه‌های راهبردی تل‌آویو را از این حملات به صورت دیگری بررسی کرد. با وجود کاهش نقش ایران، اسرايیل به‌دنبال مهار هرگونه توان نظامی در سوریه بود، به‌ویژه با هدف قرار دادن زیرساخت‌های دفاعی و تضعیف ساختار حکومت الجولانی که در حال پاگیری بود. از سوی دیگر اجرای دکترین «بن‌گوریون» مبنی بر جلوگیری از ظهور دولتی قوی‌تر از اسرايیل در منطقه و پیشگیری از شکل‌گیری دولتی مقتدر با سابقه مذهبی در همسایگی اسرايیل بوده است. همچنین ارسال این پیام که «هرگونه توافق، مشروط به پذیرش سلطه امنیتی اسرايیل در منطقه است. » در بررسی چرایی این موضوع که چرا توافق الجولانی محقق نشد ناتوانی در کنترل بازیگران داخلی از سوی دولت موقت سوریه به چشم می‌خورد،جمله جناح‌های تندرو حاضر به پذیرش مصالحه با اسرايیل نبودند و به درگیری‌ها در سویدا ادامه دادند. منابع المیادین تأیید کردند که توافق آتش‌بس در سویدا برقرار نیست و وزارت دفاع دولت جولانی با شگفتی اذعان کرد: «انتظار حمله اسرايیل را نداشتیم! این برخلاف پیش‌بینی‌های ما بود». همین دست اظهارات باعث آشکار شدن ضعف نظامی عمده دولت موقت شد. از سوی دیگر  اسرايیل نگران است که گروه‌هایی مانند جیش‌الاسلام یا فتح‌الانتفاضه در سوریه بتوانند حملاتی را علیه آن ترتیب دهند.

در حالی که دولت جولانی مسئولیت بازگرداندن امنیت به استان دروزی‌نشین سویداء را به رهبران محلی سپرد تا زمینه‌ای برای کاهش بهانه‌های مداخله اسرايیل ایجاد کند وعده‌های مکرر برای محاکمه عناصری که به اقلیت‌ها تعرض کردند داده است. بمباران ساختمان وزارت دفاع، کاخ ریاست‌جمهوری (قصر الشعب) و ستاد کل ارتش در دمشق از سوی اسرايیل به نوعی هدف‌گیری نمادهای حکومتی سوریه است. با کاهش نقش ایران در سوریه، معادلات امنیتی تغییر کرده است، اما این به معنای پایان درگیری‌ها نیست. اسرايیل همچنان نگران حضور گروه‌های مقاومت (حتی بدون حمایت ایران) است و ترجیح می‌دهد با حملات پیش‌دستانه امنیت خود را تضمین کند. از سوی دیگر، الجولانی اگرچه ممکن است خواهان کاهش تنش باشد، اما محدودیت‌های داخلی و بین‌المللی مانع از توافق پایدار می‌شوند. در این شرایط شاهد آنیم که علی‌رغم تمایل برخی بازیگران به کاهش تنش، منطق جنگ سرد جدید در خاورمیانه همچنان پابرجاست.