آيينه چون نقش تو بنمود راست
ديبا داودي
تصوير شما از امريكا چيست؟ سرزميني پهناور با كشتزارهاي وسيع سيب زميني؟ قابي رنگ و رو رفته از سرخ پوست‌هايي نشسته بر فراز تپه در حال نيايش باران؟ نيويوركِ مدرن و گروه‌هاي موسيقي پر قيل و قال؟ كاخ سفيد و خبرهاي سياه و سفيد هر روزه؟
مركز تحقيق و پژوهش پيو (pew) در سال ٢٠١٦ گزارشي از وضعيت كتابخواني و سرانه مطالعه امريكايي‌ها منتشر ساخت كه در ادامه نگاهي به آمار و ارقام مندرج در آن خواهيم داشت اما نكته‌اي كه بيش از خود گزارش جالب توجه نمود، يادداشتي بود كه يكي از مخاطبان سايت در بخش نظرات نوشته بود: «با اين وضعيت نزولي كتابخواني، دنيا ما را چه طور ارزيابي مي‌كند؟» سوالي كه طبعا شهروند هر كجا مي‌تواند از خود بپرسد و نگران نقشي باشد كه در آيينه تاريخ و فرهنگ مملكتش به جا مي‌گذارد.
براساس گزارش مركز تحقيق و پژوهش پيو، ٧٢درصد از امريكايي‌ها در سال ٢٠١٥، به‌طور متوسط يك كتاب خواندند كه در مقايسه با سال ٢٠١١ با كاهش همراه بوده است. در سال ٢٠١١، ٧٩درصد از جمعيت باسواد امريكايي طي يك سال به‌طور متوسط حتما يك كتاب خوانده‌اند.
زنان، كماكان صدرنشين علاقه به كتابخواني هستند و طيف مخاطبان خانم گسترده‌تر از آقايان است. باتوجه به آمار منتشر شده، ٧٧درصد از بانوان سالانه يك كتاب مي‌خوانند در حالي كه كمتر از ٦٧درصد عموم جمعيت مردان يك كتاب در سال مي‌خوانند. از طرف ديگر، قشر زنان كتابخوان حرفه‌اي كه در اين مقاله جداگانه به آنها پرداخته شده است به‌طور متوسط سالي دوازده كتاب مي‌خوانند اما مردان كتابخوان حرفه‌اي 9 كتاب در كارنامه خود ثبت كرده‌اند.
ديگر نكته جالب توجه در اين گزارش اين است كه جوانان امريكايي بيش از افراد مسن ميل به مطالعه دارند. بيش از ٨٠ درصد جمعيت بين ١٨ تا ٢٩ سال در سال ٢٠١٥ يك كتاب خواندند در حالي كه اين رقم براي جمعيت بالاي ٦٥ سال، ٦٩درصد است.
اگرچه مقايسه آماري وضعيت كتابخواني ايران با هر كشور ديگري مي‌تواند به خاطر تفاوت‌هاي فرهنگي، اقتصادي و... ناكارآمد و نادرست باشد اما قطعا مي‌تواند همچون تلنگري كوچك پرسشي را ايجاد كند كه: اعلام عمومي حقيقتِ وضعيت فرهنگي ما كه بي‌ترديد ميزان كتابخواني شهروندانش يكي از اصلي‌ترين معيارهاي سنجش آن است چه تبعاتي خواهد داشت؟ بيراه نيست ما نيز از خودمان بپرسيم: «تصوير واقعي فرهنگ ما در نگاه ديگر جوامع چگونه است؟»