« اعتماد» گزارش مي‌دهد
دستگيري يا ساماندهي راه‌حل معضل كودكان‌كار چيست
«كودك دستگير نشود» اين جمله در دو روز گذشته تبديل شده به موضوع بحث كاربران فضاي مجازي؛ بحثي كه پاي مسوولان را هم به ميدان واكنش باز كرد و باعث شد آنها هم در مورد طرحي صحبت كنند كه اين روزها در خيابان‌هاي تهران در حال اجراست. همه‌چيز از اظهارات طيبه سياوشي شروع شد؛ نماينده مردم تهران در مجلس روز شنبه با مراجعه به «مركز ياسر» متوجه شد در يك روز ۱۳۱ كودك كار را دستگير كرده به اين مركز برده‌اند و ۷۰ كودك افغان را براي اخراج از كشور به «اردوگاه ورامين» انتقال داده‌اند و بعد از آن نيز اعلام كرد: «شنيده شده اين دستگيري‌ها به دستور فرمانداري تهران انجام شده و ادامه خواهد داشت. همچنين خانواده‌هاي برخي كودكان براي آزادي بچه‌هاي‌شان جلوي مراكز بهزيستي تجمع كردند. بعضي از اين خانواده‌ها حتي مطمئن نبودند فرزندان‌شان در آن مركز هستند يا نه. دستگيري اين كودكان نوعي كودك‌آزاري است.» اين اخبار با واكنش‌هاي بسياري روبه‌رو شد و مسوولان شوراي شهر را كه يكي از نهادهاي دخيل در اين طرح هستند مجبور به توضيح كرد، اما انوشيروان محسني بندپي؛ رييس سازمان بهزيستي كل كشور به‌طور كلي اين خبر را تكذيب كرد و شائبه دستگيري كودكان كار و متكدي اتباع بيگانه و بي‌اطلاعي خانواده‌ها از وضعيت آنان را رد كرد و با بيان اينكه اين سازمان هيچ اقدامي را بدون مشورت و نظر وزارت امور خارجه در مورد ساماندهي كودكان متكدي اتباع بيگانه انجام نمي‌دهد، گفت: «دستگيري كودكان و اينكه گفته مي‌شود خانواده‌ها از سرنوشت فرزندان‌شان بي‌اطلاع هستند مورد تاييد نيست.»زهرا نژاد بهرام، عضو هيات رييسه شوراي شهر تهران به جاي واژه دستگيري از واژه جذب استفاده كرد و در توضيحاتش در رابطه با اين طرح گفت: «16 ون شهرداري تهران عمليات جذب كودكان كار و متكدي را در اين يك هفته در دستور كار دارد و قرار شد از هر تشكل غيردولتي يك نفر با مددكار شهرداري همراهي كند تا براساس آخرين استانداردهاي مددكاري، كودكان جذب شوند. با دستور فرماندار به عنوان رييس قرارگاه جمع‌آوري كودكان كار و متكدي پايتخت مقرر شد كميته‌اي مشترك از عوامل اجرايي و سه نماينده تشكل‌هاي حوزه كودكان و اتباع بيگانه شكل گيرد و اقدامات لازم در راستاي جذب هرچه بهتر كودكان صورت گيرد.» يك سال پيش حبيب‌الله مسعودي فريد، معاون سازمان بهزيستي اعلام كرده بود: «براساس برآورد سازمان بهزيستي استان تهران «۷ هزار كودك كار و خيابان در تهران» وجود دارد.» مسعودي فريد همچنين در خصوص نهادهاي متولي امر رسيدگي به كودكان كار نيز گفته بود: «به غير از سازمان بهزيستي ۱۱ دستگاه ديگر در اين حوزه تكاليفي را برعهده دارند. از جمله شهرداري، آموزش و پرورش و وزارت بهداشت.» و حالا گويا نهادهاي متولي تصميم به اجراي طرحي گرفته‌اند، اما بعد از واكنش‌هاي عمومي مشخص شده است كه ظاهرا همه مسوولان امر با اجراي اين طرح كه از سوي فرمانداري تهران و با همكاري شهرداري و شوراي شهر و سازمان بهزيستي در حال اجراست، موافق نيستند. علي ربيعي، وزير كار و رفاه اجتماعي در اظهاراتي در خصوص اين طرح به روياي كودكي كودكان كار اشاره كرده و گفته: «با هرگونه كار كودكان مخالف هستيم، بايد شرايطي ايجاد شود تا اين دسته از كودكان به مدارس بازگشته و روياي كودكي خود را تحقق بخشند.» هر چند مسوولان سعي دارند با تغيير نام اين طرح كه در عمل كاري جز دستگيري كودكان كار نيست، چهره‌اي موجه به آن ببخشند، فعالان حقوق كودك اين طرح را آسيب‌زننده مي‌دانند و معتقدند راه مناسب حل مشكلات مربوط به كودكان كار، پاك كردن صورت مساله نيست. خجسته اسلامي‌نژاد، رييس هيات‌مديره انجمن حاميان كودكان كار و خيابان معتقد است: « بازداشت اين افراد به هر شكل قانوني نيست. بيشتر كودكان دستگير شده زير 18سال بوده‌اند و بدون اطلاع خانواده به مراكز بهزيستي منتقل شده‌اند. فرزندان خانواده‌هاي افغان كه اقامت قانوني دارند به خانواده‌ها بازمي‌گردند و از آنها تعهد گرفته مي‌شود كه ديگر به خيابان بازنگردند و افرادي كه كارت اقامتي ندارند و غيرقانوني در كشورمان زندگي مي‌كنند به همراه خانواده رد مرز مي‌شوند.» حجت نظري، عضو كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر تهران هم يكي ديگر از مسوولاني بود كه به اجراي اين طرح واكنش نشان داد و با اشاره به اينكه با جمع‌آوري، اين آسيب اجتماعي حل و درمان نمي‌شود بلكه بايد علت اصلي را پيدا كنيم، گفت: «معضل توسعه كار كودك به خود كودكان برنمي‌گردد، بلكه اين افراد عامل دست خانواده‌هاي‌شان هستند كه عمدتا به دليل فقر فرهنگي و مالي كودكان‌شان را مجبور به كار مي‌كنند.» سلمان خدادادي، عضو كميسيون اجتماعي مجلس هم از ورود اين كميسيون به روال جديد بازداشت كودكان كار خبر داد و تاكيد كرد دستگيري و بازداشت كودكان كار هيچ فايده‌اي ندارد و نمي‌توان از آن نتيجه‌اي گرفت. به جاي اين‌گونه كارها بايد راهكاري دقيق براي حل مشكل كودكان كار پيدا كرد. خدادادي با تاكيد بر اينكه «كميسيون اجتماعي به اين موضوع به خصوص بازداشت كودكان كار ورود پيدا مي‌كند» گفت: اعتقاد ما حل اين مشكل به صورت ريشه‌اي است تا خانواده‌ها مجبور نشوند كودكان خود را بر سر كاري بفرستند. معتقدم كه بايد اين افراد ساماندهي شوند يا وضعيت مالي خانواده‌هاي‌شان تامين شود تا شاهد وجود كودك كار در كشور نباشيم. وظيفه دو وزارتخانه كار و كشور شناسايي اين افراد به خصوص كودكان كار غير ايراني است كه برخي از آنها در كارگاه‌ها مشغول به كار هستند. طبق قانون بايد اين وزارتخانه‌ها علاوه بر شناسايي اين افراد به ساماندهي پرداخته و حتي با كارگاه‌هاي مربوطه براساس قانون برخورد كنند. كودكان كار تنها كودكاني كه هر روز پشت چراغ‌قرمزها گريبان‌مان را مي‌گيرند و فال و دستمال و چسب زخم‌هاي‌شان را پيش چشم‌مان مي‌گيرند نيستند، كودكاني كه در كارگاه‌هاي پرخطر و گاراژهاي مختلف به كارهاي سخت گماشته مي‌شوند و خلاء‌هاي قانوني به بي‌ساماني‌شان دامن مي‌زند هم كودك كار محسوب مي‌شوند. اما ظاهرا هدف طرحي كه شرحش رفت تنها پاكسازي چهره شهر از حضور اين كودكان است كه تلنگرهاي‌شان به وجدان‌مان هم ديگر اثرگذار نيست، نه ساماندهي يا جذب يا دستگيري كودكان كار.