گزارش «اعتماد» ازجنگ توييتري با مشاهير
ورود به ميدان مين
زهير موسوي| واقعيت آن است كه توييتر فارسي فضايي شبيه به ميدان مين دارد؛ و كه اگر كمي پايتان را چپ بگذاريد روي مين رفته‌ايد و مهرورزي كاربران شامل خيالتان خواهد شد. اين مهرورزي شامل فحاشي و يا حمله دسته جمعي كاربران مخالف نظر شما مي‌شود و غول مرحله آخر ريپورت و مسدود‌سازي حساب كاربريتان است؛ اتفاقي كه روز گذشته براي مشاور فرهنگي رييس‌جمهور رخ داد. خبر كوتاه است. حساب كاربري حسام الدين آشنا در شبكه اجتماعي توييتر مسدود شد. مردي كه يا با توييت‌هاي سراسر رمز آلود خود گهگاه اعصاب ساير كاربران را به هم مي‌ريخت يا منتقدان و مخالفان دولت را با 280 كاراكتر به نحوي به گوشه رينگ مي‌برد كه بازي براي دولت و هوادارانش درمي‌آمد. سرانجام ماجراجويي‌ها و ارسال پيام‌هاي رمزي كار دست آشنا داد و حساب كاربري‌اش مسدود شد. اين خبر نخستين‌بار ظهر روز گذشته توسط يكي از كاربران نزديك به جريان دلواپس منتشر شد. اين كاربر با انتشار اسكرين شات صفحه آشنا نوشت: بهرام كه گور مي‌گرفتي همه عمر ديدي كه چگونه گور بهرام گرفت. طعنه اين كاربر به ساسپند (مسدود) شدن حساب آشنا از آن جهت بود كه مدتي پيش در فاصله سه روز بيش از 20 حساب كاربري متعلق به دلواپسان به صورت ناگهاني ساسپند يا مسدود شد. واكنش‌ها آغاز شد و هنر بسياري از كاربران در تيتر زني براي اين اتفاق به منصه ظهور درآمد. برخي معتقد بودند وقتي مردم با فيلتر شكن مي‌توانند از اين شبكه اجتماعي استفاده كنند درحالي كه استفاده از فيلتر شكن جرم محسوب مي‌شود، چرا برخي مسوولان در چنين شبكه‌هاي اجتماعي حضور دارند. برخي ديگر با توييت كردن شعر‌هايي از شاملو كه روز گذشته تولدش بود، اين دو اتفاق را به هم پيوند زده و براي آشناي رمزآلود ابراز دلتنگي كردند. حال سوال آن است كه يك حساب كاربري چگونه مسدود مي‌شود؟ مسدود‌سازي يك حساب كاربري در شبكه اجتماعي توييتر كار آساني نيست اما واقعيت آن است كه دور از دسترس هم نيست. براي مسدود‌سازي كافي است شخصيت مورد نظر در ميان يكي از باند‌هاي توييتر محبوب نباشد؛ همين كافي است تا سيل ريپورت (گزارش) آن حساب كاربري به بهانه‌هاي مختلف آغاز شود و فرد مورد نظر از دسترسي به حساب خود بازبماند. اما اين تنها روش نيست. اگر شما قصد ورود به يك حساب كاربري در توييتر را داشته باشيد، با وارد كردن چندين باره اشتباه رمز عبور، به صاحب اكانت يك ايميل با مضمون فرد ديگري قصد ورود به اين حساب را دارد ارسال و تا زمان پاسخ به آن ايميل، اكانت جهت حفاظت مسدود مي‌شود. اكنون با توجه به تعداد بالاي دنبال‌كننده‌هاي مشاور فرهنگي رييس‌جمهور موضوع ريپورت (گزارش) كمي دور از ذهن است اما براي روشن شدن دلايل اين موضوع بايد منتظر اعلام نظر آشنا ماند. مشاور فرهنگي رييس‌جمهور تا زمان نگارش اين گزارش نسبت به اين موضوع موضع‌گيري نداشته بنابراين دليل مشخص نيست اما اميد آن است كه مشاور فرهنگي رييس‌جمهور به نحوي اين موضوع را بيان كند كه نيازي به تيم رمزنگاري براي فهميدن دلايل مسدود شدن حساب توييترش نباشد. پيش از آشنا، حساب محمدباقر قاليباف مسدود شده بود. لحظاتي پس از ورود قاليباف به توييتر پويشي در ميان كاربران اين شبكه اجتماعي براي ريپورت شهردار اسبق تهران شكل گرفت؛ پويشي كه موفق بود و براي چند روز حساب قاليباف در اين شبكه اجتماعي فيلتر شده مسدود شد اما دوستداران شهردار اسبق موفق به نجات اكانت شدند.
سردار نفتي هم آمد
برخلاف دولت گذشته كه دولتمردانش علاقه‌اي به حضور در شبكه‌هاي اجتماعي نداشتند، اين موضوع در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم متفاوت است و نگاهي اجمالي نشان مي‌دهد كه وزرا و معاونان دولت دوازدهم نه تنها حضور پررنگي در توييتر دارند بلكه با استفاده از اين ظرفيت پاسخ سوالات كاربران را نيز مي‌دهند. در كنار دولتمردان، تعداد زيادي از نمايندگان مجلس نيز در توييتر حضور دارند؛ هرچند كه اين حضور گهگاه فرسايش اعصاب را براي مسوولان به همراه دارد. دليل اين فرسايش هم ناراضي بودن كاربران از وقوع هر اتفاقي است. يكي از شروط روشنفكري در فضاي مجازي ابراز مخالفت با تمامي موضوعات است؛ حال اين مخالفت مي‌تواند كاهش قيمت دلار باشد يا حتي گراني دلار؛ شما مي‌توانيد همواره ناراضي باشيد اما با وجود ناراضي بودن محبوب واقع شويد زيرا اينجا توييتر فارسي است. با اين وجود اما مسوولان حاضر در اين شبكه اجتماعي پرحاشيه نه تنها حضور دارند بلكه در فرصت‌هاي مختلف از ساير همكاران مختلف خود مي‌خواهند كه در اين فضاي خطرناك حاضر شوند؛ دليل اين تمايل مي‌تواند آن باشد كه مسوولان حاضر دوست ندارند به تنهايي شامل مهرورزي كاربران شوند شايد هم علاقه دارند تا به رسم توييتر باندي قوي براي مقابله با مخالفان تشكيل دهند؛ باند توييتري كه اعضاي آن وزرا، معاونان رييس‌جمهور و نمايندگان مجلس باشند. عضو جديد خانواده توييتر فارسي بيژن نامدار زنگنه وزير نفت دولت دوازدهم است. شيخ الوزرا كه چندي پيش به دليل موفقيت در نشست اوپك بسيار مورد تعريف و تمجيد كاربران توييتر قرار گرفت، روز گذشته به توييتر پيوست و در اولين توييت خود نوشت: «براي ارتباط پويا و موثرتر با مخاطبان داخلي و خارجي به توييتر آمدم.» اين حضور با استقبال گسترده كاربران روبه‌رو شد تا جايي كه در كمتر از 5 ساعت، بيش از 3500 نفر شيخ الوزرا را فالو (دنبال) كردند. نكته‌اي كه وزير نفت بايد به آن توجه كند آن است كه فضاي توييتر فارسي هميشه شبيه به پس از نشست اوپك نيست بلكه بايد خود را براي روزهاي سخت انتقاد، تهمت و فحاشي نيز آماده كند. در اين راستا محمود صادقي توييتري‌ترين نماينده مجلس با خطاب قرار دادن (كوت كردن) توييت بيژن زنگنه پيشنهاد‌هايي براي استفاده از توييتر ارايه داد. صادقي نوشت: «آقاي زنگنه اگر مي‌خواهيد ارتباط‌تان پويا و موثر باشد توصيه مي‌كنم نگاه‌تان بالا به پايين نباشد؛ برخلاف برخي از مسوولان انتظار نداشته باشيد فقط ديگران شما را فالو كنند و بيانيه‌هاي‌تان را بخوانند. شما هم ديگران را فالو كنيد. امتياز شبكه اجتماعي مخصوصا توييتر دوسويه بودن آن است.» در كنار توصيه صادقي و استقبال كاربران، مسوولان دولتي حاضر در توييتر نيز به اين حضور واكنش مثبت نشان دادند. محمد جواد آذري جهرمي وزير ارتباطات دولت دوازدهم كه خود از فعالان توييتري محسوب مي‌شود از حضور زنگنه استقبال كرد؛ استقبالي كه پيام ويژه‌اي نيز به همراه خود داشت. جهرمي با خطاب قراردادن شيخ الوزرا (كوت كردن) نوشت: «جمع دوستان در توييتر جمع است و هر روز جمع‌تر مي‌شود، درخواست قانوني ۶وزير و دو نماينده همچنان فاقد اقدام.»
فيلترينگ توييتر يكي از موضوعاتي است كه وزير جوان از روز نخستي كه به وزارت ارتباطات رسيد در پي حل آن بود. اين پيگيري نه زباني و فقط براي شوآف كه عملي نيز بوده است. 31 ارديبهشت ماه امسال جهرمي به همراه 5 وزير و دو نماينده مجلس كه عضو كميته تعيين مصاديق محتواي مجرمانه هستند، با ارسال نامه‌اي براي دادستان كل كشور خواستار طرح موضوع رفع فيلتر توييتر در اين كار گروه شدند. در اين نامه با اشاره به دلايل منطقي و مستند براي رفع فيلتر توييتر، اين فضا را فضايي براي نقش آفريني موثرتر براي فعالين رسانه‌اي كشور و جوانان مطرح كرده است چرا كه استفاده از فضاي رسانه‌اي بين‌المللي تاثير بسيار قوي‌تري در جامعه جهاني خواهد داشت. اين نامه به تاييد و امضاي جهرمي وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات، بطحايي وزير آموزش و پرورش، علوي وزير اطلاعات، آوايي وزير دادگستري، غلامي وزير علوم، صالحي وزير ارشاد، سبحاني‌فر نماينده مردم سبزوار (رييس كميته مخابرات مجلس) و كاظمي نماينده مردم ملاير در مجلس رسيد. اكنون بيش از شش ماه از ارسال اين نامه مي‌گذرد اما همانطور كه وزير ارتباطات در توييت خود آورده، سرنوشت رسيدگي به اين درخواست نا مشخص است؛ البته روز گذشته جواد جاويدنيا، سرپرست معاونت امور فضاي مجازي دادستاني كل كشور در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه وزير و دو نماينده مجلس چند ماه پيش با ارسال نامه‌اي به دادستان كل خواستار طرح موضوع رفع فيلتر توييتر در كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه شدند و اينكه آيا جلسه‌اي براي اين موضوع برگزار شده يا قرار است برگزار شود و به طور كلي موضع دادستاني كل درباره اين شبكه اجتماعي و استفاده از آن چيست، گفت: موضع دادستاني درباره اين موضوع قبلا اعلام شده است. همان‌گونه كه قبلا در رسانه‌ها منتشر شد دادستان محترم كل كشور طي نامه‌اي به طور رسمي غيرقانوني بودن درخواست وزير را صراحتا به ايشان متذكر شده‌اند. توييتر حاوي ميليون‌ها محتواي مجرمانه است و مسوولان بايد به دنبال تحقق شبكه ملي اطلاعات و حمايت بيشتر از صنعت نرم افزارهاي داخلي باشند.» دغدغه رفع فيلتر توييتر تا جايي براي جهرمي جدي است كه وقتي از او درباره احتمال فيلترينگ تلگرام سوال پرسيده شد، گفت: «اگر هم بحثي قرار است مطرح شود بحث باز شدن توييتر است نه فيلترينگ اينستاگرام.» حضور زنگنه با استقبال ابتكار نيز همراه شد؛ استقبالي كه خشك و خالي نبود و در آن ابتكار از آذري جهرمي خواست تا نام او را نيز به درخواست‌كنندگان رفع فيلتر توييتر اضافه كند. ابتكار با كوت كردن توييت جهرمي كه در استقبال از زنگنه منتشر شده بود، نوشت: «با خوشامد به آقاي مهندس زنگنه، آقاي مهندس جهرمي لطفا درخواست يك معاون رييس‌جمهور را هم براي رفع فيلتر توييتر اضافه كنيد.»
مطالبه‌اي به نام رفع فيلتر توييتر
بسياري از كاربران شبكه‌هاي اجتماعي متفق‌القول هستند كه توييتر پوياترين و موثر‌ترين شبكه اجتماعي است. شبكه اجتماعي كه بنابر دلايل مختلف 9سال است فيلتر شده اما تعداد كاربران ايراني آن نشان مي‌دهد حتي فيلترينگ نيز نتوانسته است مانع از حضور مردم در توييتر شود. جو حاكم بر توييتر فارسي و محتوايي كه در اين شبكه اجتماعي توليد مي‌شود، نيروي محركه ساير شبكه‌هاي اجتماعي است و همين ويژگي سبب شده است تا مسوولان و فعالان سياسي، اجتماعي، فرهنگي و ورزشي نيز در اين شبكه اجتماعي حاضر شوند. اين حضور چپ و راست و اصلاح‌طلب و اصولگرا نمي‌شناسد و از تاجزاده تا اسدالله بادامچيان و از زنگنه تا ضرغامي در آن حضور داشته و اظهارنظر مي‌كنند. نگاهي اجمالي به اسامي حاضر در توييتر خود گواه آن است كه فيلترينگ اين شبكه تنها سبب شده است تا نتوانيم از ظرفيت‌هاي موجود در آن استفاده كنيم و همين مهم منجر به حضور گسترده دشمنان كشور و انقلاب در توييتر شده است. در شرايطي كه دشمن مترصد فرصت براي ضربه زدن به انقلاب و كشور است، بخش اعظمي از پروژه‌ها از طريق فضاي مجازي و جنگ رواني جلو مي‌رود و اين درحالي است كه اگر فضا براي فعالان دلسوز داخلي كه هم‌اكنون نيز با وجود تمامي محدوديت‌ها جانانه سنگر را در فضاي مجازي حفظ كرده‌اند فراهم شود، مي‌توان بسياري از نقشه‌هاي شوم دشمن را در همان فضاي مجازي خنثي كرد. در يك كلام؛ حضور پررنگ مسوولان و كارشناسان در شبكه‌هاي اجتماعي فيلتر شده نشانگر آن است كه فيلترينگ نه تنها شكست خورده بلكه امروز استفاده از تمام ظرفيت‌ها براي اطلاع‌رساني و مقابله با جنگ نرم دشمن يك مطالبه عمومي است؛ مطالبه‌اي كه ديگر نه از سوي كاربران عادي بلكه از سوي مسوولان نيز مطرح مي‌شود.