رقابت براي صدور گاز

در حالي كه امريكا در فشار براي تنگ كردن تحريم‌ها عليه روسيه است، روس‌ها از طريق صادرات گاز به اروپا، وابستگي اروپا به اين ماده انرژي را بيشتر مي‌كنند. روسيه اكنون 17درصد از گاز اروپا را تامين مي‌كند و اين به لطف سرمايه‌گذاري عربستان‌سعودي، چين و فرانسه در طرح نواتك و مجموعه بزرگ گازي «جمال ال‌ان‌جي» است. شركت نواتك سهامدار عمده، توانسته دومين صادركننده گاز به كشورهاي اتحاديه اروپا باشد.

دولت روسيه از سال 2010 با انتخاب شركت نواتك عمليات ساخت ترمينال‌ها و تجهيزات بندري واقع در شمال سيبري را آغاز كرد. عمليلات ساخت مجموعه از سال 2012 آغاز و در سال 2014 با وجود تحريم‌ها، با سرمايه‌گذاري 180 ميليارد روبلي دولت به جلو پيش رفت. كل عمليات ساخت تجهيزات انتقال، ذخيره و پايانه‌هاي صدور گاز سه سال به طول انجاميد. ولي تنها 180 كيلومتر خط راه‌آهن و ساير تاسيسات اساسي بنا شد. در سال 2017 نخستين محموله از مجموعه «جمال ال‌ان‌جي» به اروپا صادر شد. توتال مهم‌ترين شريك فني در اين مجموعه بود. توتال توانست با دور زدن تحريم‌ها و انتقال دانش فني نقش مهمي را ايفا كند. عربستان‌سعودي، فرانسه، چين و روسيه سهامداران طرح جمال ال‌ان‌جي هستند، هر چند سهم روسيه بيش از سايرين است. در رقابت براي صدور گاز ال‌ان‌جي براي اتحاديه اروپا، قطر با 25درصد جايگاه نخست را به خود اختصاص داده است؛ جايگاهي كه مي‌توانست سهم ايران باشد. ولي بر اثر تعلل، مديريت نادرست و تحريم‌ها، كشور ما هيچ جايگاهي در صدور گاز به اروپا ندارد. روسيه با 17درصد، الجزاير 15درصد و نيجريه با 11درصد در مقام‌هاي دوم، سوم و چهارم صدور گاز به اروپا قرار دارند. براساس اطلاعات مندرج در سايت EIA (بخش اطلاع‌رساني بريتانيا براي انرژي)، امريكا نقش رو به رشدي در تامين گاز اتحاديه اروپا ايفا مي‌كند، امريكا در 9 ماهه 2018، 3/1 ميليارد مترمكعب گاز به اروپا صادر كرده است و سال گذشته ميلادي حجم صادرات گاز امريكا به اروپا بالغ بر 2.65 ميليارد مترمكعب بود. قدرت امريكا در صدور گاز به اروپا با روسيه قابل مقايسه نيست. در سال گذشته «جمال ال‌ان‌سي» 7.4 ميليارد مترمكعب گاز به اروپا صادر كرده و مرتبا اين ميزان را افزايش مي‌دهد. حال امريكا هر مقدار فشار بيشتري براي تحريم‌هاي بيشتر عليه روسيه بياورد، نياز به انرژي اروپا حرف اول را مي‌زند و توتال حتي با وجود تحريم‌ها و ...

ترس از مجازات‌ها با روسيه همكاري داشته است. گاز صادراتي روسيه به اروپا از طريق شبكه شركت روسي «گاز پروم» در اروپا پخش مي‌شود. سهم گاز پروم بين كشورهاي سابق بلوك شرق شامل اروپاي شرقي و مركزي مرتب افزايش مي‌يابد. در 11 ماهه سال جاري ميلادي، سهم واردات گاز به كشورهاي مذكور اروپايي بيش از 2.6درصد افزايش يافته است. هدف روسيه در آينده افزايش ظرفيت استخراج و توليد و انتقال مجموعه گازي جمال ال‌ان‌جي تا ميزان 23 ميليارد مترمكعب سالانه است. از اين مقدار 16.5 ميليارد مترمكعب به اروپا صادر خواهد شد، يعني تقريبا دو برابر رقم كنوني. در اين صورت روسيه جايگاه نخست صادرات گاز به اروپا را خواهد داشت. در رقابت براي صدور گاز به اروپا، امريكا نمي‌تواند با روسيه رقابت كند. تنها فشار سياسي، تحريم‌ها و اعمال فشار بر كشورهاي اروپايي مي‌تواند كمي از ميزان صادرات گاز روسيه را كاهش دهد. روس‌ها مي‌دانند سرما و نياز به انرژي ارزان، اروپا را به گاز اين كشور وابسته كرده است. سرما موثرتر از سخنان ترامپ كار مي‌كند. دولت قطر نيز طرح‌هايي براي حفظ جايگاه نخست صدور گاز به اروپا دارد و از اين‌رو خروج اين كشور از اوپك مي‌تواند دليل موجهي براي توجه بيشتر قطر به گاز باشد.اين درحالي است كه كشور ما با وجود ذخاير عظيم گاز در بازي بين‌المللي براي صدور گاز به اروپا قرار ندارد؛ما در سال‌هاي گذشته فرصت‌هاي بي‌شماري را از دست داديم.