خطا در داوري طبيعي است
خسرو دهقان
تنها داور و قاضي كه منزه است و هيچ انتقادي به انتخاب و سليقه او نمي‌توان وارد كرد و گزينشي كه مي‌كند خالص و صددرصد است، خداست. وقتي بشر را براي رويداد مهمي به عنوان داور انتخاب مي‌كنيم، مسائل و حاشيه‌ها و درگيري‌ها به وجود مي‌آيد. اين بحث هميشه بوده و هست و خواهد بود. نه تنها در جشنواره فيلم فجر كه در حوزه ادبيات، شعر، فوتبال، يا مسائل رياضي و هندسي و شيمي و... همين مناقشات هميشه وجود دارد. اعتراضات به داوري جشنواره فيلم فجر مرا ياد اصطلاحي مي‌اندازد كه مي‌گويد، خطاي داوري بخشي از داوري است. نكته جالب ماجرا اينجاست كه وقتي ما فيلم‌هايي را داوري مي‌كنيم يا اساسا چيزي را به داوري مي‌نشينيم دوباره داوري‌هاي ما مورد قضاوت و داوري قرار مي‌گيرد و اين گردش مثل دومينو ادامه پيدا مي‌كند و زنجيروار به هم مي‌چسبد و جايي توقف پيدا نمي‌كند و كاري‌اش هم نمي‌توان كرد و مداوايي ندارد. 38 سال از عمر جشنواره فيلم فجر مي‌گذرد و ما هر ساله با اين بحث‌ها و جدل‌ها مواجه هستيم كه چرا فلاني جايزه نگرفت يا بهماني بايد جايزه بيشتري مي‌گرفت. آقايي اعتقاد دارد، فلان بازيگر بايد جايزه مي‌گرفته است، در كنار او سليقه ديگري هم وجود دارد كه معتقد است اين بازيگر استحقاق دريافت جايزه را ندارد. بشر با سلايق و سابقه‌اي كه دارد، نظرات خود را مي‌گويد و اين جشنواره‌ها هم با طبيعتي كه دارند، حواشي خود را به وجود مي‌آورند. من در دوره سي و ششم فيلم فجر داور جشنواره بودم و همين اعتراض‌ها و كشمكش‌ها و مناقشات را ما داوران در آن دوره هم داشتيم. 5 سال ديگر هم ماجرا همين گونه ادامه دارد. صبر كنيد و ببينيد سال ديگر همين موقع، جدال بر سر فيلم‌هاي ديگر وجود دارد.
شما را به مجلات قديم ارجاع مي‌دهم. نگاهي به صفحات آن بيندازيد و ببينيد از اين بحث‌ها زياد ديده مي‌شود؛ كم و زياد و بالا و پايين دارد اما هميشه اين كشمكش‌ها بوده، كاري‌اش هم نمي‌شود كرد و نمي‌توان جلوي آن را گرفت. مثل اينكه تلاش كنيم خيسي را از آب بگيريم يا وقتي به حمام مي‌رويم، بخواهيم خيس نشويم. آنچه اهميت پيدا مي‌كند اين است كه بايد به نظر داوران جشنواره احترام گذاشت و بعد هم اينكه خود شخص داور قبل از هر داوري، خودش را قضاوت كند تا كارش خروجي درستي داشته باشد.
اين حرف‌ها و حديث‌هاي اين چند روزه هم 38 ميليون بار تكرار شده است، براي همين هم هست كه اصلا براي من تازگي ندارد و شگفت‌زده نمي‌شوم. به نظر من داوران جشنواره امسال تمام تلاش خودشان را كردند. من به عنوان منتقد به راي آنها احترام مي‌گذارم. اصلا هم نمي‌فهمم كه شفاف‌سازي يعني چه؛ مسووليت داور كه شفاف‌سازي نيست. داوري فرمول رياضي و جزمي نيست، بهتر است صلوات بفرستيم و از كنار اين قضيه بگذريم و بدانيم كه فقط خداست كه از هر خطايي مبراست.