اولين كانون صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي
از پارسال منتظر اعتبارنامه است
هيات مديره بي اعتبار
بنفشه سام‌گيس
با گذشت 6 ماه از برگزاري انتخابات اولين كانون صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي، سرنوشت تشكيل اين كانون در هاله‌اي از ابهام است چون هيات‌مديره كانون، از 11 اسفند پارسال و بعد از برگزاري اولين انتخابات، همچنان منتظر صدور و تاييد اعتبارنامه‌هاي خود هستند در حالي كه مديران منطقه‌اي وزارت تعاون به آنها گفته‌اند تاييد و صدور اعتبارنامه‌ها و احكام، در اختيار نهادهاي امنيتي و خارج از حوزه اختيارات وزارت تعاون است. تاييد نشدن احكام و اعتبارنامه‌هاي هيات‌مديره به منزله غيرقانوني بودن فعاليت اين كانون است آن‌هم در حالي كه طبق وعده‌هاي نمايندگان وزارت تعاون كه زمستان سال گذشته با دستور وزير تعاون وقت پاي صحبت و شكايات نمايندگان كارگران حوزه نفت و انرژي نشستند، مقرر بود كه مهم‌ترين خواسته كارگران صنعت نفت و امكان تشكيل يك كانون واحد براي پيگيري مطالبات صنفي محقق شود ولي حالا عليرضا ميرغفاري؛ رييس هيات‌مديره كانون كارگران صنعت گاز استان بوشهر، در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد كه ظاهرا امكان تشكيل يك كانون صنفي كارگري در صنعت نفت و گاز كشور، تابع تصميمات يكسويه است تا راه ابراز شكايات صنفي كارگران، همواره صعب‌العبور باشد.
تير ماه پارسال و در روزهاي پاياني فعاليت دولت دوازدهم، كارگران پيمانكاري مجتمع گاز پارس جنوبي اولين اعتراضات صنفي نسبت به بي‌قانوني‌هاي مكرر در اين منطقه ويژه اقتصادي را آغاز كردند. معترضان يك خواسته مشترك داشتند؛ آنها يك انجمن صنفي مي‌خواستند تا صداي مطالبات‌شان به گوش دولت و كارفرما برسد. 20 سال از فعاليت 12 پالايشگاه مجتمع گاز پارس جنوبي مي‌گذشت اما در اين دو دهه، بيش از 13 هزار كارگر پيمانكاري شاغل در اين مجتمع 24 فازي، حتي يك نماينده براي انتقال مطالبات‌شان نداشتند آن‌هم در حالي كه طبق مفاد آيين‌نامه‌هاي بين‌المللي اشتغال، در مناطق ويژه و آزاد اقتصادي اجراي مقاوله نامه‌هاي سازمان جهاني كار ILO الزامي است و مديران مجتمع گاز پارس جنوبي هم بايد به تبعيت از مقاوله‌نامه 98 ILO ، با ايجاد و فعاليت تشكل‌ها و سنديكاهاي كارگري در اين منطقه موافقت مي‌كردند. نتيجه اعتراضات تيرماه پارسال، صدور مجوز برگزاري انتخابات مركزي تشكيل انجمن‌هاي صنفي كارگري در پالايشگاه‌هاي فعال مجتمع گاز پارس جنوبي بود كه در نهايت، به دنبال تدوين اساسنامه و انتخاب هيات‌مديره، 12 انجمن صنفي از شهريور پارسال فعاليت خود را آغاز كردند. كمتر از 5 ماه از فعاليت انجمن‌ها مي‌گذشت كه تصميم روساي انجمن‌ها بر تشكيل يك كانون واحد و ادغام 12 انجمن متمركز شد تا مطالبات صنفي 13 هزار كارگر پيمانكاري با يك رويه واحد پيگيري و به كارفرما منتقل شود. 11 اسفند پارسال انتخابات هيات‌مديره اولين كانون صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي در حضور رييس اداره تعاون شهرستان عسلويه برگزار شد ولي اين‌بار، دولت در مواجهه با مطالبه صنفي كارگران، روي ديگر سكه را به آنها نشان داد. انتظار پشت انتظار اما خبري از تاييد و صدور احكام و اعتبارنامه‌ها نبود. طبق قوانين موجود، كانون صنفي كارگري، زماني هويت قانوني خواهد داشت كه هيات‌مديره كانون، با اعتبارنامه‌هاي صادر شده از نهاد دولتي مرتبط -وزارت تعاون- فعاليت خود را آغاز كنند وگرنه، فعاليت كانون غيرقانوني است. طبق گفته ميرغفاري، تا امروز و در ششمين ماه بعد از برگزاري انتخابات اولين كانون صنفي كارگري مجتمع گاز پارس جنوبي، هيچ اعتبار نامه‌اي از طرف دولت براي هيات‌مديره كانون صادر نشده و بنابراين از نگاه دولت سيزدهم، فعاليت اين كانون، فاقد وجاهت قانوني است. ميرغفاري در گفت‌وگو با «اعتماد» به نقل از مدير اداره كار عسلويه مي‌گويد كه طبق دستور محرمانه ابلاغ‌شده از دفتر ستادي وزارت تعاون به اداره كار شهرستان عسلويه، صدور اعتبارنامه هيات‌مديره كانون، به تاييد نهادهاي امنيتي و وزارتي خارج از مجموعه پارس جنوبي منوط شده است. در حالي كه هيچ استناد قانوني و موجه براي اين وقت‌كشي و سنگ‌اندازي در مسير فعاليت اولين كانون صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي وجود ندارد، تخلف دولت از تعهدات قانوني و تسهيل مسير ايجاد تشكل‌هاي كارگري در حالي است كه طبق ماده ۱۴ آيين‌نامه «چگونگي تشكيل، حدود وظايف و اختيارات و چگونگي عملكرد انجمن‌هاي صنفي و كانون‌هاي مربوط»، تنها شرط دولت براي به رسميت شناختن انتخابات تشكيل كانون‌هاي صنفي كارگري، احراز صحت انتخابات است. با استناد به همين بند از آيين‌نامه‌اي كه تا امروز هم ابطال نشده، نه تنها حضور نماينده وزارت تعاون در برگزاري انتخابات هيات‌مديره اولين كانون صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي (11 اسفند پارسال) به منزله تاييد صحت انتخابات است، طبق تاكيدات همين آيين‌نامه، وزارت تعاون مكلف شده بعد از دريافت مدارك برگزاري انتخابات، حداكثر ظرف «يك ماه» براي ثبت هويت و صدور گواهينامه كانون صنفي كارگري اقدام كند در حالي كه حالا نه تنها از همين مهلت قانوني بيش از 5 ماه سپري شده، به دلايل نامعلوم، صدور اعتبارنامه‌ها هم از دايره اختيارات وزارت تعاون خارج و به نهادهاي ديگر سپرده شده است.
ميرغفاري در گفت‌وگو با «اعتماد» با انتقاد از تخلف دولت در عمل به قانون تشكيل كانون‌هاي صنفي كارگري مي‌گويد: «در هيچ بخشي از اين آيين‌نامه اشاره نشده كه براي ايجاد تشكيلات كارگري نيازمند تاييد نهادهاي امنيتي هستيم. بلاتكليفي عامدانه آغاز فعاليت تنها كانون صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي، يك اقدام غيرقانوني است چون در هيچ بخشي از قوانين، شرط تاييد اعتبار چندباره توسط نهادهاي امنيتي منظور نشده بلكه كافي است هيات‌مديره، يك‌بار از سوي نهادهاي مسوول مورد تاييد قرار بگيرد كه اين اتفاق هم بعد از انتخابات انجمن‌هاي صنفي (شهريور 1400) افتاد و اعضاي هيات‌مديره 12 انجمن صنفي مجتمع گاز پارس جنوبي، بعد از تاييد نهادهاي امنيتي مشغول به كار شدند.»
پيگيري‌هاي هيات‌مديره اولين كانون صنفي كارگري مجتمع گاز پارس جنوبي و مكاتبات با حجت عبدالملكي؛ وزير تعاون مستعفي دولت سيزدهم و مديران حوزه روابط كار اين وزارتخانه تا امروز بي‌نتيجه مانده و آخرين جمله‌اي كه ميرغفاري درباره سرنوشت فعاليت اولين كانون صنفي براي پيگيري مطالبات 13 هزار كارگر مجتمع گاز پارس جنوبي شنيده، اظهارنظر مديركل وقت تشكل‌هاي كارفرمايي وزارت تعاون بوده كه در جواب علت وقت‌كشي‌ها در قبال تشكيل يك كانون صنفي كارگري گفته: «ما تشخيص مي‌دهيم شما كانون كارگري داشته باشيد يا نه.»
به گفته شما در حال حاضر 12 انجمن صنفي براي 12 پالايشگاه مجتمع گاز پارس جنوبي فعال است. اگر يك انجمن واحد براي پيگيري مطالبات 13 هزار كارگر شكل بگيرد، قدرت و دايره اختياراتش چقدر متفاوت از ميزان مانور 12 انجمن صنفي است؟
قصد ما اين بود كه با ايجاد كانون واحد، يك وحدت رويه براي پيگيري مطالبات صنفي ايجاد شود.
به نظر دايره اختيارات كانون صنفي واحد و محصول ادغام 12 انجمن صنفي خيلي خيلي گسترده‌تر از محدوده عمل يك انجمن صنفي كوچك است و شايد يك دليل طولاني شدن تاييد و صدور اعتبارنامه‌هاي هيات‌مديره كانون، همين است كه گستردگي دايره اختيارات كانون‌هاي صنفي به مذاق عده‌اي خاص در نهادهاي خاص خوش نمي‌آيد.
يك قدرت واحد مي‌تواند مطالبه صنفي واحدي داشته باشد در حالي كه انجمن صنفي مجزا متزلزل است. انجمن صنفي به سادگي قابل حذف است. مي‌توانند حيات يك انجمن را به بهانه غيرقانوني بودن خاتمه بدهند و حتي افراد موردنظر خودشان را به انجمن صنفي تحميل كنند. توان و دايره اختيارات انجمن صنفي در قبال بخش خصوصي داراي پول و قدرت محدود است.
با وضعيتي كه براي تاييد فعاليت اولين كانون صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي ايجاد شده معلوم مي‌شود كه وعده‌هاي وزير تعاون مستعفي دولت سيزدهم درباره رسيدگي به مطالبات كارگران حوزه نفت و انرژي هم هيچ پشتوانه‌اي نداشت.
من طي نامه رسمي از وزير تعاون سابق (دولت سيزدهم) دعوت كردم به منطقه ويژه پارس جنوبي بيايد و با جامعه كارگري ديدار داشته باشد. توجه داشته باشيد كه رييس اداره كار منطقه ويژه توسط مديرعامل منطقه ويژه به وزير تعاون معرفي مي‌شود. وقتي رييس فعلي اداره كار منطقه ويژه اقتصادي پارس جنوبي به وزير تعاون سابق معرفي شد، براي مراسم توديع مدير قبلي، معاون روابط كار وزارت تعاون به مراسم اعزام شد و بنابراين نماينده واقعي كارگران در اين مراسم حضور نداشت تا با وضعيت كارگران آشنا شود و مشكلات خوابگاه و محل كار و رستوران و ايمني و بهداشت اين منطقه را از نزديك ببيند. از آنجا كه مجتمع گاز پارس جنوبي به دليل درآمدزايي ارزي و حجم بالاي توليد انرژي، حساسيت خيلي خاصي دارد، صرفا بعد از تجمعات اعتراضي تير ماه پارسال، حدود 40 اكيپ بازرسي از بوشهر به منطقه اعزام شدند و حرف و اعتراض كارگران را شنيدند و از تمام جلسات فيلمبرداري كردند و بعد از تبليغات بسيار گسترده درباره رسيدگي به مشكلات صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي، به مركز بازگشتند. تصور ما اين بود كه مشكلات حل شده ولي امروز و با گذشت يك سال از آن مانور نمايشي، مشكلات خوابگاه و كيفيت بسيار بد غذا و حتي ساعت طولاني كار و تضييع حق مرخصي، مثل تيرماه پارسال است و تنها تغيير، افزايش رقم حقوق برخي كارگران بوده كه آن‌هم مشمول اجراي طرح طبقه‌بندي مشاغل شده است. امروز مهم‌ترين خواسته ما غير از مطالبات صنفي و حل مسائل عديده رفاهي در بخش خوابگاه و تغذيه و مرخصي و ساعت كار، ورود نماينده كارگران به شوراي كارگري منطقه است. از سال گذشته تا امروز، ماهي يك‌بار، جلسات شوراي كارگري در فرمانداري عسلويه و كنگان و با حضور مديران ارشد منطقه و از جمله دادستان شهرستان، فرمانده سپاه، فرماندار شهرستان، رييس اداره اطلاعات شهرستان، نمايندگان شركت‌هاي وابسته مجتمع گاز پارس جنوبي و مديرعامل مجتمع برگزار مي‌شود و مصوبات اين جلسات هم لازم‌الاجراست. اسم جلسات، شوراي كارگري است ولي نماينده كارگران حق ورود به اين جلسات ندارد. در حال حاضر 12 انجمن صنفي كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي در منطقه فعال است و در واقع 12 رييس هيات‌مديره داريم ولي تا امروز هيچ‌يك از اين 12 نفر حق ورود به اين جلسات شوراي كارگري را پيدا نكرده‌اند و وقتي مي‌پرسيم ممنوعيت ورود ما به چه دليل است در جواب مي‌گويند اين شورا، يك شوراي امنيتي است.
به گفته شما تنها تغيير مثبت ظرف يك سال گذشته، ترميم رقم حقوق و دستمزد كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي بوده است. يعني حقوق كارگران به تبعيت از همان قانون اشتغال در منطقه ويژه اقتصادي به دلار و به نرخ روز ارز پرداخت مي‌شود؟
به هيچ‌وجه. طرح طبقه‌بندي مشاغل با پيگيري گسترده از بخش‌هاي كارگري شهرستان عسلويه و كنگان و خوزستان (پالايشگاه ابادان و منطقه ويژه اروند) و با رايزني كميسيون‌هاي اجتماعي و انرژي مجلس، از ابتداي سال 1399 براي نيروهاي پيمانكاري و غير پروژه‌اي وزارت نفت اجرايي شد. البته تا امروز اجراي اين طرح تسري كامل نداشته چنانكه هنوز دوستان ما در برخي پالايشگاه‌هاي مجتمع گاز پارس جنوبي از مزاياي اين طرح محروم هستند. طبق ماده 6 آيين‌نامه اجرايي طرح طبقه‌بندي مشاغل، اگر نماينده‌هاي كارگري نسبت به محاسبات طرح و مابه‌التفات حقوق معترض باشند بايد كميته طبقه‌بندي مشاغل متشكل از نماينده كارفرما و كارگر و وزارت كار تشكيل شود كه در واقع ساختاري مشابه شوراي عالي كار است و تعيين مزد را از يكجانبه‌گرايي و اعمال نظر يكسويه كارفرما و دولت خارج مي‌كند. تا امروز با وجود اعتراضات ما بر نحوه محاسبات حقوق و نامه‌نگاري‌هاي مكرر با اداره كار منطقه ويژه، اداره تعاون استان و حتي وزير تعاون سابق براي تشكيل كميته طبقه‌بندي مشاغل، به اين مطالبه توجهي نشده و كميته طبقه‌بندي مشاغل را تشكيل نداده‌اند. امروز پرداخت حقوق هيچ‌يك از كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي مبناي ارزي به نرخ روز ندارد و بر اساس ريال پرداخت مي‌شود و با وجود نوسانات ارزي، رقم حقوق كارگران طي 12 ماه سال ثابت است و هيچ تغييري ندارد.
وضعيت امكانات رفاهي و شرايط اسكان و ساعت كار كارگران چطور است؟ در روزهاي گذشته و در اوج گرماي همراه با شرجي عسلويه اخباري از گرمازدگي و بيهوش شدن بعضي كارگران شنيديم و مدتي بعد خبر آمد كه ساعت كار در برخي پالايشگاه‌ها تغيير كرده است.
ما از ساعت 7 صبح تا 7 شب كار مي‌كنيم و يكي از مطالبات ما اجراي طرح 14-14 (14 روز كار و 14 روز استراحت) است كه البته از ابتداي شيوع كرونا با مصوبه ستاد ملي كرونا اين خواسته اجرا شده. خوابگاه‌ها اما همچنان فرسوده و غيراستاندارد و در بدترين وضعيت ايمني و بهداشتي است چنانكه در اتاق 12 متري، 4 نفر ساكن هستند. تمام كارگران مجتمع گاز پارس جنوبي بيمه تامين اجتماعي دارند و 7 الي 17درصد از قرارداد هر شركت پروژه‌اي همكار با مجتمع به عنوان مفاصا حساب تامين اجتماعي منظور مي‌شود. هزينه ساخت 12 پالايشگاه مجتمع گاز پارس جنوبي حدود 80 ميليارد دلار بوده كه با محاسبه همان كف 7 درصد مفاصا حساب، اداره تامين اجتماعي عسلويه و كنگان طي 20 سال گذشته حدود 5.6 دهم ميليارد دلار از ساخت اين پالايشگاه‌ها درآمد داشته است. با اين حال هيچ امكانات رفاهي براي كارگران ايجاد نشده و حتي امكانات درماني هم در حد صفر است. بيمارستان كنگان كمترين امكاناتي براي سنجش احتمال خطر سكته قلبي ندارد. امكانات تخصصي بيمارستان‌هاي عسلويه و جم و دير هم بسيار ضعيف است. در خود مجتمع گاز پارس جنوبي هيچ بيمارستاني ايجاد نشده و فقط يك كلينيك كارگاهي و آن‌هم فاقد امكانات تخصصي و فوق‌تخصصي داير است. در اين منطقه كه به دليل فعاليت شبانه‌روزي بخش نفت و گاز، خطر آتش‌سوزي و انفجار بسيار بالاست حتي يك بيمارستان سوانح سوختگي وجود ندارد و نزديك‌ترين بيمارستان سوانح سوختگي حداقل 6 ساعت با عسلويه فاصله دارد. با وجود آنكه در حوزه عملياتي و در منطقه بد آب و هوا و در دماي بالاي 50 درجه و شرجي 96درصد شاغل هستيم، شغل ما سخت و زيان‌آور محسوب نمي‌شود و صرفا بعد از 20 سال كار پيوسته، بايد از طريق شكايت از كارفرما، خواستار برقراري شرايط سخت و زيان‌آوري براي سنوات شغلي‌مان بشويم.
تجمع اعتراضي كارگران 12 پالايشگاه فعال مجتمع گاز پارس جنوبي - 16 تير 1400 در ميدان «كاكتوس» عسلويه- معترضان در اين تجمع يك روزه با در دست داشتن پلاکاردهایی خواستار اجرای دقیق طرح طبقه بندی مشاغل، برقراري طرح اقماري 14-14، ترميم دستمزدها، حذف شركت هاي پيمانكاري و ايجاد تشکل کارگری شدند.