ميلياردها در دود
اميررضا اعتمادي
از نخستين لحظاتي كه جنگ مستقيم ميان ايران و اسراييل آغاز شد، تمركز تحليلگران جهان بيشتر بر ابعاد نظامي و امنيتي آن بود. اما در پسِ دود و آتش، يكي از مهم‌ترين ميدان‌هاي نبرد، جايي است كه كمتر ديده مي‌شود: عرصه اقتصاد اسراييل. برخلاف بسياري از درگيري‌هاي منطقه‌اي كه تاثيرات اقتصادي آن محدود و قابل كنترل است، موج حملات مستقيم ايران به زيرساخت‌هاي حياتي رژيم صهيونيستي، ابعاد بي‌سابقه‌اي از شكنندگي اقتصاد اسراييل را به نمايش گذاشت. اين يادداشت با بررسي دقيق و مستند، به تحليل خسارت‌هاي اقتصادي وارده بر رژيم صهيونيستي ناشي از حملات مستقيم ايران مي‌پردازد.
۱. بخش انرژي؛ خاموشي در قلب اقتصاد
حملات موشكي ايران به تاسيسات حياتي انرژي اسراييل، يكي از سنگين‌ترين ضربه‌ها به اقتصاد اين رژيم بوده است. پالايشگاه بزان در حيفا - كه ستون فقرات تامين سوخت در اسراييل محسوب مي‌شود - بر اثر حملات موشكي تعطيل شد. از سوي ديگر، سكوي گازي ليوياتان كه نزديك به ۴۰ درصد برق مصرفي كشور را تامين مي‌كرد، براي مدت طولاني از مدار خارج شد. با تعطيلي موقت اين منابع، تامين گاز طبيعي براي نيروگاه‌ها مختل و واردات سوخت مايع جايگزين شد؛ آن هم در شرايطي كه بازار جهاني انرژي نيز پرنوسان و پرهزينه است.
۲. صنايع نظامي و دفاعي؛ جنگي كه ميلياردها دلار مي‌بلعد
بخش نظامي اسراييل در اين جنگ بيش از هميشه با چالش مالي روبه‌رو شده است. هر روز از اين درگيري، ميليون‌ها دلار هزينه جديد براي عمليات‌هاي نظامي و پدافندي به دولت اسراييل تحميل مي‌كند. تنها در دو روز نخست حملات، نزديك به ۱.۵ ميليارد دلار صرف پاسخ نظامي، پروازهاي جنگنده‌ها و شليك سامانه‌هاي دفاعي شد. هزينه رهگيري هر موشك با سامانه‌هايي مانند «گنبد آهنين» و «آرو» بين ۱ تا ۴ ميليون دلار برآورد مي‌شود. با ادامه جنگ، پيش‌بيني‌ها حاكي از افزايش كسري بودجه، كاهش رشد اقتصادي و اختلال در تخصيص منابع دولت به ساير بخش‌هاست.
۳. حمل‌ونقل و تجارت؛ وقفه در جريان حياتي كالا
بندر حيفا - به عنوان يكي از مهم‌ترين بنادر اسراييل با ۱۱.۷ ميليون تن تخليه كالا در سال - تحت تاثير حملات و تهديدهاي مستقيم قرار گرفته است. هر چند مقام‌هاي اسراييلي آسيب مستقيم به بندر را رد كرده‌اند، اما تخريب پالايشگاه مجاور، اختلال در زنجيره تامين و كاهش تردد كشتي‌ها و هواپيماها، گردش اقتصادي بندر را مختل كرده است. توقف پروازها و نگراني امنيتي شركت‌هاي حمل‌ونقل، گردشگري و واردات كالا را به‌طور جدي آسيب‌پذير كرده است.
۴. زيرساخت‌هاي عمومي و علمي؛ حمله به قلب دانش و توليد
زيرساخت‌هاي صنعتي، علمي و شهري اسراييل از ديگر قربانيان حملات ايران هستند. حمله موشكي به موسسه علمي وايزمان باعث نابودي كامل بيش از ۴۵ آزمايشگاه شد؛ هزينه بازسازي هر كدام از آنها ده‌ها ميليون دلار برآورد مي‌شود. همزمان، صدها واحد مسكوني و تجاري در مناطق شمالي و مركزي اسراييل آسيب ديده‌اند و بيش از ۵ هزار نفر ناچار به تخليه خانه‌هايشان شدند. مهندسان هزينه بازسازي اين مناطق را بيش از ۴۰۰ ميليون دلار برآورد كرده‌اند. اين نوع خسارت‌ها نه فقط به منابع مالي، بلكه به روحيه و آينده فناوري اين رژيم نيز لطمه زده است.
۵. ساير بخش‌ها؛ از گردشگري تا فناوري
با توقف پروازهاي خارجي، گردشگري كه يكي از منابع درآمد ارزي اسراييل بود، عملا فلج شده است. صنعت فناوري، هر چند در مقايسه با ديگر بخش‌ها مقاومت بيشتري نشان داده، اما به دليل تهديد مستمر به قطعي برق و اخلال در زيرساخت‌هاي ارتباطي، با كاهش بهره‌وري مواجه شده است. در همين حال، دولت با افزايش ماليات و فروش اوراق قرضه، در تلاش براي جبران كسري بودجه ناشي از جنگ است؛ اما اين اقدامات نيز به تورم و نارضايتي عمومي دامن زده‌اند.
جمع‌بندي و پيش‌بيني آينده
اقتصاد اسراييل كه تا پيش از اين در رتبه بالاي نوآوري و سرمايه‌گذاري جهاني قرار داشت، اكنون در آستانه يك دوره بازسازي گسترده و پرهزينه قرار دارد. تداوم حملات مستقيم ايران، نه‌تنها زيربناهاي حياتي اين رژيم را تخريب كرده، بلكه چهره اقتصادي آن را در سطح بين‌المللي نيز خدشه‌دار ساخته است. آژانس‌هاي اقتصادي بين‌المللي هشدار داده‌اند در صورت ادامه اين روند، رشد اقتصادي اسراييل در سال جاري به زير ۲.۵ درصد خواهد رسيد و فشار تورمي به‌ويژه در بخش انرژي و غذا افزايش خواهد يافت. در يك جمله، اين‌بار موشك‌ها فقط ديوارها را ويران نكردند؛ پايه‌هاي اقتصادي اسراييل را هم لرزاندند.
كارشناس اقتصادي