مثبت و متكي به خود!

اوضاع تقريبا نابسامان بافت‌هاي تاريخي، براي همه روشن است مگر آناني كه عمدا چشم‌شان را بسته‌اند و خود را به نشنيدن مي‌زنند. چرا؟ بماند. هنوز نگاه و چشم‌انداز قابل تحقق براي حفاظت و ارتقاي منزلت زيستي بافت‌هاي تاريخي وجود ندارد. حتي شايد لزوم حفظ بافت‌هاي تاريخي هم تبديل به يك اصل و حكم تاريخي نشده است. پرسش اول اين است: تدوين چشم‌انداز و سپس حفاظت از بافت‌هاي تاريخي به عهده كيست؟ پاسخ بسيار روشن است و از قبل همه آن را مي‌دانيم: دولت! به‌ويژه وزارت ميراث فرهنگي يا شهرداري.  حال، به ‌قول بچه‌ها و به رسم افسانه‌ها، بياييم چشم‌ها را ببنديم و باز كنيم، ببينيم هيچ خبري از دولت و شهرداري نيست! اصلا كاري به خوب و بد دولت و شهرداري نداريم. صحبت سر اين است كه اگر ما باشيم ‌و اين همه بافت ‌و خانه تاريخي، چه ازدست ما برمي‌آيد براي حفظ و توسعه آنها؟ در جهان مدرن، كم‌كم، نهاد دولت رو به افول است و نهادهاي مردمي بايد جايگزين شوند. اين روند در كشورهاي مختلف در درجات مختلف در حال وقوع است. ولي گريزناپذير و غيرقابل اجتناب است. حال، چه بهتر خود مردم پيشگام شوند و در مورد حوزه‌هايي كه مستقيما به خودشان مربوط است پا پيش بگذارند. 
خانه‌هاي تاريخي، عموما متعلق به خود مردم هستند. چه مي‌شود و چه بايد كرد خود مالكان اين خانه‌ها حافظ اين ميراث شوند. چه بايد كرد سازمان‌هاي مردم‌نهاد ميراث فرهنگي، به‌ جاي تلاش در جهت جلب حمايت دولت، دنبال تشويق مالكان خانه‌هاي تاريخي براي احياي ملك خودشان باشند؟ اگر مشكل حقوقي دارد اين سمن‌ها دنبال حل آنها باشند. اگر نياز به حمايت مالي دارند، اين سمن‌ها الگو و قالب مشاركتي تعريف كنند و مالك را به حمايت عمومي و واقعي مردم دلگرم كنند. مطمئنا اگر روزي مردم به اين نتيجه برسند كه چشم اميد به هيچ حمايت دولتي نبندند و خودشان بايد آستين بالا بزنند، آن روز ابتداي رنسانس و نوزايي حفاظت از بافت‌هاي تاريخي اين كشور خواهد بود. اين لحظه چندان دور نيست. موج گرايش به خانه‌هاي تاريخي در سال‌هاي اخير بسيار شتابان و اميدواركننده در حال پيشرفت است و دير يا زود تبديل به جريان غالب در فرهنگ كشور خواهد شد؛ چه بهتر كه شتاب آن را بيشتر كنيم. از سوي ديگر، همزمان با اوج‌گيري تمناي بافت تاريخي در ميان مردم، ناتواني و حتي بي‌علاقگي دولت‌ها براي حفاظت از اين آثار هر روز نمايان‌تر از روز پيش مي‌شود. پس، از يك طرف اميد به حمايت و اقدام دولت رنگ مي‌بازد، از سوي ديگر ميل به مشاركت در بازآفريني شهري و احياي بافت‌هاي تاريخي توسط خود مردم، هر روز بيشتر مي‌شود. پس، فرداي روشني در پيش است. بايد خودمان را براي آن روز آماده كنيم و بكوشيم تك‌تك ما هم سهمي در آن داشته ‌باشيم. گريزي نداريم؛ اين ميراث مال ما است و بايد خودمان از آن حراست كنيم.
معمار و مدرس دانشگاه