ابرقهرمان خودش بود
خسرو نقيبي
بچه يك خانواده پناهنده از اروپاي شرقي، در امريكاي پيش از جنگ دوم جهاني هر كاري كرد كه به عشقش برسد؛ به داستان‌گفتن، آن‌گونه كه خودش را خوشحال مي‌كرد. كنترلچي سينما شد، متن تبليغاتي نوشت، آگهي ترحيم هم؛ تا به تايملي رسيد. به انتشاراتي نخستين سال‌هاي رونق كاميك‌بوك‌ها. نوزده ساله بود كه ويراستار كتاب‌هاي فانتزي قهرمانانه شد و كاپيتان امريكا پيش چشمش جان گرفت. مظهر قدرت ملي كشورش برابر نازيسم كه داشت جهان را مي‌گرفت. او هم بود كه نخستين‌بار سپر كاپيتان را سمت دشمنانش پرتاب كرد تا سپر فقط يك وسيله دفاعي نباشد؛ اما اينها كافي نبود. او مي‌خواست ابرقهرمان‌هاي خودش را بسازد.
جنگ كه بالا گرفت او هم رفت و وقتي بازگشت كاميك‌ها چندان به ابرقهرمانان روي خوش نشان نمي‌دادند. وسترن شده بودند و پليسي. اين را نمي‌خواست. با جوآن ازدواج كرد و عشق زندگي‌اش هم او را تشويق كرد هماني كه بايد باشد: خالق ابرقهرمان‌ها. چهار شگفت‌انگيز را نوشت و با الهام از دكتر فرانكنشتاين هالك را خلق كرد. از هاوارد هيوز و جاه‌طلبي‌هايش توني استارك يا همان آيرون‌من را ساخت و اسپايدرمن را با ديدن حشره‌اي سروته روي ديوار خلق كرد. بازيگوش بود و جاه‌طلب؛ با ايده‌هايي شبيه اينكه چرا حتما بايد ابرقهرمان قلچماق باشد و درشت‌هيكل. انت‌من را ساخت كه به كلي خرق عادت بود و يك‌دوجين كاراكتر منفي كه برخي‌شان را دوست داشت و زمان كه گذشت به جهان قهرمانان اضافه‌شان كرد. بلك‌ويدو و گروت و بلك‌پنتر و اسكارلت‌ويچ همه از سمت شر به خير رسيدند. پسربچه حالا در گذر از جواني همان‌جايي بود كه مي‌خواست. خالق داستان‌هاي كودكان جهان بود و فرمانرواي يك جهان فانتزي. شايد خودش نديد ولي ابرقهرمان واقعي، خود «استن لي» بود؛ با داستان پرفراز و نشيب زندگي كسي كه خواست و توانست.
وقتي به او گفتند چرا داستان زندگي خودش را هيچ‌وقت ننوشته، گفت: «من ۶۰سال در كنار يك زن زندگي كردم. آنها قصه‌هاي مرداني را دوست دارند كه از يك عاشقانه به عاشقانه ديگر مي‌روند.» اما ما كه يادمان مي‌ماند داستان زندگي خودش بود كه استن‌لي را به ما داد. به ما بچه‌هاي بزرگ شده در دل رنگ و تصوير. به ما بچه‌هاي عاشق داستان شخصيت‌هايي كه هر نشدي را شد مي‌كردند. او مارول را ساخت؛ يكي از دو امپراتوري داستان‌هاي مصور را.
سر نمايش آخرين فيلم جهان سينمايي مارول، صف نمايش منتهي به سالن، پر از پسر و دخترهاي ده، پانزده‌ساله بود. لي در ۹۵سالگي مرد اما بچه‌هايي با ۸۰سال فاصله سني با او، هنوز روياهايشان را به ساعت او تنظيم مي‌كنند. كدام ابرقهرمان چنين قدرتي دارد؟