حميدرضا خالدي
ديروز خبري در فضاي مجازي به سرعت منتشر شد كه بر اساس آن، يكي از كارشناسان مدعي شده بود، برف سنگيني كه در كردستان باريده در چند سال اخير بي‌سابقه بوده است. به دنبال انتشار اين خبر تعداد ديگري از كارشناسان مدعي شدند كه نه‌تنها بارش‌هاي اخير بي‌سابقه بوده كه حتي مي‌تواند اقليم كشور را تغيير دهد. با اين وجود احد وظيفه، مديركل پيش‌بيني سازمان هواشناسي كشور هر دو ادعا را رد مي‌كند و آنها را ناشي از اظهارات غيركارشناسانه مي‌داند. گرچه وي نيز مدعي است كه امسال بارش‌هاي كشور بسيار بهتر از گذشته بوده است و اصلا قابل قياس با مدت مشابه سال 97 نيست. اما اينكه اين بارش‌ها تا چه حد در كاهش كمبود بارش‌هاي مناطق مختلف كشور و بخصوص مناطق جنوبي موثر بوده و از آن مهم‌تر وضعيت بارش‌ها در بهار سال آينده، در كنار طرح ابهامات و شايعاتي كه در اين زمينه وجود دارد، سوالاتي است كه دكتر وظيفه در اين گفت‌وگو به آنها پاسخ داده است. گفت‌وگويي در زمينه همه ابعاد بارش‌هاي اخير.
آقاي دكتر خوشبختانه طي چند هفته اخير شاهد بارش‌هاي خوبي در برخي مناطق كشور بوديم. به نحوي كه حتي ديروز در خبري از قول يكي از كارشناسان نوشته بودند، بارش‌ها در برخي مناطق مثل كردستان در چند سال اخير بي‌سابقه بوده است. واقعا همين‌طور است؟
قبل از هر چيز اجازه دهيد در مورد همين اظهارنظرهايي كه منتشر مي‌شود، نكته‌اي را بگويم. اصولا نمي‌دانم اين اظهارات بر چه پايه و اساسي گفته مي‌شود، ولي هر چه هست فاقد وجاهت علمي و كارشناسي است. اما در مورد وضعيت بارش‌هاي اخير بايد بگويم بررسي مدل‌هاي بارشي مويد آن است كه گرچه در نقاطي مانند سيستان و بلوچستان و هرمزگان بارش‌ها تا همين چند وقت قبل چندان قابل توجه نبوده و حدود 30 درصد زير خط بارش‌هاي نرمال بوده است ولي خوشبختانه، بارش‌هاي اخير باعث شده تا در كل كشور و بخصوص اين مناطق كم‌بارش تاحدودي كمبودها جبران شود.
و اين روند ادامه خواهد داشت؟
فكر مي‌كنم، همين‌طور باشد. مثلا اواخر هفته بعد سامانه تقريبا قدرتمند ديگري وارد كشور مي‌شود كه انتظار ما اين است بارش‌هاي ناشي از آن تاثيرات بسيار مطلوبي در افزايش مقدار آب مناطق جنوبي مثل جنوب فارس و سيستان و بلوچستان و كرمان و هرمزگان و... داشته باشد.
يعني اين بارش‌ها مي‌تواند كمبود بارش‌ها در اين مناطق را جبران كند؟
بله، برداشت ما اين است كه مقدار اين‌بارش‌ها بسيار فراتر از انتظار خواهد بود و تا حدود زيادي كمبود بارش‌ها را جبران مي‌كند.
و در حال حاضر وضعيت بارش‌ها در كل كشور چگونه است؟
بالاتر از حد نرمال است.
مثلا چقدر بالاتر؟
بر اساس آمار موجود هم اينك ميانگين بارش‌هاي كل كشور 21 درصد بيشتر از حد نرمال است.
پس بايد نسبت به سال گذشته وضعيت بهتري داشته باشد.
دقيقا، اصلا با سال گذشته قابل مقايسه نيست. به عنوان مثال بارش ميانگين كل كشور در سال جاري تاكنون چيزي حدود 131 ميليمتر بوده است در حالي كه در سال گذشته و در همين بازه زماني اين رقم چيزي حدود 44 ميليمتر بوده كه اصلا قابل قياس نيست.
يعني چيزي حدود 5/3 برابر.
نه، اين مقايسه هم درست نيست. چون بر اساس روش‌هاي علمي نمي‌توان اين‌گونه استنباط كرد. ولي خب خيلي بهتر بوده است.
پس سال گذشته وضعيت ما خيلي بد بوده، درست است؟
بله، واقعا وضعيت بدي داشتيم.
برخي‌ها مدعي‌اند كه اين بارش‌ها مي‌تواند تا حدي حتي اقليم كشور را نيز تحت تاثير قرار دهد. اين فرضيه درست است؟
نه، اين هم از آن حرف‌هايي است كه به هيچ عنوان پايه و اساس علمي ندارد. اصولا تغيير اقليم با يك فصل بارش تغيير نمي‌كند. بلكه بايد حداقل 40-30 سال بگذرد تا مثلا يك درجه دما افزايش يا كاهش پيدا كند. البته در برخي نقاط مثل قطب جنوب همين يك درجه افزايش هم عواقب وخيمي را به دنبال دارد و باعث آب شدن يخ‌ها مي‌شود.
و اينكه اين افزايش بارش‌ها و تغيير الگوي بارشي مختص همه جهان بوده يا فقط ويژه كشورهاي خاورميانه و ايران است؟
كلا مدل‌هاي هواشناسي جهاني است. يعني كل جهان تحت تاثير قرار مي‌گيرند. مثلا سال گذشته مقدار دي‌اكسيد‌كربن 370 ppm، بوده است در حالي كه اين رقم امسال به 400 ppm مي‌رسد. دليل آن هم ناشي از سرعت و افزايش استفاده بيشتر از سوخت‌هاي فسيلي است. جالب است كه بدانيد از زمان روي كار آمدن ترامپ و پشت پا زدن او به معاهده‌هاي استفاده از سوخت‌هاي سبز، اين روند به شكل وحشتناكي در حال افزايش است، چرا كه ديگر كشورها خودشان را ملزم به استفاده از سوخت‌هاي غيرفسيلي نمي‌دانند.
خب اين افزايش بارش‌ها و پرآبي را شما هم پيش‌بيني كرده بوديد؟
ببينيد، آن‌قدر تغييرات اقليم و الگوهاي آن متغير هستند كه نمي‌توان به سادگي و با دقت آنها را پيش‌بيني كرد. البته پيش‌بيني در اين زمينه بيشتر در حوزه همكاران بخش اقليم‌شناسي است كه آنها نيز از اواخر تابستان پيش‌بيني كرده بودند كه زمستان پربارشي را خواهيم داشت كه مقدار بارش‌ها در آن فراتر از حد نرمال خواهد بود. خوشبختانه همين‌طور هم شد.
و اقليم‌شناسان، پيش‌بيني‌‌شان براي بهار سال آينده چيست؟
آنها پيش‌بيني كرده‌اند كه بارش‌ها در چند ماه آينده در حد نرمال است كه با توجه به بارش‌هاي خوب اخير مي‌تواند، نويد‌بخش سال خوبي براي كشورمان باشد. اما باز هم تاكيد مي‌كنم كه اين پيش‌بيني‌ها ممكن است تغيير كند چون عوامل زيادي در پربارش يا كم‌بارش شدن يك اقليم موثر هستند.