دو مدعي قدرت در ونزوئلا كرسي يكديگر را
تهديد مي‌كنند
چه كسي رييس مي‌ماند؟
شهاب شهسواري
ونزوئلا، شنبه شب بار ديگر شاهد اردوكشي‌هاي خياباني هواداران و مخالفان دولت ونزوئلا بود. كاراكاس و شهرهاي بزرگ ونزوئلا در بيستمين سالگرد روي كار آمدن هوگو چاوز، رييس‌جمهور چپ‌گراي پيشين اين كشور بار ديگر ميزبان شهرونداني بود كه از يك در حمايت از دولت نيكولاس مادورو، جانشين منتخب هوگو چاوز و از سوي ديگر در حمايت از دولت خودخوانده خوآن گوايدو، رييس مجمع ملي ونزوئلا به خيابان‌ها آمده بودند. بحران مشروعيت سياسي در ونزوئلا بعد از آن آغاز شد كه 10 روز پيش، خوآن گوايدو در جمع هوادارانش با ترديد در مشروعيت دولت مادورو، سوگند رياست‌جمهوري ياد و تاكيد كرد بر اساس قانون اساسي ونزوئلا مادامي كه دولت مشروع در كشور حاكم نباشد به عنوان رييس مجمع ملي مسوول تشكيل دولت موقت و برگزاري انتخابات است. همزمان دو مدعي قدرت در كاراكاس، روز شنبه براي هواداران‌شان سخنراني كردند. نيكولاس مادورو در جمع هوادارنش تاكيد كرد كه تنها رييس‌جمهور مشروع در ونزوئلا است و پيشنهاد داد انتخابات پارلماني ونزوئلا زودتر از موعد مقرر (سال 2020) برگزار شود تا معلوم شود «چه كسي منتخب مردم ونزوئلاست.» در برابر خوآن گوايدو، در جمع هوادارانش تاكيد كرد كه «مذاكراتي محرمانه با سران ارتش برگزار كرده است» و از آنها خواسته تا با پشت كردن به دولت حاكم به دولت او بپيوندند. او همچنين خبر داد كه كمك‌هاي خارجي «بشردوستانه» وعده داده شده از سوي امريكا را از طريق كشورهاي همسايه به درون ونزوئلا مي‌آورد تا ميان مردم پخش كند. همزمان دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در تازه‌ترين اظهارنظر خود در مورد بحران ونزوئلا در مصاحبه‌اي كه روز يكشنبه از شبكه خبري سي‌بي‌اس پخش شد، گفته كه اعزام نيروي نظامي به ونزوئلا، يكي از گزينه‌هاي واشنگتن براي سرنگوني دولت اين كشور امريكاي جنوبي است. وي همچنين خبر داد كه تاكنون دست كم يك بار درخواست گفت‌وگو و مذاكره از سوي نيكولاس مادورو رييس‌جمهور ونزوئلا را رد كرده است. پيش از اين مادورو مدعي شده بود كه بارها درخواست مذاكره با رييس‌جمهور امريكا را مطرح كرده است، اما جان بولتون، مشاور امنيت ملي او جلوي چنين ديداري را گرفته است.
اردوي مخالفان دولت
خوآن گوايدو، رييس مجمع ملي و رييس‌جمهور خودخوانده كه از پشت تريبوني با نشان رياست‌جمهوري ونزوئلا در جمع هزاران نفر از هوادارانش صحبت مي‌كرد، گفت: مادامي كه نيكولاس مادورو «غاصب كرسي رياست‌جمهوري باقي بماند» مردم را در خيابان‌ها نگه مي‌دارد. او از فرماندهان ارتش ونزوئلا خواست تا «به مردم ونزوئلا بپيوندند.» گوايدو خطاب به نظاميان ونزوئلا گفت: «درخواست ما فقط اين نيست كه از تيراندازي به مردم خودداري كنيد، ما مي‌خواهيم بخشي از فرآيند آشتي ونزوئلا باشيد.» گوايدو تاكيد كرد كه به زودي بخشي از كمك‌هاي بشردوستانه بين‌المللي توسط دولت خودخوانده او از سه نقطه مرزي از جمله از طريق كلمبيا به خاك ونزوئلا وارد خواهد شد. مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا پيش از اين خبر داده بود كه 20 ميليون دلار «كمك بشردوستانه» در اختيار خوآن گوايدو و اطرافيانش قرار مي‌دهد. گوايدو گفته است كه تاسيسات دريافت كمك‌هاي بشردوستانه در سه محل در كلمبيا، برزيل و يك جزيره در درياي كاراييب ايجاد مي‌شود تا كمك‌هاي بين‌المللي از طريق اين پايانه‌ها به خاك ونزوئلا ارسال شوند. ايوان دوكو، رييس‌جمهور كلمبيا روز يكشنبه تاييد كرد كه كشورش آماده تاسيس مراكزي براي انتقال كمك‌هاي بشردوستانه خارجي به ونزوئلاست. هفته پيش وزير خزانه‌داري و مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا هم در نشست خبري اعلام كرده بودند كه اموال شركت ملي نفت ونزوئلا را در اين كشور ضبط مي‌كنند تا «به جاي غارتگران به دست مردم ونزوئلا برسد.» خوآن گوايدو ادعا كرده ورود اقلام بشردوستانه از طرف او، يك «آزمايش براي نيروهاي مسلح است.»
اردوي موافقان دولت
در برابر نيكولاس مادورو، رييس‌جمهور ونزوئلا در مراسمي كه به مناسبت بيستمين سالگرد سوگند رياست‌جمهوري سلفش - هوگو چاوز - برگزار شده بود در جمع هزاران نفر از هوادارانش راهپيمايي‌هاي روز شنبه مخالفان را «بخشي از كودتاي تحت رهبري امريكا» توصيف كرد. مادورو تاكيد كرد: «من اعتقاد دارم كه بايد قوه مقننه كشور دوباره مشروعيت پيدا كند و آماده‌ام تضمين برگزاري انتخابات آزادي بدهم كه مردم يك مجمع ملي جديد انتخاب كنند.» مادورو، دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا را خطاب كرد و گفت: «فكر كردي امپراتور جهان هستي؟ فكر مي‌كني ونزوئلا در مقابل دستورات تو تسليم مي‌شود؟ ما تسليم‌پذير نيستيم.» مادورو بار ديگر تاكيد كرد كه آماده است با رهبران اپوزيسيون گفت‌وگو كند تا امكان «همگرايي ملي در ونزوئلا» بيشتر فراهم شود. پيشنهاد مذاكره ميان دو طرف از سوي مكزيك و اروگوئه، مطرح شده و در حالي كه رييس‌جمهور ونزوئلا از اين پيشنهاد استقبال كرده است، خوآن گوايدو مي‌گويد حاضر به هيچ شكل از «گفت‌وگوهاي جعلي» نيست. به گزارش اي‌بي‌سي نيوز امريكا، هواداران مادورو معتقدند كه هواداران گروه‌هاي مخالف خواهان شكست «انقلاب بوليواري» در كشورشان هستند و با راهپيمايي‌ها و مانع‌تراشي‌هاي مستمر راه را براي تحريم‌هاي خارجي هموار كرده‌اند.
نقش نظاميان
صبح شنبه خبر رسيد كه يك ژنرال ارشد ونزوئلايي به نام فرانسيسكو يانز، از ارتش جدا شده و به مخالفان اعلام وفاداري كرده است. يانز با ارسال ويديويي در شبكه‌هاي اجتماعي از هم‌قطاران خود خواست تا از دولت سوسياليست ونزوئلا جدا شوند. اين نظامي ارشد ونزوئلايي، خوان گوآيدو را «رييس‌جمهور من» خواند، اما توضيح نداده كه اين ويديو را در خاك ونزوئلا ضبط كرده يا از كشور خارج شده است. در تماس آسوشيتدپرس با اين نظامي ونزوئلايي او با يك خط تلفني و پيش‌شماره كلمبيا، اصالت ويديوي پست شده را تاييد كرد. او به آسوشيتدپرس گفته است: «مادامي كه دستوراتش از فرمانده قانوني كل قوا، رييس‌جمهور گوايدو دريافت نكند» نمي‌تواند توضيح بيشتر بدهد. ژنرال يانز در پيام ويديويي خود مدعي شده است كه «90 درصد نظاميان ونزوئلا» مخالف دولت اين كشور هستند. با وجود اين صحبت‌ها، وزير دفاع و فرماندهان محلي ارتش ونزوئلا، از هفته پيش رسما از دولت نيكولاس مادورو حمايت كرده‌اند و آمادگي خود براي مقابله با «كودتاي امريكايي گوايدو» را اعلام كردند. حساب كاربري نيروي هوايي ونزوئلا در شبكه اجتماعي توييتر نيز با انتشار عكسي از ژنرال فراري ارتش -فرانسيسكو يانز- از او با عنوان «خائن» نام برده است. در بيانيه فرماندهي نيروي هوايي ارتش ونزوئلا آمده است: «ما اعلاميه ژنرال يانز را كه تصميم گرفته است به سوگند وفاداري خود به ملت خيانت كند و از نقشه‌هاي خارجي پيروي كند، محكوم مي‌كنيم.»
تازه‌ترين واكنش‌هاي بين‌المللي
به گزارش رويترز وزير خارجه تركيه روز يكشنبه با انتقاد از كشورهايي كه از ادعاي خوآن گوايدو براي رياست جمهوري حمايت كرده‌اند، تاكيد كرد كه اين كشورها در حال «دامن زدن به بحران در ونزوئلا هستند.» خوآن گوايدو، رييس‌جمهور خودخوانده ونزوئلا در مصاحبه‌اي با روزنامه ساوت‌چاينا مورنينگ پست هنگ‌كنگ، گفته است كه آمادگي دارد هر چه سريع‌تر گفت‌وگوهايش را با دولت چين آغاز كند. گوايدو ادعا كرده است سرمايه‌گذاري‌هاي چين در ونزوئلا توسط دولت مادورو حيف و ميل شده است. دولت چين در دهه گذشته بيش از 50 ميليارد دلار وام و سرمايه‌گذاري مستقيم در اختيار دولت ونزوئلا قرار داده است كه به ازاي آن در طول سال‌هاي گذشته نفت مجاني از اين كشور دريافت مي‌كند.
به گزارش اسپوتنيك، فدريكا موگريني، رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا در ديداري با تابار واسكز، رييس‌جمهور اروگوئه خبر داد كه جمعه هفته جاري نمايندگان 8 كشور اروپايي (اسپانيا، پرتغال، ايتاليا، هلند، فرانسه، آلمان، سوئد و بريتانيا) همراه با چهار كشور امريكاي لاتين (بوليوي، كستاريكا، اكوادور و اروگوئه) نشستي با عنوان «گروه تماس ونزوئلا» در اروگوئه برگزار خواهند كرد. قرار است وزراي خارجه اين 12 كشور اروپا و امريكاي لاتين بحران جاري ونزوئلا را مورد بحث و تبادل نظر قرار دهند. چهار كشور اروپايي فرانسه، آلمان، اسپانيا و بريتانيا هفته گذشته ضرب‌الاجلي هشت روزه براي دولت مادورو تعيين كرده بودند كه در صورت عدم اعلام برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري آزاد و منصفانه، رهبر مخالفان را به عنوان دولت مشروع ونزوئلا به رسميت خواهند شناخت. با اين حال وزير امور اروپايي دولت فرانسه، ناتالي لويسو گفته است كه در شرايط حاضر اگر انتخابات اعلام نشود «كشورهاي اروپايي اين گزينه را مدنظر دارند.» همزمان سفير ونزوئلا در عراق، به عنوان اولين ديپلمات ارشد اين كشور با انتشار ويديويي در شبكه‌هاي اجتماعي جدايي خود از دولت مادورو را اعلام كرده است و به دولت خوآن گوايدو ابراز وفاداري كرد.