اصلاح استاندارد معاينه فني
يوسف رشيدي
آلودگي هواي تهران و ساير كلانشهرها تك‌علتي نيست. از همين رو نمي‌توان تمام آلودگي را متوجه خودروهاي سنگين بدانيم اما به هر حال خودروهاي سنگين هم يكي از آلاينده‌هاي هوا به شمار مي‌روند. درباره چگونگي كنترل آلايندگي اين خودروها تاكنون مباحث متعددي مطرح شده است. از طرح‌هايي مانند جايگزيني خودروهاي فرسوده تا استفاده از فيلتر دوده و گرفتن معاينه فني و جريمه خودروها طرح‌هايي بوده كه مورد استفاده قرار گرفته است. به نظر من در شرايط كنوني كشور كه دولت با تنگناهاي اقتصادي روبه‌رو است طرح‌هايي مانند جايگزيني خودروهاي فرسوده نمي‌تواند به سرعت اجرايي شود. در نتيجه به نظر مي‌رسد دولت بايد توجهش را صرف استفاده از طرح‌هاي نرم‌افزاري كند. براي اين كار دو اولويت بيش از ساير موارد اهميت دارد. نكته اول لزوم اجراي قانون نصب فيلتر دوده مصوب سال 1393 است. متولي اجراي اين قانون وزارت كشور است و نظارت هم بر عهده سازمان حفاظت محيط زيست قرار دارد. متاسفانه الزام خودرو به نصب فيلتر دوده در شهرداري تهران هم هنوز به طور كامل تبديل به رويه مستمر نشده است. در اين خصوص بايد وزارت كشور اهتمام بيشتري نشان دهد و يك بار براي هميشه الزام نصب فيلتر دوده به‌طور گسترده مورد توجه قرار گيرد.
در اين راه ادعاهايي مانند اثربخش نبودن نصب فيلتر دوده در كنترل ذرات معلق را هم نبايد جدي گرفت زيرا درباره بديهيات نبايد صحبت كرد زيرا اثربخشي فيلتر دوده در تمام دنيا مورد تاييد مراكز معتبر بين‌المللي است. فيلترهاي استاندارد بعضا تا 99 درصد ذرات معلق را مي‌گيرد پس نبايد تجربه‌هاي جهاني را انكار كنيم. مگر اينكه از فيلترهاي غيراستاندارد استفاده شود كه خب روشن است استفاده از آنها نمي‌تواند نتيجه بخش باشد.
اولويت دوم اصلاح خطوط معاينه فني خودروهاي سنگين است. قبل از اين استانداردهاي معاينه فني خودروهاي سبك چند بار در كشور اصلاح شده است. اكنون بايد معاينه فني خودروهاي سنگين ارتقا يابد. اينكه يك خودروي سنگين يك معاينه فني غيراستاندارد داشته باشد و هوا را هم آلوده كند فايده ندارد. سازمان حفاظت محيط زيست بايد حدود مجاز معاينه فني خودروهاي ديزل را با توجه به ذرات معلقي كه توليد مي‌كنند بازنگري و اصلاح كند. از آنجا كه مشكل اصلي شهر تهران ذرات معلق است؛ اگر اين استانداردها بهبود پيدا كند مي‌توان تا حد قابل قبولي آلودگي خودروهاي ديزل را كاهش داد. در صورتي كه سازمان حفاظت محيط زيست اين استانداردها را به شكل مطلوبي بازنگري و اصلاح كند؛ آن وقت در گام بعد مي‌توان از پليس انتظار داشت كه به‌طور جدي‌تري خودروهاي فاقد معاينه را جريمه كند. بدون رعايت آن پيش‌نيازها اما اصرار به اصلاح ميزان جرايم مربوط به خودروهاي فاقد معاينه فني اثربخشي لازم را در پي نخواهد داشت.