دونالد ترامپ در سفر چهار روزه خود به خاورميانه، با استقبالي شبيه به استقبال سلطنتي مواجه شد. كاخ‌هاي مجلل، همراهي جت‌هاي جنگنده، رژه شترها و بسياري چيزهاي ديگر از جمله بخش‌هاي اين استقبال بودند. اين دقيقا همان نوع تشريفاتي بود كه ترامپ با علاقه‌اي كه به زندگي لوكس و طلايي دارد، هميشه تحسين مي‌كند.
او اظهار داشت كه تمركزش بر تامين پول و معاملات براي ايالات‌متحده است. كشورهاي خليج‌فارس نيز با سرمايه‌گذاري‌ها، معاملات تسليحاتي و خريد هواپيماهاي «بويينگ» تلاش كردند تا نظر مثبت ترامپ را جلب كنند؛ حتي يك هواپيماي بسيار لوكس را به او هديه دادند. در ادامه 5 نكته مهم از سفر ترامپ را تشريح مي‌گردد:
١- سفري كه به تقويت خودبزرگ‌بيني
ترامپ انجاميد
ترامپ فردي است كه به وفاداري، قدرت و زرق و برق اهميت زيادي مي‌دهد. او در دوره دوم رياست‌جمهوري‌اش از وفاداري كاركنان و اعضاي كابينه‌اش بهره‌مند شد. او شيفته قدرت خودكامگان، مانند ويكتور اوربان در مجارستان و ولاديمير پوتين در روسيه است. او زمان زيادي را در اقامتگاه لوكس خود در مار-ئه-لاگو در پالم بيچ فلوريدا مي‌گذراند و دفتر كار بيضي شكل كاخ سفيد را با تزئينات طلايي بازطراحي كرده است. ترامپ اوايل اين ماه در ديدار با نخست‌وزير جديد كانادا، مارك كارني با افتخار در مورد دفتر كار بيضي شکل خود گفت: «هر چه زيباتر مي‌شود با عشق بيشتر، مي‌دانيد، ما با عشق فراوان و طلاي ۲۴ عيار از آن مراقبت مي‌كنيم و اين هميشه كمك مي‌كند.»
او در سفر به خاورميانه نيز تقريبا همان استقبال را تجربه كرد؛ تعظيم‌ها، رهبراني كه با مشت آهنين حكومت مي‌كنند و كاخ‌هايي با زرق و برق مرمري و طلايي.
٢- سفري متمركز بر معاملات
اما تحت‌الشعاع يك هواپيما
توافقات مالي زيادي بين ايالات‌متحده با قطر، عربستان‌سعودي و امارات متحده عربي صورت گرفت، ازجمله: خريد جت‌هاي «بويينگ» توسط خطوط هوايي دولتي قطر، خريد ميلياردها دلار سلاح امريكايي توسط قطر، ساخت يك پرديس هوش مصنوعي توسط امارات، سرمايه‌گذاري عربستان در تحقيقات پزشكي و نظامي و همچنين ديگر قراردادها در حوزه نفت. اما هديه قطر به ترامپ يعني يك هواپيماي ۷۴۷ به عنوان جايگزين براي «ايرفورس وان» بيشترين توجه را به خود جلب كرد و انتقاداتي را از سوي جناح‌هاي چپ، راست و حاميان «ماگا» به همراه داشت. اين هواپيما كه به عنوان يك «قصر پرنده» با ارزشي حدود ۴۰۰ ميليون دلار توصيف شده، ترامپ را مجذوب خود كرده است. او اين هديه را يك «ژست عالي» ناميد و گفت: «من هرگز كسي نيستم كه چنين پيشنهادي را رد كنم» و افزود: «ممكن است يك فرد احمق بگويد، نه، ما يك هواپيماي بسيار گرانقيمت و رايگان نمي‌خواهيم.»
ترامپ اين هواپيما را «هديه‌اي به وزارت دفاع» ناميد، اما اين هواپيما پس از پايان دوره رياست‌جمهوري او باقي نخواهد ماند. او گفت كه پس از پايان دوره‌اش، اين هواپيما از رده خارج شده و به كتابخانه رياست‌جمهوري‌اش منتقل خواهد شد. در حال حاضر، «بويينگ» در حال ساخت جت‌هاي جديد «ايرفورس وان» است، اما ترامپ از تاخيرها ابراز نارضايتي كرده است. او در آخرين روز سفر خود گفت: «من چهار روز است كه اين كار را انجام مي‌دهم. الان مي‌روم و سوار يك بويينگ ۴۲ ساله مي‌شوم. اما هواپيماهاي جديد در راه هستند، هواپيماهاي جديد در راه هستند.»
٣- حتي بسياري از جمهوري‌خواهان معتقدند
كه پذيرفتن اين هواپيما ايده بدي است
پذيرفتن اين هواپيما به نظر مي‌رسد كه بند «امتيازات» (Emoluments Clause) در قانون اساسي ايالات‌متحده را نقض مي‌كند؛ بندي كه دريافت هدايا از رهبران خارجي را ممنوع مي‌كند. همچنين، اين هواپيما فقط براي چند سال قابل استفاده خواهد بود. علاوه بر اين، هواپيما نياز به بازبيني و بازسازي دارد تا از وجود دستگاه‌هاي شنود احتمالي مطمئن شوند و همچنين براي رعايت استانداردهاي امنيتي يك هواپيماي رياست‌جمهوري، بايد به طور كامل جداسازي و مجددا مونتاژ شود. اين فرآيند ممكن است سال‌ها زمان ببرد و هزينه‌هاي اضافي زيادي به همراه داشته باشد. اما ممكن است ترامپ همه اين مسائل را ناديده بگيرد و با اين حال از هواپيما استفاده كند، حتي با وجود مخالفت‌هاي شديد از درون حزب خود.
سناتور مايك روندز از داكوتاي جنوبي در گفت‌وگويي با سي‌ان‌ان از يك استعاره قديمي استفاده كرد و نسبت به اين هديه هشدار داد. او گفت: «به نظر من، يوناني‌ها خيلي وقت پيش چيزي شبيه به اين داشتند، و كسي يك اسب طلايي را به داخل يك جامعه آورد.» سناتور هميشه رنگارنگ جمهوري‌خواه، جان كندي از لوئيزيانا، نيز در فاكس نيوز چنين اظهارنظر كرد: «من به قطر همان‌قدر اعتماد دارم كه به يك سرويس بهداشتي بين‌راهي اعتماد دارم... با اين افراد، به خدا توكل كن، ولي شترت را هم محكم ببند.»
ترامپ پس از بازگشت از سفر خود، با واكنش‌هاي زيادي به دليل پذيرش اين هديه مواجه شده است؛ ازجمله به دليل تمايلش به پذيرفتن يك هواپيماي ۴۰۰ ميليون دلاري، درحالي كه از ديگر امريكايي‌ها درخواست صرفه‌جويي و رياضت اقتصادي دعوت مي‌كند.
٤- ترامپ آنچه مي‌خواست را به دست آورد
بدون هيچ‌گونه صحبت عمومي درباره
دموكراسي يا حقوق بشر
به طور معمول، روساي‌جمهور امريكا كه به خاورميانه سفر مي‌كنند، علاوه بر ايجاد روابط جديد، در مورد ترويج دموكراسي نيز صحبت مي‌كنند. اما ترامپ از خاورميانه‌اي سخن گفت كه به باور او، در حال عبور از «تقسيمات خسته‌كننده» است و «به‌جاي هرج‌ومرج، بر تجارت متمركز است» و «به‌جاي تروريسم، بر فناوري متمركز شده.»
او در سخنراني خود در رياض اظهار داشت: «شگفتي‌هاي درخشان رياض و ابوظبي توسط به‌اصطلاح ملت‌سازان، نئومحافظه‌كاران يا سازمان‌هاي غيرانتفاعي ليبرال ايجاد نشده‌اند؛ همان‌هايي كه تريليون‌ها دلار خرج كردند و در توسعه كابل، بغداد و بسياري از شهرهاي ديگر شكست خوردند.»
ترامپ ادامه داد: «در عوض، تولد يك خاورميانه مدرن توسط خود مردم اين منطقه رقم خورده است. مردمي كه همين‌جا هستند، مردمي كه تمام عمرشان را اينجا زندگي كرده‌اند، كشورهايي مستقل ساخته‌اند، ديدگاه‌هاي منحصربه‌فرد خود را دنبال كرده و سرنوشت خود را به روش خودشان رقم زده‌اند.» و افزود: «واقعا باور نكردني است آنچه انجام داده‌ايد.» براي ترامپ، به نظر مي‌رسد كه هيچ‌كدام از اين مسائلي مانند حقوق بشر، انتخابات و دموكراسي اهميت چنداني ندارند. براي او، معاملات بر اصول ارجحيت دارند و اين رويكرد، فاصله گرفتن از رهبري اخلاقي امريكا را نشان مي‌دهد.
ترامپ با انتقاد از روساي‌جمهور پيشين امريكا گفت: «در سال‌هاي اخير، تعداد زيادي از روساي‌جمهور امريكا به اين تصور مبتلا شده بودند كه وظيفه ما اين است كه به روح رهبران خارجي نگاه كنيم و از سياست‌هاي ايالات‌متحده براي اجراي عدالت در برابر گناهان آنها استفاده كنيم.»
٥- تمركز امريكا در اين سفر بر معاملات بود
ترامپ در اين سفر، هدف اصلي‌اش امضاي قراردادها و معاملات بود. اما فرار از برخي بحران‌هاي بين‌المللي مهم هم كاملا ممكن نبود و ترامپ مجبور در مورد اين بحران‌ها نيز اظهارنظر كند.
او با خبر برداشتن تحريم‌هايي كه دهه‌ها عليه سوريه اعمال شده بود، خبرساز شد. ترامپ با رهبر جديد اين كشور، احمد الشرع ديدار كرد؛ فردي كه تا همين اواخر، ۱۰ ميليون دلار جايزه براي دستگيري‌اش ازسوي ايالات‌متحده به دليل ارتباطات گذشته‌اش با القاعده تعيين شده بود.
اگرچه ترامپ از روساي‌جمهور پيشين امريكا كه سعي داشتند از طريق «نگاه به روح» رهبران خارجي آنها را قضاوت كنند، انتقاد كرد (اشاره‌اي به جورج دبليو بوش و ولاديمير پوتين) اما او از رهبر جديد سوريه به‌شدت تمجيد كرد. ترامپ او را «جذاب»، «سرسخت» و با «گذشته‌اي بسيار قوي» توصيف كرد. همچنين او را «مبارز» ناميد.
ترامپ اضافه كرد: «او واقعا شانس خوبي براي حفظ يكپارچگي كشورش دارد. او يك رهبر واقعي است. او يك حركت بزرگ را رهبري كرد و واقعا شگفت‌انگيز است.»
در مورد ايران، ترامپ همچنان مشتاق به انعقاد يك توافق هسته‌اي است و گفت كه ايالات‌متحده «در حال مذاكرات بسيار جدي با ايران براي صلح بلندمدت است.» او اضافه كرد: «اين مساله صددرصد حل خواهد شد؛ يا به خوبي انجام مي‌شود يا به خوبي انجام نمي‌شود و اگر به خوبي انجام نشود، براي آنها خوب نخواهد بود. ما در حال گفت‌وگو با آنها هستيم و فكر مي‌كنم آنها پيشرفت زيادي كرده‌اند.»
به صورت عمومي، هيچ بحث جدي و عميقي درباره غزه مطرح نشد و ترامپ بار ديگر ايده «منطقه آزادي» ساختن نوار غزه تحت كنترل ايالات‌متحده را مطرح كرد، اما به نظر مي‌رسيد كه رهبران خليج‌فارس پشت درهاي بسته چيزي به او گفته باشند، زيرا ترامپ اشاره كرد: «ما بايد به فلسطيني‌ها هم كمك كنيم. مي‌دانيد، افراد زيادي در غزه گرسنه هستند، پس بايد به هر دو طرف نگاه كنيم.» ترامپ همچنين درباره مذاكرات اوكراين و روسيه كه در تركيه در حال برگزاري است، صحبت كرد. ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين، در تركيه حضور داشت و ترامپ نيز مي‌خواست در اين مذاكرات شركت كند، اما پوتين حضور پيدا نكرد. نه‌تنها اين، بلكه روسيه يك هيات ديپلماتيك سطح پايين را به مذاكرات فرستاد. كارشناسان امور روسيه اين اقدام پوتين را به عنوان يك تاكتيك تأخيري ديگر مي‌بينند، چراكه او همچنان در تلاش است تا پيشروي‌هاي خود در اوكراين را ادامه بدهد. بالاخره در مقطعي، ترامپ بايد تصميم بگيرد، آيا به اين بازي با پوتين ادامه خواهد داد يا صبر خود را از دست خواهد داد؟
در مجموع سفر ترامپ به خاورميانه، يك دستاورد بزرگ و قابل عرضه در داخل امريكا براي او به حساب مي‌آيد و او بار ديگر اثبات كرد مهارت قابل‌توجهي در معاملات و تجارت دارد و مي‌تواند براي كشورش ثروت كلاني جلب و خلق كند؛ منبعث از اين سفر طبق اعلام رسانه‌هاي داخل امريكا، حدود ۱۰ تريليون دلار ثروت جذب شده كه به تدريج وارد ساختارها و بخش مختلف اقتصاد امريكا خواهد شد و فقط به سبب سرمايه‌گذاري عربستان در امريكا قرار است ۲ ميليون شغل جديد ايجاد شود.
پژوهشگر مسائل امریکا