در نشست رييس سازمان محيط زيست كشور مطرح شد
تلاش براي كاهش نگاه‌هاي امنيتي به فعالان محيط زيستي
احتمال خشك شدن دریاچه ارومیه مي‌رود
سيدعلي پورطباطبايي
رييس سازمان محيط زيست، صبح سه‌شنبه در نشست خبري‌اي كه در آستانه ۱۷ مرداد، روز خبرنگار برگزار شد، ضمن ارائه گزارشي از فعاليت‌هاي يك سال گذشته سازمان محيط زيست، به سوالات خبرنگاران در حوزه‌هاي مختلف پاسخ گفت. اين نشست با تبريك روز خبرنگار و گراميداشت ياد و خاطره شهداي جنگ تحميلي ۱۲ روزه و محيط‌بانان شهيد و همچنين يادكرد سه جوان سنندجي كه در جريان اطفای حريق آبيدر جان باختند، آغاز شد و در ادامه انصاري به بيان گزارشي اجمالي از فعاليت‌هاي يك سال اخير اين سازمان پرداخت.
تثبيت جايگاه ايران در كنوانسيون تالاب‌ها
رييس سازمان محيط زيست گزارش فعاليت‌هاي يك سال گذشته اين سازمان را از حوزه تالاب‌ها آغاز كرد و از موفقيت اين سازمان در تثبيت موقعيت ايران در كنوانسيون تالاب‌ها كه به كنوانسيون رامسر نيز شناخته مي‌شود، در جريان برگزاري پانزدهمين اجلاس بين‌المللي متعهدين كنوانسيون بين‌المللي رامسر خبر داد. انصاري گفت: «كنوانسيون حفاظت از تالاب‌ها به سبب تصويب آن در ايران، اهميت زيادي براي ما دارد. در اجلاس اخير نايب‌رييسي ايران در اين كنوانسيون تثبیت شد و با پيگيري‌هاي صورت گرفته، گواهي مركز منطقه‌اي غرب آسيا اين كنوانسيون به مدت ۳ سال براي ايران تمديد شد. از سوي ديگر گواهي سه شهر تالابي بابل، كياشهر و گندمان نيز صادر شده و به نماينده ايران تحويل شده است.»
انصاري به دريافت جايزه «قهرمان جوان تالاب‌هاي جهان» توسط يك ايراني نيز اشاره كرد. جايزه‌اي كه در جريان كاپ ۱۵ در كشور زيمبابوه به ايمان ابراهيمي، مديرعامل و بنيانگذار انجمن حفاظت پرندگان آواي بوم به سبب بيش از يك دهه فعاليت موثر و نوآورانه در حوزه حفاظت از پرندگان تالابي و تقويت ارتباط ميان جوامع محلي و اكوسيستم‌هاي تالابي از طريق پرندگان داده شد.
تعاملات بين‌المللي براي كنترل پديده‌هاي محيط زيستي
معاون رييس‌جمهور به ساير تعاملات بين‌المللي اين سازمان اشاره كرد و گفت: «سال گذشته در حوزه ديپلماسي محيط زيست من شخصا ۴ سفر داشتم و تلاش من و همكارانم بر اين بود كه حداكثر استفاده را از تعاملات بين‌المللي ببريم. در اين سفرها در راستاي ديپلماسي محيط زيست نشست‌هايي دو جانبه با كشورهاي شركت‌كننده انجام شد.» انصاري به بازگشت مرجعيت كنوانسيون تنوع زيستي به سازمان محيط زيست و پيگيري موضوع آب‌هاي فرامنطقه‌اي اشاره كرد و درباره تالاب هورالعظيم كه ميان عراق و ایران مشترك است، گفت: «موضوع حقابه اين تالاب را از كشور عراق به جد پيگير هستيم. با توجه به آتش‌سوزي‌هايي كه در بخش عراقي تالاب هورالعظيم وجود دارد، بحث استفاده از هواپيماي آب‌پاش و كنترل آتش‌سوزي‌ها در اين تالاب را به طور روزانه پيگيري مي‌كنيم.» از ديگر فعاليت‌هاي مورد اشاره انصاري كه به اجمال از آنها سخن گفت، شركت در اجلاس جهاني كاهش آلودگي پلاستيكي بود و خبر از تشكيل دبيرخانه آن در سازمان محيط داد. رييس سازمان محيط زيست همچنين به همكاري اين سازمان با برنامه پيشرفت و توسعه سازمان ملل( UNDP) در ايران خبر داد و گفت: «پيگير ايجاد يك پلتفرم ديجيتال براي همكاري جوامع محلي با همكاري بازيگران بخش خصوصي و برنامه پيشرفت و توسعه سازمان ملل متحد (UNDP )هستيم و اين همكاري پيشرفت خوبي داشته است.» پيگيري كاهش سطح آب درياي خزر از كشورهاي ساحلي از ديگر موارد مورد اشاره رييس سازمان محيط زيست بود و در اين باره گفت: «پنجشنبه اين هفته، روز جهاني خزر است و ما پيگير موضوع كاهش سطح آب اين دريا هستيم. امسال ايران ميزبان رويداد روز جهاني خزر است و برنامه‌هاي ويژه‌اي در اين حوزه پيش‌بيني شده است»
تلاش براي كاهش نگاه امنيتي به فعالان محيط زيستي
نشست خبري دیروز رييس سازمان محيط زيست مجالي براي ارائه كارنامه يك ساله فعاليت اين سازمان در دولت چهاردهم بود. انصاري با اشاره به فعاليت بخش‌هاي مختلف سازمان محيط زيست و تعاملات با بخش‌هاي مختلف دولت گفت: «چند اقدام مهم شامل آيين‌نامه پسماندها، سامانه يكپارچه پسماند، آيين‌نامه آزمايشگاه‌هاي معتمد و آيين‌نامه ارزش در دستور كار دولت قرار دارد و در كميسيون‌هاي تخصصي دولت نهايي شده است. سه موضوع مهم مدنظر سازمان، گرد و غبار، تغيير اقليم و مديريت راهبردي پسماند است كه آنها را در سطوح مختلف پيگيري مي‌كنيم.» وي افزود: «موضوع اجتماعي‌سازي محيط زيست از دغدغه‌هاي مهم سازمان محيط زيست است. در همين راستا سند ارتقاي فرهنگ محيط زيستي به تصويب رسيده و سازمان حفاظت از محيط زيست نيز به عضويت كميسيون فرهنگي، اجتماعي دولت درآمده است. از سوي ديگر در آيين‌نامه مسووليت اجتماعي كه هفته گذشته ابلاغ شد، بسياري از فعاليت‌هاي محيط زيستي نيز به عنوان مسووليت اجتماعي درج شده است.» انصاري از همكاري‌هاي گسترده اين سازمان با وزارت آموزش و پرورش و ديگر سازمان‌ها و ارگان‌ها براي توسعه آموزش‌هاي محيط زيستي خبر داد و گفت: « تلاش سازمان محيط زيست اين است كه ارتباط بهتر و موثرتري با تشكل‌هاي مردم‌نهاد برقرار كرده و فضاي مناسب را براي فعاليت‌هاي آنها فراهم كند. در دولت گزارش مشخصي درباره فعالان محيط زيستي و نگاه امنيتي به آنها ارائه كرديم كه منجر به صدور دستوراتي از سوي رييس‌جمهور شد.» وي از مشكلات پيش روي اين سازمان در توسعه فعاليت‌ها سخن گفت و افزود: «۵۰ درصد پست‌هاي سازماني سازمان حفاظت محيط زيست بلاتصدي است و ما براي جذب ۷۰۰ نفر در سال جاري برنامه داريم. همچنين به دنبال ارتقای تامين و ارتقای تجهيزات محيط‌بانان هم هستيم و گزارشي در اين زمينه در دولت ارائه شده است.» رييس سازمان محيط زيست بر حمايت از فك خزري و ميش‌مرغ به عنوان دو گونه مهم حيات وحش ايران تاكيد و به تلاش براي مقابله با قاچاق حيات وحش، ارزيابي باغ وحش‌ها و تيمار حيوانات آسيب ديده اشاره كرد و گفت: «كارهاي زمين مانده در حوزه محيط زيست بسيار است. از سوي ديگر كشور با مشكلات اقتصادي روبه‌رو است و محيط زيست نيز در اين ميان، شكننده‌تر مي‌شود.» وي از ارجاع نخست همه موضوعات محيط زيستي به اين سازمان به طور ضمني انتقاد كرد و گفت: «موضوعاتي مانند آلودگي هوا، اگرچه در اولويت سازمان قرار دارند و ما جايگاه مطالبه‌گري داريم، اما دستگاه‌هايي مانند وزارت نيرو، وزارت جهاد كشاورزي، وزارت صمت و وزارت كشور نيز وظايف و تكاليف مشخصي در اين زمينه دارند. با اين حال، وقتي تصميمي گرفته مي‌شود يا مشكلي مطرح مي‌شود، بلافاصله سازمان محيط زيست مورد سوال قرار مي‌گيرد.» انصاري افزود: «در ادوار گذشته نگاه اين بود كه در حوزه سخت‌افزاري و انتقال آب بين حوضه‌اي حاكم بود. الان به اين نتيجه رسيديم كه نگاه نرم‌افزاري يعني مديريت آن موضوع مانند مديريت مصرف به ويژه در حوزه كشاورزي هم بايد در كنار موضوعات سخت‌افزاري در نظر گرفته شود. كارهاي سخت‌افزاري سريع‌تر به نتيجه مي‌رسد ولي پايدار نيست ولي كارهاي نرم‌افزاري پايدارتر است و ديرتر به نتيجه مي‌رسد. در همين راستا با برنامه محيط زيست سازمان ملل درباره تغيير الگوي كشت و توانمند‌سازي جوامع محلي در حال همكاري هستيم.»
درياچه اروميه؛ خشك‌تر از سال قبل
از ديگر موضوعات مطرح در نشست دیروز رييس سازمان محيط زيست، احيای درياچه اروميه بود كه لاهيجان‌زاده، سرپرست معاونت محيط زيست دريايي و تالاب‌هاي اين سازمان درباره آن توضيح داد. وي با ارائه آماري از سطح درياچه و ميزان آب موجود در آن در مرداد سال گذشته و امسال گفت: «حجم موجود آب در درياچه اروميه در ۱۱ مرداد امسال، نيم ميليارد متر مكعب است، اين در حالي است كه در همين مقطع زماني، آب موجود در درياچه ۲ ميليارد متر مكعب بوده كه با سال گذشته قابل مقايسه نيست.» وي افزود: «الان در اوج فصل تبخير هستيم و دماي هوا به شدت بالا رفته است. همچنين ارقامي كه اعلام مي‌شود در واقعيت ميدان، از اين كمتر است. تا ماه مهر نيز تصوري از آورد آب قابل ملاحظه‌اي براي اين درياچه نداريم و احتمال خشك شدن آن مي‌رود. وضع كشور امسال در حوزه آب مشخص است و با خشكسالي در سال آبي جاري و مشكل براي تامين آب شرب مواجه هستيم.»
لاهيجان‌زاده به پيش‌سناريوهاي مختلف در مورد درياچه اروميه اشاره كرد و گفت: «سناريوي پيش رو چيست؟ در مطالعات انجام شده همه سناريوها مورد بررسي قرار گرفته و پيش‌بيني‌هاي لازم صورت گرفته است. بر اساس اين پيش‌بيني‌ها و مدل‌سازي‌ها كه انجام شده و اگر درياچه به طور دائمي خشك شود، خسارات سنگيني اتفاق مي‌افتد كه سبب مهاجرت مردم و حتي اشاعه بيماري مي‌شود. از همين رو به شدت دنبال دريافت اعتبارات جديد و فوق‌العاده هستيم و تلاش ما اين است كه در سال جديد آبي، آورده جديدي وارد درياچه شود.»
تالاب ميانكاله در مسير توجه و رسيدگي است
سرپرست معاونت محيط زيست دريايي و تالاب‌هاي سازمان محيط زيست به فعاليت‌هاي انجام شده براي احيای تالاب ميانكاله اشاره كرد و گفت: «در ميانكاله يك لايروبي در سال ۱۴۰۲ به سرانجام رسيد و يك فرصت ۴ ساله را به ما داد كه پروژه‌هاي بلندمدت‌تري را پيگيري كنيم. پروژه‌اي كه براي ميانكاله دنبال مي‌كنيم، پمپاژ آب از درياي خزر است و مطالعات در حال انجام است و وزارت نيرو پيگير كار است و اگر مطالعات تا پايان امسال انجام شود به بودجه ۱۴۰۵ مي‌رسد. پروژه ديگر براي استفاده از آب برگشتي نيروگاه شهيد سليمي است كه از دريا برداشت مي‌شود و اين اگر برگردد، براي احيای اين تالاب موثر است.»
همچنان پيگير كاهش مازوت‌سوزي هستيم
صديقه ترابي، سرپرست معاون محيط زيست انساني سازمان محيط زيست، نيز در اين نشست به سوالاتي درباره حوزه فعاليت خود پاسخ گفت. وي درباره وضعيت ميدان نفتي ياران و شهاب در هورالعظيم گفت: «ميدان‌های نفتي ياران و شهاب تالاب هورالعظيم را تهديد مي‌كنند و ما درباره همه فعاليت‌هايي كه در آن تالاب انجام مي‌شود كه بخشي مجوز دارند و بخشي در حال گرفتن مجوز هستند، درخواست ارزيابي كرده‌ايم. هم‌اكنون هم بخشي براي ارزيابي به سازمان محيط زيست منتقل شده اما با توجه به اينكه اين تالاب يك تالاب منسجم است و نمي‌توان بخشي نتيجه گرفت، از وزارت نفت سوال كرديم كه سيماي كلي توسعه نفتي در هورالعظيم را ترسيم كند. اينها اكثرا ميدان‌های مشترك هستند و زمان بهره‌برداري نيز بايد در نظر گرفته شود.»
وي تصريح كرد: «يكي از راهكارها استفاده از چاه مورب براي انتقال برداشت نفت به خارج از تالاب است. اما قبل از آن سيماي كلي اتفاقي كه در تالاب مي‌افتد بايد روشن شود تا تصميم‌گيري ممكن شود. اتفاقاتي كه تاكنون در اين تالاب افتاده ارزيابي شود و اگر مشكلاتي وجود دارد، راهكارها در نظر گرفته شود و از يك تيم علمي قوي‌تر استفاده شود.»
ترابي به مازوت‌سوزي در نيروگاه‌هاي كشور اشاره كرد و گفت: «ماجراي ناراحت كننده مازوت كه در سال گذشته مطرح شد و كساني كه در اطراف آن زندگي مي‌كنند، در سال گذشته پيگيري شد. در هيات دولت گزارشي مطرح شد كه چرا نبايد در نيروگاه‌هايي كه نزديك مراكز جمعيتي هستند، از مازوت استفاده شود. تصميمي توسط رييس‌جمهور گرفته شد و به كارگروه ملي مقابله با آلودگي هوا ابلاغ شد. يك ماه هم اعمال شد ولي بعد به سبب شرايط ويژه حاكم شده و دستوري كه از شوراي عالي امنيت ملي آمد، مازوت‌سوزي دوباره شروع شد.» وي افزود: «در مورد نيروگاه شازند اراك وزارت نفت قانع شد كه از مازوت كم سولفور استفاده كند و به اين ترتيب تعداد روزهاي پاك در اين منطقه بيشتر شد. در حال برگزاري جلسات مشترك با وزارت نفت و نيرو هستيم تا از مازوت‌سوزي در فصل سرد در نيروگاه‌هاي حرارتي، سوخت مناسب مطرح شود تا مجبور به مازوت‌سوزي نشويم. همين طور بحث استفاده از گاز مايع را در نيروگاه شازند اراك داريم و تلاش ما اين است كه مازوت‌سوزي در فصل سرد صفر شود يا به حداقل برسد.»
سد فينسك ضروري نيست ولي مجوز آن صادر شده است
سوال از سد فينسك، از ديگر موضوعات مطرح شده در اين نشست خبري بود كه ترابي به آن پاسخ گفت: «درباره سند فينسك، در دهه ۹۰ مجوزاتي مطرح شد و برداشت حدود ۱۰ ميليون متر مكعب تاييد شد. در سال ۱۳۹۸ مجوز تمديد شده و مجوز ماده ۲۳ صادر مي‌شود و مراحل اجرايي آن صادر مي‌شود. البته در يكي از گزارش‌های مهندسي ارزش ذكر شده كه با ايجاد يك بند انحرافي و بدون ايجاد سد، آب مورد نياز تامين مي‌شود. از سوي ديگر حجم كل برداشت ميزان زيادي نيست ولي سد و مخزن آن اثرات محيط زيستي براي دو استان مازندران و سمنان دارد. بنابراين الزامي به احداث سد نيست ولي اين تصميمات چيزي نيست كه در اختيار سازمان محيط زيست باشد و وزارت نيرو بايد تصميم بگيرد.»
شروع دوباره پروژه يوز ايراني پس از ۶ سال
پرسش از يوز ايراني، پروژه پر سر و صداي سازمان محيط زيست كه با حواشي زياد، چند سال قبل متوقف شد، ازجمله سوالات خبرنگاران بود كه حميد ظهرابي، سرپرست معاونت محيط زيست طبيعي و تنوع زيستي سازمان محيط زيست در شروع پاسخ به آن، به نقش مهم خبرنگاران در پيگيري مسائل محيط زيستي، اشاره كرد و گفت: «تمركز خبرنگاران و اصحاب رسانه بر مسائل مهم و اصلي محيط زيستي، سبب ايجاد حساسيت و آگاهي در سطح عمومي و تصميم‌گيران مي‌شود و از اين رو از خبرنگاران مي‌خواهيم كه روي مسائل هم تمركز بيشتري داشته باشند.»
ظهرابي به فعاليت مجدد پروژه يوزپلنگ ايراني اشاره كرد و گفت: «پروژه يوزپلنگ پس از ۶ سال توقف دوباره فعال شده است. يكي از موضوعات مورد پيگيري فنس‌كشي جاده بود كه متاسفانه هنوز به نتيجه نرسيده، اما در مورد فعال‌سازي سايت تكثير و پرورش نيرويي كه در آفريقا آموزش ديده بود، تجهيز شده و كاملا استاندارد است و با همه امكاناتي كه لازم است، در حال فعاليت است.» وي به طرح جامع حفاظت از تنوع زيستي كشور اشاره كرد و گفت: «در شوراي عالي محيط زيستي، درباره طرح حفاظت از يوزپلنگ، بحث‌هاي زيادي شد اما بحث اين شد كه يك طرح جامع براي حفاظت از تنوع زيستي كشور آورده شود و بلافاصله كارگروهي تشكيل شده و جلسات زيادي برگزار شده تا يك طرح جامعي تصويب و اجرا شود كه موضوع حفاظت يوزپلنگ را در بر بگيرد.»
پايان جست‌وجو براي توله خرس گمشده پرديسان
ظهرابي درباره توله خرس گمشده پارك پرديسان نيز گزارشي ارائه كرد و گفت: «در كلينيكي كه در پرديسان وجود دارد، سالانه نزديك به ۱۵۰۰ حيوان درمان مي‌شوند. اخيرا هم چند مورد ويژه درمان در اين كلينيك اتفاق افتاد كه به آنها توجه زيادي نشد.» وي به جست‌وجوهاي وسيع صورت گرفته به شيوه دشتباني و با استفاده از پهپاد حرارت‌ياب اشاره كرد و گفت: «جست‌وجوهاي زيادي انجام شد و در نهايت اين توله خرس پيدا نشد. اين توله قابليت زيادي براي بالا رفتن از اجسام داشت و با بالا رفتن از فنس در محيط بزرگ پارك پرديسان ناپديد شد و جست‌وجوها نيز متوقف شده است.» به اين ترتيب پرونده توله خرس پرديسان بسته شد، اين در حالي است كه گمانه‌زني‌هاي ديگري نيز براي سرنوشت اين توله خرس وجود دارد كه البته مدركي براي اثبات آن موجود نيست.
در جريان مصوبه ارجاع وظايف سازمان منابع طبيعي به محيط زيست نبوديم
مصوبه شوراي عالي اداري درباره ارجاع برخي از وظايف سازمان منابع طبيعي به سازمان محيط زيست، سوال خبرنگار «اعتماد» در اين نشست خبري بود كه اميد حاجتي، سرپرست معاونت توسعه مديريت و حقوقي و امور مجلس سازمان محيط زيست در پاسخ به آن گفت: «ما در جريان كارشناسي‌هاي صورت گرفته براي اين مصوبه بوديم و دولت به دنبال كوچك كردن ساختار خود در حوزه وزارت جهاد كشاورزي است.» وي افزود: «اما در جريان تصويب اين مصوبه در شوراي عالي اداره حضور نداشتيم و اين مصوبه جديد است و حتي ما ابلاغ آن را در فضاي مجازي ديديم. منتظر هستيم تا سير تصويب و ابلاغ مصوبه طي شده و به طور قطعي ابلاغ شود تا براي اجراي آن وارد عمل شويم.»
معاونت حقوقي رييس‌جمهور مانع شفافيت سازمان محيط زيست
معاونت حقوقي رييس‌جمهور مانع انتشار گزارش ارزيابي اثرات محيط زيستي طرح‌ها شده است. اين پاسخي بود كه صديقه ترابي در جريان نشست خبري رييس سازمان محيط زيست به سوالي درباره چرايي عدم انتشار اين ارزيابي‌ها داد و گفت: «ما مانعي براي انتشار ارزيابي‌ها نداريم و در آيين‌نامه مرتبط نيز آن را آورده‌ايم ولي معاونت حقوقي رييس‌جمهور مانع انتشار آنها شده است. اينها طبقه‌بندي نيز ندارند ولي اين معاونت گفته است بايد اجازه ويژه گرفته شود و اگر اين مشكل حل شود، آنها را براي استفاده عموم منتشر مي‌كنيم.
سوال از نظارت بر تجهيزات تبادل آب كشتي‌ها در بنادر، جزيره آشوراده و آزادراه تهران - شمال و رسيدگي به وضعيت محيط‌بانان شهيد و مجروح و پيگيري عوامل تعرض به آنها از ديگر پرسش‌هاي خبرنگاران در اين نشست بود كه معاونان مرتبط اين سازمان به آن پاسخ دادند. فرمانده يگان حفاظت از محيط زيست، سرتيپ دوم رضا رستگار در انتهاي اين نشست از دوستداران محيط زيست خواست تا براي شناسايي نفر سوم متهم به مشاركت در قتل شهيد «هدآيت‌الله ديده‌بان» محيط‌باني كه ۱۳ خرداد ۱۴۰۴ در منطقه حفاظت شده خانيز استان كهگيلويه و بويراحمد به ضرب گلوله شكارچيان غيرمجاز به شهادت رسيد، با پليس و يگان حفاظت سازمان محيط زيست همكاري كنند.