دزفول معاصر در آينه داستان‌هاي رئاليستي
عباس امام
يكي از مهم‌ترين خاستگاه‌هاي ادبيات داستاني نوين ايران معاصر، خوزستان است كه پيشينه آن به اوايل دهه 1340 باز مي‌گردد و انتشار قصه كوتاه «يك مرغ پاكوتاه گردن دراز» به قلم نجف دريابندري اهل آبادان (امام، 1400). در ادامه، جوانان ديگري در شهرهاي ديگر خوزستان به ويژه شهرهاي صنعتي شده مانند ماهشهر و مسجدسليمان نيز دست به قلم شده و آثار داستاني خود را به جامعه قصه‌خوان عرضه كردند. از اين ميان مي‌توان از افرادي مانند منصور خاكسار، نسيم خاكسار، پرويز زاهدي، عدنان غريفي، مسعود ميناوي، ناصر پورموذن، محمد ايوبي، احمد بيگدلي، احمد آقايي، پرويز مسجدي، منوچهر شفياني، اصغر عبداللهي، قاضي ربيحاوي، پرويز مسجدي و محمدبهارلو نام برد و البته معروف‌ترين آنان رمان‌نويس پرآوازه خوزستاني زنده‌ياد احمد محمود.
اين نويسندگان، متناسب با فضاي گفتماني زمانه تقريبا همگي دلبسته سبك داستان‌نويسي واقع‌گرايي /رئاليسم و به ويژه رئاليسم سوسياليستي بودند و محور اصلي داستان‌هاي آنها به تصوير كشيدن زندگي طبقات فرودست جامعه (امام، ۱۳۹۵).
از قصه‌نويسان برجسته اين سبك در شهرهاي غيرصنعتي خوزستان، حسن فريدي است كه اهل دزفول است و اكنون در تقريبا ۳۰ امين سال نشر آثار خود، پنجمين اثر خويش با عنوان «سينما جاويد» (دزفول: اهورا قلم، ۱۴۰۴) را روانه بازار كتاب كرده است.
اين مجموعه، شامل ۱۶ قصه كوتاه است در ۱۱۷ صفحه. به لحاظ درونمايه، بيشتر قصه‌ها درباره فقر است و پيامدهاي آن در دزفول و حومه روستايي آن در پيش و پس از انقلاب و از اين ديدگاه هم داراي ارزش ادبي است و هم ارزش مردم‌شناختي تاريخي. داستان‌ها، روايتگر مسائل و مشكلاتي مانند بيكاري، رفاقت و وفاداري است. زبان روايات بسيار ساده و شفاف و ويژگي عمده سبكي فريدي بهره‌گيري از گفت‌وگوهاي كوتاه و رساست. جاي جاي گفت‌وگوها، ردپاي لغات و اصطلاحات دزفولي، لري، بختياري و گاه عربي به چشم مي‌خورد كه از ويژگي‌هاي جامعه چند فرهنگي، چند گويشي و چند زباني دزفول است.
به لحاظ تاريخي، سينما جاويد يكي از مهم‌ترين جلوه‌هاي ورود و نفوذ تجدد فرهنگي در منطقه دزفول بود كه در دهه ۱۳۴۰ در اين شهر راه‌اندازي و منشا تحولاتي فرهنگي شد و تا چند سال بعد از انقلاب هم در شهر فعال بود و بعد برچيده شد (امام، ۱۳۸۴).
قصه كوتاه «سينما جاويد» حسن فريدي روايت تلاش‌ها، ترفندها و شيطنت‌ها و دردسرهاي چند كودك نوجوان دزفولي از خانواده‌هاي فرودست يا نسبتا فرودست دهه‌هاي ۴۰ يا ۵۰ است كه به عشق ديدن يك فيلم به صورت مجاني و ورود دزدكي به سالن سينما با دردسرهايي مواجه مي‌شوند.
مجموعه داستان «سينما جاويد» را مي‌توان يا از «كتابفروشي رشد» در دزفول به صورت كاغذي يا نسخه الكترونيكي كتاب را از سايت انتشارات اهورا قلم با نشاني ahooraghalam.ir خريداري كرد.
منابع
امام، عباس (۱۳۸۵). تاريخچه سينماهاي دو شهر انديمشك و دزفول. گاهنامه كتاب خوزستان، ش. ۳، صص. ۱۴۲- ۱۴۷.
امام، عباس (۱۳۹۵). معرفي يك مترجم: صفدر تقي‌زاده. فصلنامه مترجم، س. ۲۵, ش. ۵۹، صص. ۷۹-۸۶.
امام، عباس (۱۴۰۰). پركارترين قصه‌نويس دزفولي: حسن فريدي. سايت خبرگزاري ايسنا خوزستان. ۱۱/۷ /۱۴۰۰.