تعطيلي مدارس درمان يا فرار؟!
وريا نوروزي
شنيدهها حاكي از آن است كه در هفتههاي اخير، وزارت بهداشت با استناد به دلايلي مانند شيوع آنفلوآنزا و آلودگي هوا، بر تعطيلي مدارس تاكيد كرده، اما وزارت آموزش و پرورش در مواردي با اين درخواست مخالفت نموده است. راستيآزمايي اين گزارش برعهده منابع رسمي است، اما اگر چنين رويكردي در وزارت آموزش و پرورش واقعيت داشته باشد، ميتوان آن را حركتي قابل تأمل ارزيابي كرد. در نگاه نخست، اين موضوع ممكن است با هدف حفظ سلامت دانشآموزان در تضاد به نظر برسد، اما ميتوان با استناد به دلايلي آن را گامي رو به جلو در مديريت مستقل آموزشي دانست.
اولا، وزارت آموزش و پرورش بايد در مديريت مدارس و تصميمگيري درباره فعاليت آنها، با تكيه بر نظر متخصصان آموزشي، استقلال عمل داشته باشد و تصميماتش صرفا تحتتاثير فشار لحظهاي ساير دستگاهها گرفته نشود. ثانيا، تجربه سالهاي اخير نشان داده كه تعطيليهاي مكرر، تنها صورتمساله را موقتا پاك كرده و هرگز به حل ريشهاي مشكلاتي مانند آلودگي هوا منجر نشده است. اين پرسش مطرح است كه آيا تعطيل كردن مدارس، هوا را پاك كرد، كيفيت بنزين را بهبود بخشيد يا صنايع را ملزم به رعايت استانداردهاي زيستمحيطي كرد؟ به نظر ميرسد مقاومت در برابر تعطيليهاي آسان، ميتواند اهرم فشاري براي وادار كردن نهادهاي مسوول به حل معضلات زيرساختي باشد. ازسوي ديگر، تعطيليهاي بيضابطه و مكرر، علاوه بر اختلال در روند يادگيري، به جايگاه مدرسه به عنوان كانوني با برنامهريزي منظم و مسووليتپذيري آسيب جدي وارد كرده است.
با اين حال، حتي اگر اين مقاومت اوليه وجود داشته باشد، تجربه نشان ميدهد كه درنهايت، احتمال عقبنشيني وزارت آموزش و پرورش زياد است، چراكه ازسويي، اغلب والدين و دانشآموزان از تداوم فعاليت مدارس در شرايط دشوار استقبال نميكنند و ازسوي ديگر، سابقه تصميمهاي سليقهاي و متناقض در بدنه خود آموزش و پرورش، امكان بسيج حمايت يكپارچه داخلي از چنين مواضعي را كاهش ميدهد. افزون بر اين، به نظر ميرسد در محاسبات كلان كشور، منافع و مصالح آموزش و پرورش اغلب در اولويتهاي پايينتر قرار دارد.
در پايان، به نظر ميرسد كشمكش بر سر تعطيلي مدارس، به رويارويي دو ديدگاه تبديل شده است: از يكسو، نگاهي كه «سلامت» را فوريترين و بيقيدوشرطترين اولويت ميداند و ازسوي ديگر، نگاهي كه بر «تداوم فرآيند آموزش» و «مسووليتپذيري نهادهاي ذيربط براي حل معضلات ساختاري» تاكيد دارد. عاقبت اين چالش، نه تنها بر سلامت دانشآموزان كه بر آينده استقلال مديريت آموزشي نيز تاثير خواهد گذاشت.