امريكا و متحدانش، دولت سوريه و روسيه را به تشديد تحريم هاي اقتصادي تهديد كردند
با ايده‌هاي نو
از لوزان تا لندن
سارا معصومي
درست در روزي كه نيروهاي مورد حمايت تركيه شهر دابق در شمال سوريه را به تصرف خود درآوردند، جان كري، وزير امور خارجه امريكا در لندن با متحدان اروپايي خود ديدار مي‌كند. رييس دستگاه ديپلماسي امريكا ابتدا عصر شنبه در لوزان مذاكراتي را با 9 وزير امور خارجه از كشورهاي منطقه‌اي در خصوص سوريه پيش برد و پس از آن با برآورد اين جلسه به پايتخت بريتانيا رفت تا چكش‌كاري‌هاي جديد را انجام بدهد. دابق براي داعش اهميت نمادين داشت و اين گروه تروريستي پيش از اين اعلام كرده بود كه از اين شهر با غرب وارد نبرد بسيار جدي خواهد شد. در حالي كه تركيه در چندساعت موفق به تصرف اين شهر شد، شاهدان عيني در صحنه تاكيد كردند كه نيروهاي زميني مورد حمايت تركيه از پشتيباني هوايي اين كشور برخوردار بودند و بلافاصله پس از آنكه نيروهاي داعش دابق را ترك كردند، نيروهاي زميني شهر را به تصرف كامل خود درآوردند. دابق در ۱۰ كيلومتري مرز تركيه قرار دارد و تركيه در ماه آگوست سال جاري عملياتي را براي پاكسازي مناطق مرزي اين كشور از تروريست‌ها آغاز كرد.
ترك سوييس با پرونده سوريه
جان كري در حالي راهي لندن شده است كه به گفته او نشست روز شنبه در لوزان با وزراي امور خارجه 8 كشور ايران، عربستان، تركيه، قطر، اردن، عراق، مصر و روسيه به اضافه استفان دي‌ميستورا، نماينده ويژه دبيركل در پرونده سوريه دستاورد عملي نداشت اما به گفته وزير امور خارجه امريكا ايده‌هاي جديدي در اين نشست مطرح شد كه بايد سريعا مورد بررسي و پيگيري‌هاي بيشتر قرار بگيرد. هرچند كه مقام‌هاي متفاوت از جمله لاوروف نيز پس از پايان نشست لوزان به ظهور ايده‌هاي جديد اعتراف كردند اما هيچ‌كدام جزييات بيشتري از آن را علني نكرده‌اند. آنچه كه مشخص است اين است كه نه توافقي در خصوص حصول آتش‌بس صورت گرفت، نه به فرمول مشخصي در خصوص ارسال كمك‌هاي انسان‌دوستانه به حلب دست يافتند و نه وعده‌اي براي تعريف گروه تروريستي و چگونگي تفكيك مخالفان ميانه‌رو از النصره داده شد. با اين‌همه كري به خبرنگاراني كه قريب به 5 ساعت پشت درهاي بسته در هتل بوريواژ ايستاده بودند گفت كه مذاكره‌كنندگان به‌شدت براي رسيدن به يك توافقنامه در خصوص آتش‌بس در حلب تلاش مي‌كنند. برخي از منابع خبري به نقل از جان كري ادعا كرده‌اند كه احتمالا پس از نشست لندن نشست ديگري نيز در خصوص سوريه روز دوشنبه (امروز) برگزار خواهد شد كه البته شايد به شكل و شمايل نشست لوزان يا لندن به ميزباني بوريس جانسون، وزير امور خارجه انگليس نباشد. كري مي‌گويد كه در لوزان طرح‌ها و احتمال‌هاي جديد براي چگونگي رسيدن به آتش‌بس به خصوص در حلب مطرح شده است كه شايد برخي از آنها قابل اجرا باشند. وزير امور خارجه امريكا در ادامه سخنانش افزود: تماس‌هاي بعدي براي پيگيري مسائل و طرح‌هاي ارايه شده در لوزان بايد سريعا اتفاق بيفتد چرا كه اين مساله بسيار مهم و فوري است و نبايد آنقدر معطل كنيم تا علف زيرپاي ما سبز شود.
برخي از منابع نيز به نقل از كري نوشتند كه احتمالا نشست روز دوشنبه در سطح وزرا نخواهد بود. در حالي كه جان كري ترجيح داد در نشست روز شنبه در لوزان همتاهاي اروپايي وي حاضر نباشند اما گفته مي‌شود كه وي در لندن تمام جزييات بحث‌ها و جدل‌ها در لوزان را به اطلاع همتاهاي خود كه در چند هفته اخير ادبيات تندي را عليه مسكو به كار برده بودند، خواهد رساند. بريتانيا، فرانسه، آلمان و ايتاليا از اعضاي گروه حامي دوستان سوريه هستند كه پيش از اين نيز در حل مساله سوريه دست داشته‌اند. با اين‌همه امريكايي‌ها مي‌گويند كه تشكيل جلسه گروه كامل حاميان يا دوستان سوريه عملا به دليل دايره وسيع روابط و منافع متضاد بازيگران كارايي ندارد. به گفته منابع امريكايي نشست روز شنبه لوزان كه در آن جدا از روسيه بازيگران منطقه‌اي موثر در بحران سوريه حضور داشته‌اند بيش از ساير نشست‌ها مثبت بوده و بر مسائل اصلي و دغدغه‌هاي بازيگران فعال تاكيد شده است. هرچند كه گفته مي‌شود تنش‌هاي دو و چندجانبه‌اي هم در اين جلسه صورت گرفت و جان كري نيز بعضا عصباني برخورد كرده است اما تحليلگران مي‌گويند كه اين‌بار آتش‌بس بايد با طمانينه و تضمين‌هاي بيشتري برقرار شود. فرانس24 در خصوص نشست لوزان مي‌نويسد: كري و لاوروف پيش از آغاز رسمي نشست همه‌جانبه با هم ديدار دوجانبه‌اي داشتند اما مقام‌هاي امريكايي مي‌گويند كه مسير دو نفره پيشين براي رسيدن به دستاورد در خصوص پرونده سوريه عملا كارايي خود را از دست داده است. به همين دليل لاوروف از پيشنهاد امريكا براي حضور ديگر قدرت‌ها در مذاكراتي كه تا پيش از اين دوجانبه برگزار مي‌شد، استقبال كرد.
حركت تند جانسون در مسير تنش‌آفريني
جان كري در حالي به نشست ديگري با محوريت سوريه در لندن رسيد كه بوريس جانسون، وزير امور خارجه بريتانيا اخيرا شديدترين مواضع در خصوص روسيه را اتخاذ كرده است. نشريه انگليسي گاردين روز گذشته در گزارش تحليلي در خصوص نشست لندن با محوريت مساله سوريه نوشت: بوريس جانسون تلاش مي‌كند محوري را به همراه فرانسه و وزير امور خارجه امريكا تشكيل دهد كه در آن حرف نخست را بررسي احتمال تعريف منطقه جنگ ممنوع در سوريه تشكيل مي‌دهد. اين طرح كه هنوز هم مورد حمايت كاخ سفيد و همچنين دولت بريتانيا نيست در جلسه روز گذشته در كنار طرح‌هاي برخي كشورهاي اروپايي براي تشديد تحريم‌هاي روسيه روي ميز قرار گرفت و در خصوص آن رايزني‌هايي صورت گرفت. در اين نشست علاوه بر كري و جانسون و وزير امور خارجه فرانسه برخي از وزراي امور خارجه كشورهاي حاشيه خليج‌فارس كه از اپوزيسيون سوريه نيز حمايت مي‌كنند، حضور داشتند. گاردين در اين خصوص مي‌نويسد: مساله تعيين منطقه جنگ‌ممنوع نظر مثبت برخي از مشاوران هيلاري كلينتون، نامزد دموكرات‌ها در انتخابات امريكا را هم جلب كرده و گفته مي‌شود كه در شوراي امنيت ملي امريكا هم بحث‌هايي در خصوص آن صورت گرفته است. اين مسائل در حالي از سوي جانسون مطرح شده است كه به نظر مي‌رسد جان كري بيشتر مايل است نقش واسطه خبري را ميان اروپايي‌ها و روسيه ايفا كند و در حقيقت اختلاف‌هايي را كه هر روز پررنگ‌تر مي‌شود را كنترل كند. در حالي كه تركيه نيز در لوزان پشت سر روسيه قرار گرفت و تاكيد داشت كه مخالفان ميانه‌رو بايد خود را از النصره جدا كنند اما جانسون مي‌گويد كه مدافع اين تفكيك است اما نمي‌توان انتظار داشت كه شبه‌نظاميان فعال در شرق حلب پيش از برقراري آتش‌بس تن به چنين جدايي بدهند. جانسون در حالي در چند هفته اخير اظهارنظرهاي تندي را عليه روسيه مطرح كرده است كه اپوزيسيون سوريه فعال در لندن وي را تحت فشار قرار داده كه اروپا نمي‌تواند عليه بشار موفق باشد مگر آنكه اصرار بر ديپلماسي را با برخي ابزارهاي ديگر مانند تهديد نظامي همراه كند. طرح منطقه بمب‌ممنوع كه مورد حمايت جانسون است هرگونه بمب‌افكني بر فراز كل سوريه را ممنوع مي‌داند و نظارت هم بر عهده نهادهاي معتبر غربي خواهد بود. يك منبع نزديك به وزارت امور خارجه آلمان به رويترز گفته است كه فرانك‌والتر اشتاين‌ماير در لندن با كري در خصوص نتايج نشست لوزان و گام‌هاي بعدي كه بايد برداشته شود، گفت‌وگو خواهد كرد. اين منبع در ادامه افزوده است: هم اشتاين‌ماير و هم جان كري با هم موافق هستند كه با وجود شرايط سخت موجود اما هرتلاشي كه براي كنترل و مهار وضعيت صورت مي‌گيرد بايد ادامه پيدا كند تا اعزام كمك‌هاي انسان‌دوستانه هموار و آتش‌بس نيز برقرار شود.
تنها يك جنتلمن آمد، آقاي جانسون!
اختلاف ميان مسكو و لندن در خصوص مسائل متعدد هر دو كشور را با سرعت بي‌نظيري به سمت بحران جدي در رابطه دوجانبه پيش مي‌برد و در تازه‌ترين اين موارد درخواست بوريس جانسون براي برگزاري تظاهرات مردمي گسترده مقابل سفارت روسيه با واكنش سفير مسكو روبه‌رو شد. او سخنان بوريس جانسون را نشان‌دهنده «ضعف سياست بريتانيا» در سوريه توصيف كرد. بوريس جانسون، وزير امور خارجه انگليس هفته گذشته گفته بود كه مايل است تا تظاهراتي عليه بمباران هوايي هواپيماهاي سوريه و روسيه در حلب مقابل سفارت روسيه برگزار شود. جانسون همچنين روز شنبه پيش از ديدار جان كري و سرگئي لاوروف، وزيران امور خارجه امريكا و روسيه گفت كه احتمالا گزينه‌هاي نظامي از سوي قدرت‌هاي غربي مطرح شود. آلكساندر ياكوونكو، سفير روسيه در لندن در مطلبي براي آبزرور سخنان جانسون را به باد تمسخر گرفت. ياكوونكو نوشت: روش جديد ديپلماسي مورد نظر وزير امور خارجه انگليس تا به الان تنها به حضور يك جنتلمن با يك پوستر مقابل سفارت ما منتهي شده است، نه چيزي كه بتوانم آن را «پيروزي ديپلماتيك بزرگ» توصيف كنم. به نظر من توسل به لشكركشي (غيرموجود) تنها يك نكته دارد و آن ضعف سياست بريتانيا در قبال سوريه است. سفير روسيه همچنين اتهام‌زني‌ها درباره بمباران غيرنظاميان سوري را رد كرد و گفت كه روسيه، سوريه را از دست تروريست‌ها نجات مي‌دهد. او تاكيد كرد: آن كساني كه در شرق حلب مي‌جنگند، به صورت شرم‌آوري از غيرنظاميان به عنوان سپر انساني استفاده مي‌كنند. درد و رنج انساني محصول وحشتناك هر نوع جنگي است و از آن به نفع تروريست‌ها استفاده مي‌شود. اصطلاح «خسارت ناخواسته» را ما يا بشار اسد درست نكرده‌ايم. مسكو چندين كشور از جمله انگليس را به جرايم جنگي مرتبط با حمله به تاسيسات پزشكي و كاروان‌هاي امدادي در حلب متهم مي‌كند.
سريع‌تر آتش‌بس را در يمن برقرار كنيد
سوريه تنها سوژه‌اي نبود كه روز گذشته در ديدار وزراي امور خارجه كشورهاي متفاوت در لندن مورد بحث و رايزني قرار گرفت. يمن نيز همان‌گونه كه از پيش اعلام شده بود يكي از دستوركارهاي روي ميز بود. جان كري روز گذشته پس از ورود به لندن با بوريس جانسون، همتاي انگليسي خود و عادل الجبير وزير امورخارجه عربستان سعودي ديدار كرد و در هر دوي اين ديدارها تاكيد شد كه آتش‌بس در يمن بايد ظرف چندروز آينده شكل بگيرد. به نظر مي‌رسد كه فضاي خبري ضدسعودي كه پس از كشته شدن 140 شهروند غيرنظامي يمني در رسانه‌هاي بين‌المللي شكل گرفت، عملا كار را براي متحدان غربي سعودي سخت كرده است. جان كري در مصاحبه خبري پس از ديدار با بوريس جانسون گفت: اگر اپوزيسيون يمن آتش‌بس را قبول كند و در اين راستا گام بردارد سپس اسماعيل شيخ‌احمد مي‌تواند براي بحث در خصوص جزييات و اينكه آتش‌بس از چه زماني با چه كيفيتي اجرايي شود، وارد مذاكره با طرفين شود. اكنون بايد بدون هيچ گونه پيش‌شرطي آتش‌بس را برقرار كنيم و به ميز مذاكره بازگرديم. كري در ادامه گفت‌وگو با خبرنگاران تاكيد كرد كه وي و شيخ‌احمد و جانسون هر سه تاكيد دارند كه آتش‌بس بايد هرچه سريع‌تر در يمن برقرار شود و اين هرچه سريع‌تر به معناي روزهاي دوشنبه يا سه‌شنبه است. كري و جانسون هر دو ديدارهايي هم در اين خصوص با عادل الجبير وزير امور خارجه سعودي داشتند. در اين نشست خبري نماينده ويژه سازمان ملل در امور يمن، نيز تاكيد كرد كه هم با مذاكره‌كنندگان حوثي و هم با منصور هادي در تماس‌هايي براي چينش مقدمات آتش‌بس است و اميدوار است كه در چند روز آتي به برنامه مشخصي براي برقراري آتش‌بس برسند. جانسون نيز در اين نشست خبري اعلام كرد كه تنش و بحران در يمن نگراني‌هاي بين‌المللي بسياري را ايجاد كرده است. وي در اين خصوص گفت: بايد آتش‌بس برقرار شود و سازمان ملل بايد رهبري شكل‌گيري و اجراي آن را بر عهده داشته باشد. رويترز در خبر پوشش ديدارها در لندن با محوريت مساله يمن ادعا كرده است كه جان كري و محمدجواد ظريف نيز در حاشيه نشست سوريه در لوزان با هم ديدار دوجانبه‌اي داشته‌اند كه يك منبع ايراني در پاسخ به «اعتماد» صحت اين ادعاي رويترز آن را رد كرد.