تهديد
جواب تهديد
دونالد ترامپ باز هم ايران را
به نقض روح برجام متهم كرد
ظريف :اين علاوه بر نقض روح و متن برجام توسط امريكا، نشانگر سوءنيت است
عراقچي: عدم پايبندي به برجام براي طرف‌هاي ناقض،هزينه جديد دارد
سارا معصومي
هرچند روز يك بار بايد اظهارنظري در مورد توافق هسته‌اي با ايران داشته باشد. برنامه جامع اقدام مشترك موسوم به برجام به بهانه‌اي براي به كرات سخن گفتن از ايران در دستگاه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده بدل شده است. بهانه تكراري اين چندهفته اخير نيز تاكيد بر عدم پايبندي ايران به روح توافق هسته‌اي است. روز پنجشنبه در حالي كه جهان گرفتار بگو مگوهاي خارج از عرف رييس‌جمهور امريكا با كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي بود، كليددار كاخ سفيد از محل تعطيلات خود در نيوجرسي ادعا كرد كه ايران به آنچه در برجام تعهد داده پايبند نبوده است. البته عمر اين جمله‌بندي چند ثانيه‌اي بيشتر نبود و رييس‌جمهور امريكا در لحظه متوجه تبعات جمله خود مبني بر عدم پايبندي ايران به برجام شد و با تصحيح گفته خود تاكيد كرد كه منظور وي عدم پايبندي ايران به روح برجام بوده است. ترامپ بارديگر با وحشتناك خواندن برجام، گفت: «فكر مي‌كنم در آينده خواهيد ديد كه اگر ايرانيان به پايبندي به توافقنامه و روحش رو نياورند، اتفاقات خيلي سخت و تاثيرگذاري خواهد افتاد. رييس‌جمهور اوباما با تكيه بر عقل خود، به آنها 150 ميليارد دلار داد. حتي به آنها 8/1 ميليون دلار پول نقد داد. فهم منطق اين كار سخت است ولي به هر حال اين تصميم اوباما بود.» رييس‌جمهور امريكا در حالي از عدم پايبندي ايران به توافق هسته‌اي سخن گفته است كه نيمه ماه جولاي بود كه ركس تيلرسون، وزير خارجه امريكا پس از صلاح و مشورت با ترامپ در نامه‌اي به كنگره پايبندي ايران به برجام را اعلام كرد. به نظر مي‌رسد كه اين سخنان هرازچندگاهي ترامپ در مورد عدم پايبندي ايران به روح برجام، تقلايي براي حفظ اين فضا تا ماه اكتبر است كه دولت جديد امريكا بايد براي سومين بار پايبندي ايران به توافق را اعلام كند. البته روز پنجشنبه ترامپ سخنان خود را با لحني تهديدآميز همراه و ادعا كرد كه اگر ايران پايبند نماند اتفاق‌هاي بسيار وحشتناكي رخ خواهد داد. به نظر مي‌رسد كه دونالد ترامپ تلاش مي‌كند به وعده‌اي عمل كند كه نخستين‌بار به شكل جدي از زبان وي در سپتامبر سال 2015 شنيده شد. در روزهايي كه وي هنوز در رقابت‌هاي انتخاباتي به سر مي‌برد و وعده داد كه اگر من رييس‌جمهور شوم، توافق هسته‌اي با ايران توافق متفاوتي خواهد بود. البته بعدها سخنان وي در مورد برجام لحن تند و تيزتري به خود گرفت و به عنوان مثال وي ادعا كرد كه به دنبال پاره كردن توافق با ايران در نخستين هفته‌هاي حضور در قدرت خواهد بود. با وجود تمام اين سر و صداها براي برخورد با برجام به نظر مي‌رسد كه ترامپ به دنبال راهي است تا ايران را دوباره به پاي ميز مذاكره بكشاند. ايده‌آل امريكايي كه بعيد است تهران و ساير اعضاي حاضر در مذاكرات هسته‌اي به آن تن بدهند. تشديد تحريم‌هاي غيرهسته‌اي ايران از كانال كنگره نيز يكي از راه‌ها براي تشديد فشار بر ايران و ارسال اين سيگنال بود كه تجارت با تهران هنوز خطرناك است. نيويورك‌تايمز نيز اخيرا در گزارشي خبرداده بود كه ترامپ و مشاوران وي به دنبال راهي براي خروج از اين توافق هستند. درحال حاضر فعاليت‌هاي منطقه‌اي و آزمايش‌هاي موشكي ايران به دستاويزي بدل شده است تا دولت ترامپ ادعا كند كه هرچند تهران به متن توافق پايبند است اما به روح آن تعهدي نشان نداده است. دردولت ترامپ به دليل عدم آشنايي چهره‌هاي فعال به متن توافق هسته‌اي هر‌آنچه در اين چهاردهه به نوعي اختلاف ميان تهران و واشنگتن بوده است روي ميز گذاشته شده و از آنها با عنوان عدم پايبندي تهران به روح توافق هسته‌اي ياد مي‌شود. اين انتقادها در حالي از سوي دولت ترامپ صورت مي‌گيرد كه ايران و امريكا پس از چهاردهه قطع رابطه ديپلماتيك به دليل پرونده هسته‌اي ايران بود كه پشت يك ميز براي مذاكره قرار گرفتند و هر دو طرف در طول دو سال مذاكرات نفس‌گير تاكيد داشتند كه صرفا در مورد مباحث هسته‌اي مذاكره مي‌كنند و نه ساير اختلاف‌ها. با اين وجود تا به اين لحظه رفتار ترامپ با برجام نيز مانند رويكردش در برابر ساير مسائل بين‌المللي متناقض بوده است. او در دو سال گذشته به شكل مرتب از توافق هسته‌اي انتقاد كرده اما همزمان در اين توافق باقي مانده است.
ورود نخستين زن در دولت ترامپ به پرونده هسته‌اي
درست در روزي كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده از عدم پايبندي ايران به روح توافق هسته‌اي سخن گفت، خبرگزاري رويترز از برنامه نيكي هيلي، نماينده امريكا در سازمان ملل براي سفر به وين، پايتخت اتريش براي گفت‌وگو و رايزني با مقام‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره پرونده و فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران سخن گفت. به نظر مي‌رسد كه اين سفر هيلي در حقيقت بخشي از برنامه بازبيني سياست كلي امريكا در مورد ايران است كه برجام را نيز شامل خواهد شد. ركس تيلرسون وزير خارجه امريكا اواخر ماه آوريل و همزمان با نخستين نامه به كنگره براي اعلام پايبندي ايران به توافق هسته‌اي اعلام كرد كه ترامپ تيمي در شوراي امنيت ملي را براي تعيين استراتژي كلان امريكا در قبال ايران و اينكه آيا تعليق اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي طبق برجام به نفع امريكا است يا خير، تعيين كرده است. درحالي كه زمان اوليه براي اعلام نظر اين تيم 90 روز پس از سخنان تيلرسون اعلام شده بود اما عملا تا نيمه ماه جولاي نيز اين تيم نتوانست نتيجه تحقيقات خود را اعلام كند و در نتيجه براي بار دوم پايبندي ايران به برجام و تعليق تحريم‌ها اعلام شد اما در آن مقطع ترامپ براي وزارت امور خارجه و شوراي امنيت ملي خود يك ضرب‌الاجل جديد تعيين كرد: تا اكتبر گزارش نهايي در مورد استراتژي كلان امريكا در قبال برجام بايد روي ميز كار رييس‌جمهور باشد. البته رييس‌جمهور تنها به نهادهاي مشخص و تعريف شده در حوزه سياست خارجي بسنده نكرد و همزمان تيمي از معتمدان خود را هم تشكيل داده كه مسووليت آنها يافتن بهانه‌اي براي اعلام عدم پايبندي ايران به توافق هسته‌اي در ماه جولاي است. به نظر مي‌رسد كه سفر نيكي هيلي به وين و رايزني با مقام‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز در همين راستا صورت مي‌گيرد. براساس گزارش رويترز، نيكي هيلي در وين هم با مقام‌هاي آژانس ديدار خواهد كرد و هم با نمايندگان امريكا در آژانس تا اطلاعات بيشتري در مورد چند و چون برنامه هسته‌اي ايران پيدا كند. براساس متن برجام، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مسووليت تمام و كمال فني در قبال اجراي برجام را برعهده دارد. اين آژانس تاكنون در شش گزارش دوره‌اي خود پايبندي ايران به توافق هسته‌اي را اعلام كرده است. رويترز در بخشي از گزارش خود در مورد سفر نيكي هيلي به وين مي‌نويسد: «بازنگري سياست كلان امريكا در قبال برجام فقط مساله هسته‌اي را شامل نمي‌شود و امريكا به رفتار ايران در منطقه خاورميانه نيز توجه خواهد داشت. واشنگتن ادعا مي‌كند كه تهران با رفتارهاي خود در لبنان، يمن، سوريه و عراق منافع امريكا را تهديد مي‌كند. يك مقام امريكايي به شرط عدم افشاي نام خود در اين مورد مي‌گويد: نيكي هيلي به شكل مداوم در چندماه گذشته نگراني دولت در مورد فعاليت‌هاي موشكي ايران را اعلام كرده است. مساله آزمايش‌هاي موشكي ايران از نخستين ماه‌هاي ورود تهران و 1+5 به فاز اجراي برجام در ژانويه سال 2016 به محل اختلافي ميان ايران و امريكا بدل شده بود و در حالي كه اروپايي‌ها و روسيه تا يك هفته پيش آزمايش‌هاي موشكي ايران را نه ناقض توافق هسته‌اي و نه در تضاد با قطعنامه 2231 شوراي امنيت نمي‌دانستند اما اروپايي‌ها اخيرا پس از آزمايش موشك ماهواره‌بر سيمرغ در نامه‌اي مشترك با امريكا به سازمان ملل آن را ناقض قطعنامه 2231 دانستند.»نيكي هيلي كه به اظهارات تند و تيز در مورد ايران شهرت دارد در تازه‌ترين اظهارات خود تاكيد كرده بود كه مشكل رابطه ايران و امريكا عدم اعتماد است. وي با تكرار ادعاهاي پيشين در مورد ايران گفته بود كه حمايت‌هاي ايران از جريان‌هاي تروريستي منجر به بي‌اعتمادي واشنگتن به تهران شده است. به نظر مي‌رسد كه نيكي هيلي در راستاي خواب جديدي كه تيم ترامپ براي برجام ديده است به وين سفر خواهد كرد. خوابي كه براي تعبير آن آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بايد در مورد ميزان پايبندي ايران به تعهدات فني خود اما و اگرهايي را مطرح سازد. براساس گزارشي كه قريب به دو هفته پيش فارن پاليسي منتشر كرد تيم ترامپ به دنبال ارايه درخواست‌هايي براي بازديد بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از تاسيسات نظامي ايران است. براين اساس آژانس بايد بتواند به ايران مداركي را ارايه دهد مبني بر اينكه براساس اين چارچوب و اين ادله ما به فعاليت‌هاي ايران در فلان تاسيسات نظامي مشكوك هستيم و درخواست نمونه‌برداري يا بازرسي داريم. اخيرا نيز چهره‌هاي تندرويي در كنگره امريكا ادعاهايي را در مورد مقاومت ايران با برخي بازديدها توسط آژانس مطرح كرده‌اند. سناتورها ماركو روبيو، تام كاتن و تد كروز به همراه يك سناتور جمهوريخواه ديگر در ماه جولاي در نامه‌اي مشترك به ركس تيلرسون ادعا كرده بودند كه از آنجا كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نمي‌تواند دسترسي حضوري توسط ناظران خود به برخي سايت‌هاي مشخص در ايران داشته باشد پس نمي‌تواند تعهد كامل ايران به مفاد فني برجام را هم تاييد كند. نيكي هيلي در حالي از سوي ترامپ براي گفت‌وگو با مقام‌هاي آژانس راهي وين خواهد شد كه وي در ميان چهره‌هاي حاضر در تيم جديد امريكا، رويكرد بسيار تندي در قبال تهران دارد. وي در قريب به 7 ماه گذشته از حضورش در سازمان ملل به عنوان نماينده امريكا بارها و بارها خواهان تشديد فشارهاي سازمان ملل برتهران شده بود. در ماه جولاي بود كه وي شوراي امنيت سازمان ملل را به رفتارهاي خشونت‌آميز در مقابل اسراييل و برخورد از سر تعامل با حزب‌الله لبنان كه امريكا آن را گروه تروريستي مي‌داند و ايران متهم كرد. هفته گذشته نيز وي در كنار نمايندگان فرانسه، بريتانيا و آلمان در نامه‌اي مشترك به شوراي امنيت و دبيركل سازمان ملل نسبت به پرتاب موشك ماهواره‌بر سيمرغ واكنش نشان داد و از اين نهاد بين‌المللي خواست كه ايران را براي پايبند ماندن به توافق هسته‌اي و توجه به قطعنامه 2231 تحت فشار قرار دهد.